Devri

Recherche 'to...' : 883 mots trouvés

Page 15 : de toull-tro (701) à touneta (750) :
  • toull-tro
    toull-tro

    m. toulloù-tro Fondrière.

    (1924) SBED 10. Hentig bihan, tioel mem bro / Bouillen abarh, lan tro distro. / Kerklous d'en han / Èl d'er gouian, / Ne vank abarh a douleu tro. / É kreiz en hént é pas er hoéh ; / Roh hed-ha-hed ma ne vé goéh. / Ar er voten / En devalen / Bourdein e hrér open ur huéh.

  • toullad
    toullad

    m. & adv. –où

    I. M.

    A.

    (1) Contenu d'un trou.

    (1876) TDE.BF 626b. Toullad, s. m., tr. «Trou plein, ce que peut contenir un trou.»

    (1907) VBFV.bf 77a. toulad, m., tr. «plein un trou.» ●(1931) FHAB Genver 23. toulladou holen war ar reier.

    (2) Brêche dans un talus, entrée de champ.

    (1907) VBFV.bf 77a. toulad, m., tr. «ouverture dans une haie pour le passage des bestiaux ou de la charrette.» ●(1934) BRUS 278. Une brêche dans un talus, tr. «un toullad.» ●(1960) EVBF I 332. L'entrée d'un champ est appelée (…) toulad, toula, toulè, toulerh, dans la région de Vannes.

    (3) (Une) certaine quantité, plus ou moins grand nombre.

    (1852) MML 94. eun toulat mizio. ●(1865) LZBt Gouere 25. an toullado braz a dud-ze. ●26. eunn toullad tolio taboulin. ●(1876) TDE.BF 626b. Toullad, s. m., tr. «par extension, grand nombre, bande. Ce mot s'emploie aussi pour désigner une nichée de bêtes comme souris, taupes, couleuvres, etc. Eunn toullad deliou, un trou plein de feuilles. Eunn toullad logod, une nichée de souris.» ●(1896) GMB 704. pet[it] tréc[orois] eun toulad, tr. «une certaine quantité, beaucoup (d'objets quelconques), dim[inutif] eun touladiq quelque peu.» ●(18--) KTB.ms 14 p 25. da dremen un toullad deiou ganen.

    (1902) PIGO I 29. e klaskaz eun toullad koat sec'h hag e lakaz an tân enne da 'n em doman. ●(1920) KZVr 364 - 22/02/20. Toullad, en Trég[or], quelques uns ; en Goelo, un grand nombre. ●(1963) LLMM 99/264. Edo un toullad micherourien kluchet e freskter ur c’hav.

    (4) Laps de temps.

    (1867) GBI I 266. Ha ma derc'hell eno 'n toullad da varvallet, tr. «Et de me garder là quelque temps pour me conter fleurettes...»

    (5) Toullad trap : trou pratiqué dans le sol pour piéger le gros gibier.

    (1996) VEXE 239. Pour préserver sa récolte, le paysan creuse, sur le passage de l'animal, un grand trou (eun toullad trap), qu'il prend soin de faire plus large dans le fond que dans le haut, de façon à ce que la bête ne puisse s'en échapper. Le piège est recouvert de branchages.

    (6) Contenu d'une fosse.

    (1834-1840) BBZcarn I 56. ni ne gousko ket daou memes guellat / hoghen ni gousko memeus toulat, tr. «Nous ne coucherons pas dans le même lit, / Cependant nous coucherons dans la même tombe.» ●(1867) BBZ III 315. Pa n'omp bet kousket er gwelead, / Ni gousko hon daou er toullad, tr. «Puisque nous n'avons point dormi dans la même couche, nous dormirons dans le même tombeau.»

    (1996) CRYK 185. 'H iamp hon-daou 'memes toullad, tr. «Nous irons tous les deux dans le même trou.»

    B. fam.

    (1) Cuite, excès de boisson.

