Recherche 'po...' : 894 mots trouvés
Page 14 : de poulenvadenn (651) à poullank (700) :- pouleñvadennpouleñvadenn
f. –où (marine) Coup de godille.
●(1925) BILZ 121. Bilzig a lamm er vag vihan : eur boleadenn.
- pouleñvatpouleñvat
v. intr. (marine) Godiller.
●(1919) DBFVsup 57b. pouroèoat (Gr[oix]), tr. « godiller. » ●(1925) BILZ 130. en eur boleat. ●(1944) GWAL 163/165. (Ar Gelveneg) pouliniñ, poulinañ, a lavarer amañ e lec'h paolleviat. ●(1978) BZNZ 41. (Lilia-Plougernev) Aze e rankes pouleñvat da zigas ar vag ouzh ar c'hal, tr. (THAB 1/27) «Il te fallait godiller pour amener le bateau à la cale.»
- pouleñverpouleñver
m. –ion (marine) Godilleur
●(1944) GWAL 163/165. (Ar Gelveneg) «Ur pouliner mat» a vez graet eus un den a oar poulleñviañ.
- PoulgwazhegPoulgwazheg
n. de l. Poulgoazec (Plouhinec).
●(1969) LLMM 137/430. Er c'hantved diwezhañ ez eo bet savet ur pont all e Gwaien, ur mell hini, a gas war-eeun da Boullgoazeg. ●137/431. Dirak Gwaien, en tu all d'ar stêr, emañ Poullgoazeg, ur porzh kalz koshoc'h eget hini Gwaien.
- Poulgwenn .1
- Poulgwenn .2
- poulichennpoulichenn
f. –où (technique) Poulain.
●(1947) TNOG 5/25. (Tregor ha Goelo) Poulichenn, ak., gg. : doare skeul a servij da lakaat en ur c'harr pe da ziskenn dioutañ barrikennoù.
- poulied / pouliodpoulied / pouliod
s. (botanique) Pouliot Mentha pulegium.
●(1464) Cms (d’après GMB 507). Pouliot «poulieul». ●(1633) Nom 91b. Psyllium, pulicaris herba : herbe à puces : pouliet, lousaoüen ouz á chuen. ●91b-92a. Pulegiuem : pulege, poulit : poulièt.
●(c.1718) CHal.ms iii. pouliot, tr. «pouliot, saouren.» ●(1732) GReg 491b. L'herbe aux puces, du pouliot, tr. «poulyet. poulyot.» ●744b. Pouliot, plante odoriférante, tr. «Poulyot. pulyot.»
- poulifrennpoulifrenn
f. Très petite quantité.
●(1864) SMM 37. Ar maro-ta ne lezo ket eur boulifren ganeoc'h. ●(1867) FHB 119/116c. N'hellit kaout eur boulifren / Ganthan na vez lipet. ●(1869) FHB 205/390b. evit madou ne les ket var he lerc'h ; n'en doa ket eur boulifren. ●(1890) MOA 342b. Miette, rien, tr. «poulifren, f.»
●(1931) VALL 660b. Rien ; désignant une très petite quantité dans une phrase négative, tr. «poulifrenn f.» ●(1932) ALMA 76. N'em eus ket debret eur boulifren abaoue m'out eat kuit. ●(1935) NOME 51. ne gomprenan ket ur vulufenn er pez a c'hoarvez. ●(1952) LLMM 34/43. (Douarnenez) gwilifrenn : ur vilifrennig amann, ur – vara ; un tammig bihan-bihan.
- poulin-poulin-
voir pouleñv-
- pouliodpouliod
voir poulied
- poullpoull
m. –où
I.
A.
(1) Fosse.
●(1499) Ca 162b. Poull. vide in fos cest tout vng. ●(1633) Nom 230a. Fouea : fosse : fos, toull, poull. ●246b. Lacuna : lacune, fosse où l'eau s'arreste : vn poull, pe vn fos en læch ma sach an dour.
●(1659) SCger 59a. fossé, tr. «vr poull.» ●165b. poul, tr. «fosse.» ●(1732) GReg 427a. Fosse, creux en terre, tr. «Poull. p. poullou.»
(2) Mare, flaque.
●(1732) GReg 602b. Mare, amas d'eau qui n'a point d'issuë, tr. «poull. p. poullou.»
●(1838) CGK 5. cabouilhat dre ar poullou. ●(1847) MDM 297. ar poullou chak-se. ●(1849) LLB 521. Er raned hemb arsaù e gan én ou fouleu. ●1669. pouleu don. ●(1869) FHB 224/119a. e lec'h kas al lin d'ar poull (...) e leder aneza war ar park hag hen lezer enno eur pennad mad da ogi, pe gentoc'h da arneui ha da vreina. ●(1878) EKG II 162. ar poull a ioa skournet.
(3) Lavoir.
●(1732) GReg 565b-566a. Lavoir, lieu ou laver le linge, tr. «poull. p. poullou.»
●(1956) BLBR 94/6. kement a jaogell a oa en deiz-se evel ma vez alies, gant merc'hed poull Sant-Vaodez ! ●(1959) BRUD 8/24. er poull o tideila lienaj ar re-all.
(4) Lit (d'un cours d'eau, de la mer).
●(1921) GRSA 182. é ma er mor é klask monet tré ag é boul.
(5) (pêche) Endroit bon pour la pêche en mer.
●(1957) BRUD 2/85. (Gwaien) «Ar roeñviou e-barz !» a lavaras ar mestr bag. Emaom erruet kazi war ar poull. (...) Er poull-mañ int oll evelse ! (...) Ma ! kazi sur ar mare '-neus digaset ahanom diwar ar poull. (...) cheñch poull.
B. sens fig.
(1) Poull an ankounac'h : la fosse de l'oubli, oubliettes.
●(1870) FHB 274/97a. e poull an ancounac'h.
(2) Poull an ifern : la fosse de l'enfer.
●(17--) FGab 141. ploumet e poull an ivern.
(3) Laps (de temps).
●(1728) Resurrection 1321. Eur poul bras a amser.
II. [en locution]
(1) Chom en e boull : rester en ruines.
●(1893) IAI 44. Diskaret oa bet, tri c'hant vloaz a yoa neuze, hag abaoue oa chomet enn he boull.
(2) Sevel (udb.) eus e boull : reconstruire (qqc.).
●(1909) MMEK 55. Sevel a rechont euz o foull mogeriou ar gouent.
►Sevel eus e boull : se relever d'une mauvaise situation.
●(1732) GReg 164a. Bien-heureux le pecheur à qui Dieu fait la grace de se relever apres sa chûte, tr. «Guenvidicq nep piou-bennac o veza coüezet ê pec'hed, èn deveus an amser hag ar c'hras da sevel eus e boull da stad vad.»
(3) Kouezhañ en e boull : tomber en ruines.
●(1869) SAG 139. an ty-oll a goezaz en he boul. ●(1878) EKG II 56. an toennou o koueza enn ho foull… ●(18--) SAQ I 126. eun ti nevez kouezet enn he boull.
(4) (plt de la mer) Monet tre ag e boull : être démontée (?).
●(1921) GRSA 182. Groñnet é get ur barrad aùél gelhouid ha laret vehè é ma er mor é klask monet tré ag é boul.
►sens fig. Disparaître.
●(1935) ANTO 88. Eun dro bennak koulkoude (…) e kouezas al lidlazadou enn o foull.
(5) Diskar en e boull : détruire.
●(1911) BUAZperrot 83. e tle Iliz Rom beza diskaret en he foull.
(6) En em dennañ eus ur gwall boull : se tirer d'un mauvais pas.