    (1935) NOME 99. ha ne zistal ket eus an ti ma ne vez ket roet d'ezañ e doullad. ●(1939) RIBA 161. get hou suhuniad toulladeu. ●(1941) DIHU 362/316. Hor higinour e achap, ean eùé, de bakein un toullad. ●(1947) YNVL 40. da ziskouez ho toullad. ●(1955) STBJ 214. bep a doullad ganto.

    (2) Lakaat, pakañ, sammañ un toullad : prendre une cuite.

    (1925) DIHU 169/297. Bet e oè bet é sammein un toullad. ●(1937) DIHU 310/254. Met estroh eget er Vretoned e laka touladeu. ●(1939) RIBA 105. éh an de bakein un toulad, unan ag er mod koh. ●(1982) PBLS 52. (Langoned) lakaad eun toullad, tr. «s'enivrer.»

    II. Adv. A-doulladoù.

    (1) Groupés.

    (1868) FHB 193/294a. An tiez a zo oll a doulladou.

    (2) Par petits groupes.

    (1865) LZBt Gouere 26. dont a reont a doullado da azein war ar skebell a zo evit-he.

    (1906) KANngalon Eost 180. Var gerniou meneziou Gatt, en Indez, e veve a doulladou tud gouez.

  • toullader
    toullader

    m. –ion Ivrogne, poivrot.

    (1932) BRTG 101. dichennet étal en toulladour.

  • toulladerezh
    toulladerezh

    m. Ivrognerie.

    (1925) DIHU 169/297. Deu dra e vourè anehè drestol : toulladereh én tavarneu ha darempred merhed divergont.

  • toulladet
    toulladet

    adj. Soûl.

    (1932) BRTG 100. toulladet tré ha tré betag é ankoé.

  • toulladiñ
    toulladiñ

    v. intr. Se soûler.

    (1932) BRTG 97. Bihañnoh é toulladet ! ●(1938) DIHU 327/144. Ne dalv ket laret en des dalhet de douladein èl araok ! ●(1939) RIBA 163. Honneh e douladè aveit touladein. ●(1942) VALLsup 21b-22a. Boire à l'excès, tr. «toulladein V[annetais].»

  • toulladur
    toulladur

    m.

    (1) Creusement.

    (1732) GReg 234a. L'action de creuser, tr. «toulladur

    (2) Percement.

    (c.1500) Cb [toulladur]. Jtem hic foratio / onis. g. pertuissement. b. toulladur.

    (1732) GReg 712a. L'action de percer, tr. «Toulladur

  • toullañ .2
    toullañ .2

    m. Profondeur, possibilité de creuser.

    (1905) HFBI 396. né deus német ar gorré eus ar c'harter ac â roffé drévad mad, pétra bennac, ma neus ket kals a doulla hénno.

  • toullañ / toulliñ .1
    toullañ / toulliñ .1

    v.

    I. V. tr. d.

    A.

    (1) Percer, trouer.

    (1499) Ca 199a. Toullaff. g. percier. ●(c.1500) Cb. Toullaff. g. perser.

    (1659) SCger 90b. percer, tr. «toulla.» ●121b. trouer, tr. «toulla.» ●175a. toulla, tr. «percer.» ●(1732) GReg 935a. Transpercer, tr. «Toulla treuz-didreuz.»

    (1849) LLB 103. Ul lah a eih troeted toulet ged un tarèr. ●(1876) TDE.BF 626b. Toulla, v. a., tr. «trouer, percer, forer.»

    (2) Creuser (une cavité).

    (1659) SCger 34b. creuser, tr. «toulla.» ●80a. miner, tr. «toulla.» ●(1732) GReg 234b. Creuser, percer, foüir, faire profond, tr. «Toulla. p. toullet.» ●(1752) PEll 895. Toulla, percer, faire un trou.

    (1867) FHB 150/363b. Red eo bet dezho toulla eur bez en ho liors. ●(1876) TDE.BF 626b. Toulla, v. a., tr. «Creuser.» ●(1894) BUZmornik 206. e reaz toulla he vez.

    (1907) FHAB Genver/C'hwevrer 30. e peleac'h toulla he vez. ●(1911) BUAZperrot 209. An abad santel, eun nebeut miziou araok mervel (…) a lakeas toulla e vez. ●(1921) FHAB Meurzh 64. Ar zakrist koz en doa toullet kalz beziou en e vuhez ha setu ma oe toullet d'ezan e hini. ●(1931) FHAB Genver 24. En eur doulla puñsou. ●(1978) PBPP 2.1/54. (Plougouskant) Toullet eo ar bez, tr. «la tombe est creusée.»

    ►absol.

    (1889) SFA 124. it da doulla eun tammik izelloc'h eged ar feuteun. ●(1894) BUZmornik 310. Var bouez toulla, ec'h errujot erfin betek bez hor Zalver.

    (1905) IVLD 180. medisinet ijiniuz (…) mistri da doulla ha da flancha. ●(1907) BSPD I 263. Hanen, get un tranch e oé get hon, hum lak aben de doullein.

    (3) Creuser (la terre, etc.).

    (1907) BSPD I 44. n'en doé get hon benùeg erbet eit toullein en doar.

    (4) Crever.

    (1911) BUAZperrot 458. a doullas d'ezan e zaoulagad araok e laza.

    (5) Mettre en perce (une barrique, etc.).

    (1958) BGUE 47/23. oeit é en donad de hesk, mall e vo toullein un arall.

    (6) (agriculture) Digeriñ, toullañ klaz : faire la première tranchée.

    (1872) GAM 10. Ann Aotrou en deuz toullet klaz ; palomp ann ero var he lerc'h.

    B.

    (1) Toullañ kaoz, ur gaoz, ur gont : engager une conversation.

    (1867) FHB 118/105b. Gouscoude p'am eus toullet caoz, ho pedan da zilaou va zonch penn da benn. ●(1896) GMB 704. pet[it] tréc[orois] toulañ eur gôz, eur goñd, tr. «entamer un sujet de conversation.»

    (1915) MMED 348. Unan euz he gamaradet (...) a doullas kaoz d'ezan euz ar govesion.

    (2) Toullañ digor da ub. =

    (1908) FHAB Even 178. pegen aketus, pegen ijinus da doulla digor dez-ho, da ober gourc'hemennou en dro deomp evit ma kafont digemer mad e peb ti !

    C. absol.

    (1) Commencer (un discours, une histoire, etc.).

    (1926) FHAB Genver 15. setu aman war e hed disklêriet ar pez n'am boa grêt nemet toulla d'eoc'h dec'h da noz.

    (2) Dire.

    (1949) SIZH 40. N'en doa toullet hemañ da zen, anat eo, diwar-benn e huñvre nec'hus.

    C.

    (1) =

    (1924) LZMR 28. ha gouest, hirio, da doulla eun tenn falc'h kerkouls hag ar reuta.

    (2) Toullañ gwad : faire une saignée.

    (1876) TDE.BF 233a. Toulla goad, tr. «faire une saignée.» ●626b. Toulla goad, tr. «faire une saignée.»

    II. V. intr.

    (1) Percer.

    (1869) FHB 210/6a. ho zavancher anter uzet, dare mad da doulla.

    (1956) BLBR 91/14. Ar sailhou na doullont ket holl asamblez. ●(1985) ADEM 55. (An Arradon) Ha meur a wezh , ar solier a doulle ur sort.

    (2) Toullañ dindan an-unan : grimper dans l'échelle sociale.

    (18--) CST 58. Nemet an avi a heuilh ar re a zo er c'hargou uhel hag a glask atao toulla dindano.

    (3) Toullañ dindan : saper, agir contre l'intérêt de.

    (1874) FHB 472/16a. Toulla dindan ho bro, he zeleur oc'h torgen.