●(c.1718) CHal.ms iii. Il s'est tiré d'un mauuais pas, tr. «ean endes him dennet es ur goal affer' es ur goal boul ema him zennet.»
(7) fam. Ober e boull : pisser.
●(1975) UVUD 170. (Plougerne) ablamor en defe c'hoant dont d'ober e boull.
III. (anatomie)
(1) Poull al lagad : orbite de l'oeil.
●(1872) ROU 78a. Concavité, de l'œil, tr. «Poull al lagad.»
(2) Poull an arzorn : le pouls.
●(1932) BRTG 68. Sellet e hrè doh poul hé arzorn.
IV.
(1) Kouezhañ en e boull : être abattu.
●(18--) SAQ I 75 (L) J. Quéré. Ho c'hiliz koz a ioa var nez koueza en he foull. ●(1890) MOA 338 (L). Menaçant ruines, tr. J. Moal «prest da goueza enn he boull, m., (enn he foull, f).»
●(1909) NOAR 38 (L) K. ar Prat. Eur c'hard eur divezatoc'h e oa great gant ar chatal, ar mogeriou a goueze en o foull. ●(1926) FHAB Genver 9 (L) Y.-V. Perrot. Trist eo gwelet chapeliou evelse hag a zo moulet en o mein-ben istor ar Feiz hag istor ar Vro o koueza en o foull, an eil goude eben. ●(1932) ALMA 151. Kear holl a gouezas en he foull, hag he zud dindanni. ●(1933) ALBR 25 (T). Hag abalamour ober d'ar skoliou kristen koueza en o foull. ●(1935) ANTO 139 (T) *Paotr Juluen. Ar roc'h aet da netra... ha kouezhet en he foull.
(2) Distreiñ d'e boull : retourner à ses errements, à son penchant.
●(1931) VALL 270. Retourner à ses errements, tr. F. Vallée «distrei d'e boull.» ●(1942) VALLsup 131. Revenir à son penchant, tr. F. Vallée «distrei d'e roudenn.»
- poull-bez
- poull-breinpoull-brein
m. poulloù-brein Cloaque.
●(1732) GReg 274a. Cloaque, lieu puant, tr. «Poull-brein. p. poullou-brein.»
- poull-brutugpoull-brutug
m. Fosse à fumier.
●(1792) BD 4888. hac eff es poull burtuc o rentin e yne, tr. «Alors même qu'il rendait l'âme dans la fosse à fumier.»
- poull-dourpoull-dour
m. poulloù-dour Flaque, mare.
●(1499) Ca 162b. [poull] Jtem hic torrens / tis […] b. poull dour. ●(c.1500) Cb. [poull] Jtez hic torrens / tis. ga. torrent. bri. poull dour.
●(1659) SCger 165b. poull dour, tr. «fosse plein d'eau.» ●(1732) GReg 427a. Fosse où l'eau s'arrête, tr. «Poull dour. p. poullou dour.» ●602b. Mare, amas d'eau qui n'a point d'issuë, tr. «poull-dour. p. poull-dour. Van[netois] poull-dëur. p. poullëu-dëur.»
●(1910) MAKE 58. Ar re-ze oa dizec'het o foull-dour.
- poull-dourañ
- poull-fank
- poull-glaou
- poull-gouloùpoull-gouloù
m. =
●(1952) LLMM 34/47. (Douarnenez) Poull-goulou. War ar sardin sall e sav ur seurt gres melen-ruz anvet koilhenn. Gwechall, er seilher (ti-salañ), e veze dastumet ar gres-se en un toull anvet poull-goulou, rak gant ar c'hoilhen e farde an dud paour ur seurt goulou-rouzin.
- poull-hañvouez
- poull-heskennpoull-heskenn
m. Fosse pour les scieurs de long.
●(1732) GReg 427a. Fosse pour les scieurs de long, tr. «Poull hesqenn. p. poullou hesqenn.»