    (1910) ISBR 219. Deit e oé dehé de huélet ou dehé toullet édanté é seùel én tu get ou roué. ●(1929) DIHU 215/271. Eh oè Elen é toullein édandi hemb gout dehi. ●(1955) VBRU 143. Ya, e-keit ma klaske toullañ dindanon, ne ouie ket ar paour kaez e oa e doaz en go.

    (4) Toullañ da, evit : agir pour l'intérêt de.

    (1904) BOBL 24 septembre 1/1a. Ar Bobl, goude trugarekaat ar re a zo deuet dija ken niverus da harpa anezan ha da doulla d'ezan dre beb korn a Vreiz-Izel...

    (1906) BOBL 16 juin 91/1b. hag e weloc'h neuze e ma Breiz o toulla d'ei he-unan dre-holl. ●(1910) MBJL 64. êt Andre da Londrez evit kriski e ziskamant 'n eur veaji : kavet an devoa eno eur plas da labourat evel micherour. D'e dro e toullas eno evit e genvroad Marcel, ha heman o vont davetan eun nebeud mizio goude.

    (5) Toullañ da ub. : parler à qqn.

    (1949) SIZH.llmm 40. N'en doa toullet hemañ da zen, anat eo, diwar-benn e huñvre nec'hus.

    (6) (météorologie) =

    (1929) EMPA 8. Pa doull ar c'houmoul d'ar sav-heol, e vezont o c'houll glao.

    (2003) ENPKP 56. (Ploueskad) Dienna a ra an nenv, a verk ive e vez gwelet an oabl e toulla evel ma tizolo al leaz pa denner diwarnañ ar gwiskat dienn, tr. «Le ciel s'écrème. Indiquait aussi des coins de ciel bleu dans les nuages comme se découvrait le lait quand on enlevait sa couche de crème.»

    (7) Toullañ war : ouvrir.

    (1925) BUAZmadeg 580. pa oue toullet var he vez, e oue kavet he gorf fresk-beo.

    ►sens fig.

    (1908) FHAB Mae 139. dineiza ar c'hazetennou fall, toulla var ho gevier.

    (8) Appeler, amener.

    (1934) MAAZ 82. Un aters e doulè d'un aral.

    (9) Agir, travailler (dans un but).

    (1923) LZBt Gwengolo 20-21. dispac'herien hag all, o toullan evit laket dismantr ha lac'hadeg etouez ar bobl.

    (10) Se percer.

    (c.1718) CHal.ms iv. Le Coeur me saigne de compassion quand Ie uois le peuple accablé, tr. «toulein, deuhanterein ara me c'halon guet truhé, abe üelan pequer bras é er boes a so ar er bobl' quah.»

    (11) =

    (1774) AC 44-45. an dour a deu da doulla, redec a ra ganti, eur vatier rusiet gant ar goat, tr. «les eaux percent ; & il s'écoule avec elles des matieres teintes de sang.»

    (12) (marine) Couler.

    (1905) BOBL 25 novembre 62/1d. Awalc'h e oa bet d'ar vatimant disvia deuz a ugent goured divar an arouden, evid skei var eur bek-men ha toulla. ●(1979) VSDZ 67. (Douarnenez) petraman a vies e risk da doullañ, tr. (p. 231) «autrement on risquait de couler.»

    (13) Toullañ d'an-unan : (?) jouer pour soi-même (?).

    (1906) BOBL 16 juin. e ma Breiz o toulla d'ei he-unan dre-holl. (d'après GMGE 138).

    III.

    (1) Toullañ // Toullañ d'an douar : dire ce que l’on sait alors que cela doit rester secret.

    (1936) (Ki) Y. Drezen IVGA 223. N'en doa an ostiz na den eus e familh toullet d'an douar. ●(1938) (Ki) Y. Drezen WDAP 2/87. Bezit dinec'h, mestr an ti. N'ouzon netra, me; ne doullin ket d'an douar. ●(1949) (Ki) Y. Drezen LLMM 14/40. N'en doa toullet hemañ da zen, anat eo, diwar-benn e huñvre nec'hus. (1973) (Ki) Y. Drezen SKVT II 95. Ha n'en doa ket toullet d'an douar. ●140. N'o doa ket toullet d'an douar diwar-benn an abeg gwirion.

    (2) Toullañ un erv : voir erv.

  • toullapl
    toullapl

    adj. Perçable.

    (c.1500) Cb. g. persable. b. toullabl.

  • toullbac'hadeg
    toullbac'hadeg

    f. –où Emprisonnement de plusieurs personnes.

    (1969) BAHE 59/3. toullbac'hadeg 50 den.

  • toullbac'hañ
    toullbac'hañ

    v. tr. d. Emprisonner.

    (1957) AMAH 189. da doullbac'hañ ha da lazhañ an neb na blije ket dezho.

  • toullbennañ
    toullbennañ

    v. intr. Tomber en culbutant.

    (1910) MAKE 78. ne weles ket emout o vont da doulbenna e-barz ar foz ?

  • toullbennig
    toullbennig

    m. Ober toullbennig : marcher sur les mains et les pieds en l'air.

    (1876) TDE.BF 626b. Toulbennik, s. m. Ober toulbennik, tr. «marcher sur les mains et les pieds en l'air ; c'est un jeu d'enfant.»

  • toullboc'h
    toullboc'h

    m. Brèche.

    (1973) LIMO 20 janvier. pe gavas er louarn avord un toulboh. ●Toulboh, tr. «brèche.»

  • toulled
    toulled

    m. –où, toullidi (marine)

    (1) Tolet d'aviron.

    (1633) Nom 151b. Scamus, struppus, stropha : la cheuille de l'auiron : an toullet, an ibil ô derchel an rouef. ●(1647) Am 534. ma na frappet war ho toulledou, tr. «si vous ne tirez pas sur vos tolets.»

    (1744) L'Arm 22a. Aviron (…) Son touret, tr. «Toulêtte.. êdeu. m.» ●385a. Touret (…) De bateau, tr. «Toulaitte.. aideu. m.»

    (1876) TDE.BF 627a. Toulled, s. m., tr. «Touret d'aviron.»

    (1920) KZVr 365 - 29/02/20. Toullijou, tr. «tolets, pour maintenir la rame, Loeiz ar Floc'h.» ●(1925) BILZ 140. Touilhed (pl. touilhejou), tr. «tollets pour ramer.» ●(1936) CDFi 18 janvier. trouz diou roenv o steki en dour hag o tarafat an toulliji. ●(1987) GOEM 78. les tolets, an touliji.

    (2) Toulled-staon =

    (1987) GOEM 78. La partie supérieure de l'étrave est percée pour recevoir un tolet tranversal, toulet staoun.

  • Toulleg
    Toulleg

    n. de pers. Toullec.

    (1957) BRUD 2/46. Eul lubaner euz ar henta e oa Per an Toulleg.

  • toullek
    toullek

    adj. Poreux.

    (c.1718) CHal.ms iii. poreus, tr. «toulec

    (1838) OVD 219. El m'en dé spouéus ha toullêc er potironèd.

    (1907) VBFV.bf 77a. toulek, adj., tr. «plein de trous, poreux.» ●(1931) VALL 761b. plein de trous, tr. «toullek

  • toullenn
    toullenn

    f. –où

    (1) Petite vallée.

    (1818) HJC 139. unan ag i zevet (…) de goéhèle enn un doulène. ●(1870) MBR 238. euz an doullenn d'ar c'hoat, euz ar c'hoat d'ar menez. ●(1876) TDE.BF 627b. Toullenn, s. f., tr. «Vallon.»

    (1906) HIVL 79. En erh e oé téet en toulenneu a houdé deu pé tri dé ; mes ean e holé hoah er mañnéieu tro-ha-tro. ●(1913) AVIE 211. étré hui ha ni é es un doulen vras.

    (2) = (?) coquille pour : daolennoù (?).

    (1831) MAI 118. Cals a hymno, cantico, sculpturio ac a doulenno græt aboue neuse.

  • touller
    touller

    m. –ion

    (1) Celui qui creuse, qui perce.

    (1732) GReg 234a. Celui qui creuse, tr. «touller. p. yen

    (1920) FHAB Genver 195. Toullerien ha gedourien ar fôziou ? ●(1931) VALL 547b. Perceur, tr. «touller pl. ien

    (2) Touller ar re varv : fossoyeur.

    (1907) VBFV.fb 45a. fossoyeur, tr. «toulour (er ré varù).» ●(1931) VALL 314b. Fossoyeur, tr. «V[annetais] touller ar re varo.» ●(1934) BRUS 270. Le fossoyeur, tr. «toulour er ré varù

  • touller-bezioù
    touller-bezioù

    m. Fossoyeur.

    (1868) FHB 188/252b. An touller beziou a zo eun den mad. ●(1870) FHB 292/247a. var eun dro sacrist, cloc'her ha touller beziou. ●(1876) TDE.BF 627b. Touller-besiou, s. m., tr. «Fossoyeur de cimetière.»

    (1912) MMPM 45. an touller beziou a ïoa oc'h ober eur foz nevez. ●(1913) FHAB Here 344. An touller-beziou a deuas da dremen. ●(1921) FHAB Du 290. Matilin ar Rouz, an touller-beziou ha sakrist ar barrez.

    ►absol.

    (c.1718) CHal.ms ii. fossoyeur, tr. «cleoüour toulour.» ●(1732) GReg 427b. Fossoyeur, celui qui fait les fosses pour enterrer les morts, tr. «touller. p. toulleryen

    (1869) FHB 254/358a. Antronos an anterramant, an touller a oa spontet. ●(1880) ANN 65. Toullerien, eur be, gred eur be don, tr. «Fossoyeurs, une fosse, creusez une fosse profonde.» ●(1896) GMB 704. fossoyeur (…) pet[it] tréc[orois] touler.

    (1942) DHKN 254. ur bé e oè en toullour é skarhein. ●(1958) BRUD 5/104. eun devez bennag an touller a gemmesko da ludu ha va ludu.

    ►[en apposition] sakrist-touller : bedeau-fossoyeur.

    (1982) PBLS 376. (Sant-Servez-Kallag) sakrist-touller, tr. «fossoyeur.» ●(1984) LPPN 794. (Poullaouen) «ar sakrist-touller», le bedeau-fossoyeur.

  • touller-puñsoù
    touller-puñsoù

    m. Puisatier.

    (1905) BOBL 29 juillet 45/2e. Daou douller-punziou.

  • toullerez
    toullerez

    f. –ioù Perceuse.

    (1931) VALL 547b. Perceuse, tr. «toullerez f.»

  • toullerezh
    toullerezh

    m. Percement, action de percer.

    (1732) GReg 712a. L'action de percer, tr. «toullérez

    (1931) VALL 547b. Percement, tr. «toullerez m.»

  • toullet
    toullet

    adj. Percé.

    (c.1500) Cb 17a. cest pot a eaue percie dessoubz pour arrouser. b. vn pot toullet da arrousaff iardinou. ●(c.1500) Cb. g. perse. b. toullet.

  • toulleter
    toulleter

    s. (marine) Toletière.

    (1987) GOEM 78. Sur cet élément sont clouées les toletières, touleter.

  • toullgof
    toullgof

    m. (pathologie) Hernie.

    (1732) GReg 492b. Hernie, ou hergne, descente de boïaux, tr. «toullgof

    (1876) TDE.BF 627b. Toull-gof, s. m., tr. «Hernie.»

  • toullgofañ / toullgofiñ
    toullgofañ / toullgofiñ

    v. tr. d. Éventrer.

    (1876) TDE.BF 627b. Toull-gofa, v. a., tr. «Percer le ventre, éventrer, ouvrir le ventre.» ●(1877) EKG I 121. baionnettez ho fuzil araok evit toulgofa an hini en diche klasket enebi. ●151. toulgofa ar vleizez. ●271. toulgofi a reont heman, dalla a reont hennont.

  • toullgofeg
    toullgofeg

    m. Hernieux.

    (1732) GReg 492b. Celui qui a une hernie, tr. «toull-gofecg. p. toull-goffegued

  • toullgofek
    toullgofek

    adj. Hernieux.

    (1876) TDE.BF 627b. Toull-gofek, adj., tr. «Qui a une hernie.»

  • toullgofet
    toullgofet

    adj.

    (1) (en plt de qqn) Éventré.

    (1867) MGK 99. Toullgofet treuz-didreuz. ●(1872) ROU 84a. Il a été éventré en tombant sur un râteau aux dents longues et pointues, tr. «toulgoved eo bet o coeza var ur rastel dent hir ha lemm.» ●(1877) EKG I 152. eun den toullgofet.

    (2) (en plt de qqc.) Éventré.

    (1933) KANNkerzevod 75/8. eur zac'h toulgofet ha laset dre an daou benn…

  • toullig
    toullig

    m. –où

    (1) [devant un subst.] péjor. Petit.

    (1911) RIBR 16. E-unan ema en e doullig ti. ●(1924) ZAMA 88. eun toullig ti dare da goueza en e vern. ●(1986) PTGN 69. Met pebez abadenn evid kaoud eun toullig ti-debri !

    (2) Culot, dernier-né.

    (1879) ERNsup 168. toullik (pron. toulekh), m., le dernier de la famille, de la couvée, Pléh[édel].

    (1942) VALLsup 51a. Dernier-né, tr. «toullig popul[aire].»

    (3) (jeu) C’hoari toullig : jouer aux billes.

    (1985) AMRZ 114. Ar re vihan a hoarïe "toullig" gand o hanetennou. Daou-ha-daou e vezent. Eun toull bihan a veze great e-kichenn eur voger. Daou baz dioutañ e veze laket eur ganetenn da ruill gand ar c'hoarïer kenta. Pa'z ea en toull e houneze eur ganetenn diwar goust egile. Ma'z ea e-biou, eñ eo a ranke rei eur ganetenn.

  • toullig-an-noz
    toullig-an-noz

    m. Crépuscule.

    (1857) CBF 21. Me ielo di e toullik ann noz, tr. «j'irai à l'entrée de la nuit.»

    (1929) MKRN 95. Ne ve ket brao bale war-lerc'h toullig an noz. ●(1955) VBRU 72-73. an dro-vale a raemp ar sadorn e toullig an noz. ●(1981) ANTR 108. digouezoud er gear a-raog toullig an noz.

  • toulliñ
    toulliñ

    voir toullañ

  • toullonket
    toullonket

    adj. Englouti.

    (1942) VALLsup 64a. Englouti, tr. «toullonket

  • toullpennet
    toullpennet

    adj. Renversé.

    (1955) STBJ 76. Toullpennet e voe en eun taol berr.

  • toullpennikañ
    toullpennikañ

    nv. Ober toullpennika : faire la culbute.

    (1942) FHAB Mae/Mezheven 171. Graet en deus toupinika (de toull et penn) = il a fait la culbute, il est ruiné.

  • toullplouzat
    toullplouzat

    v. intr. Se mettre au lit.

    (1932) BRTG 91. Abret e saùé, devéhat é toulplouzè (…) Turon, én eskem, e vourrè toulplouzat.

  • toullus
    toullus

    adj. Transperçant.

    (c.1500) Cb. gal. trespersent. b. toullus.

  • toullwennañ
    toullwennañ

    v. intr. (météorologie) Faire une éclaircie.

    (1936) BREI 441/2b. Pelec'h e welet c'houi an amzer o skarza ? – Eo, toull-wenna a ra. ●(1942) VALLsup 60a. Il fait une éclaircie (lorsque le temps s'éclaircit par endroits), tr. «toullwenna a ra an amzer.»

  • toulpaz
    toulpaz

    m. & adv.

    I. M. Instant.

    (1931) VALL 393b. Instant, tr. «toulpaz(ig) L[éon].»

    II. Loc. adv. En un toulpaz.

    (1) À l'improviste.

    (1931) VALL 379b. (arriver) à l'improviste, tr. «en eun toulpaz

    (2) En un instant.

    (1931) VALL 394a. en un instant, tr. «en eun toulpaz L[éon].»

  • toulridañ
    toulridañ

    v. intr. Mourir.

    (1909) HBAL 5. Tonton Biel, emezo, na zaleo ket da doulrida... 6. Evelse ho deuz lavaret ?... Toulrida...

  • toulven
    toulven

    m. –ed (ichtyonymie) Roussette.

    (1934) BRUS 258. Une touille, tr. «un toulven –ed

  • toump
    toump

    interj. Onomatopée de bruit.

    (1868) FHB 189/264a. Ann trouz a guendalc'he stancoc'h toump... toump... toump...

  • toumpañ / toumpal
    toumpañ / toumpal

    v. intr. Faire du bruit en frappant des pieds.

    (1868) FHB 189/264a. mes an trouz ne doumpe nemet a abadennou. ●(1878) EKG II 222. bouteier ar zoudarded o toumpal var mein-glaz al leur-zi. ●323. Meur a vean a doumpaz en eur goueza var he gein.

    (1931) VALL 84b. frapper de façon à produire ce bruit [comme des pieds sur un plancher], tr. «toumpa

  • toumper
    toumper

    m. –ion Celui qui fait du bruit en frappant des pieds.

    (1931) VALL 84b. celui qui frappe [des pieds sur un plancher], tr. «toumper

  • toumpi
    toumpi

    m. Tapage, vacarme. cf. didoumpi

    (1906) KPSA xxii. hag e tec'he en eur ober eun toumpi, eun trouz evel eun arme kezek o tremen. ●(1925) FHAB C'hwevrer 51. Eun trouz a zo, hag eun tompi, hag eur jolori ! ●(1931) VALL 84b. grand bruit, tapage ; comme des pieds sur un plancher, tr. «toumpia

  • toumpiañ / toumpial
    toumpiañ / toumpial

    v. intr. Faire du tapage, du vacarme.

    (1889) ISV 454b. Cazerc'h a guez 'vel bolodou, Hag a dompi 'vel morzoliou.

    (1913) KANNgwital 128/300. penaoz pedi pa vez ar vugale o toumpial beteg dindan an or dal. ●(1931) VALL 84b. faire grand bruit, tapage, tr. «toumpia

  • toun
    toun

    m. –ed (ichtyonymie) Thon.

    (1499) Ca 199a. Toun. g. ton. ●(1633) Nom 47b. Thynnus : ton, tonnine : thoun.

    (1931) VALL 738b. Thon, tr. «toun m. pl. ed.» ●(1934) BRUS 258. Un thon, tr. «un toun –ed

  • touneta
    touneta

    v. intr. Pêcher le thon.

    (1931) VALL 738b. pêcher le thon, tr. «touneta.» ●(1941) ARVR 28/4a. Stad a vez gant paotred ar gêr-mañ gant o forz-touneta (...) marevez touneta ar bloaz-mañ. ●(1941) ARVR 28/4c. 1.350 bag-touneta.

    ►[empl. comme subst.] Pêche au thon.

    (1941) ARVR 30/3a. an touneta e-unan. ●(1957) BAHE 12/-. an touneta e-kostez Dakar.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...