- poull-holenpoull-holen
m. Marais salant, saline.
●(1732) GReg 602b. Marais salans, tr. «poull-holenn. p. poullou-holenn.» ●841a. Salines, lieu où l'on fait le sel, tr. «Poull-holenn. p. poullou holenn.»
- poull-kalon / poull-ar-galonpoull-kalon / poull-ar-galon
m. (anatomie)
(1) Poitrine.
●(1633) Nom 21a. Pectus : poictrine : peutrin, poull an caloun.
●(1659) SCger 94a. poictrine, tr. «poul calon.» ●109a. sein, tr. «poulgalon.» ●(1732) GReg 736b. Poitrine, tr. «poull-galon. p. poull-galounou. poull ar galoun.» ●J'ai mal à la poitrine, tr. «Poan am eus ê poull va c'haloun.»
●(1860) BAL 76. evel bodou c'huez-vad var boull va c'halon. ●(1889) SFA 186. goulenn pardoun digant Doue en eur skei var boull he galoun. ●(1894) BUZmornik 110. var boull he c'halon noaz.
(2) Estomac.
●(1659) SCger 53a. estomac, tr. «poul-galon.» ●(1732) GReg 369b. Estomac, le lieu ou se fait la première coction des viandes, tr. «Poull-galoun. p. poullou-galounou. poull ar galoun. p. poullou caloun.»
●(1900) KEBR 18. Ar poull-galoun, tr. « La poitrine (l’estomac) »
(2) par euphém. Poitrine d'une femme, seins.
●(1659) SCger 165b. poul galon, tr. «sein.»
●(1835) AMV 106-107. er magua eus al lêz a boul e c'halon.
- poull-kanabpoull-kanab
m. Rouissoir.
●(1732) GReg 831b. Le lieu où l'on met le lin, ou le chanvre à rouïr, le rutoir, tr. «poull canab.»
- poull-kannañpoull-kannañ
m. Lavoir.
●(1732) GReg 565b-566a. Lavoir, lieu ou laver le linge, tr. «poul-canna. p. poullou-canna.»
●(1868) KMM 148. o vont a-biou d'ar poull-canna.
●(1909) MMEK 135. e kichennik an ti e zoa eur poull-kanna. ●(1924) FHAB Meurzh 101. er poull-kanna o walc'hi an dilhad pe o louza brud vat o nesa. ●(1934) FHAB C'hwevrer 51. o voalc'hi er poull-kanna.
►absolu
●(1928) TAPO 9. Peoc’h ! Mont a reoc’h d’ar poull gant lienennou fank ar paotr bihan.
- poull-kil
- poull-klogor
- poull-kurun
- poull-lagad
- poull-lagenn
- poull-lêr
- poull-linpoull-lin
m. poulloù-lin Rouissoir.
●(1942) FHAB Gwengolo/Here 198. E kichen ar poullou-lin, an ogedou, e veze mein da deurel war al lin da ogi.
- poull-morpoull-mor
m. poulloù-mor Mare d'eau de mer.
●(1870) MBR 304. en em gaout a ra gant eur poull-mor, tr. «et arrive à un trou plein d'eau de mer.»
- poull-neuialpoull-neuial
m. poulloù-neuial Piscine.
- poull-pripoull-pri
m. poulloù-pri
(1) Carrière d'argile.
●(1633) Nom 140a. Lacus, mortarium : lieu où on fait le mortier : an poul-pry an læch ma grær an pry.
●(1659) SCger 165b. poul pri, tr. «fosse pleine d'argile.» ●(1732) GReg 427a. Fosse où il y a de l'argile, tr. «Poull pry. p. poullou pry.»
●(1890) MOA 122a. Carrière d'argile, tr. «poull-pri, m.»
(2) Mare boueuse.
●(1849) GBI II 144. En kreis ar pors 'zo ur poull-pri, tr. «Au milieu de la cour est une mare d'eau argileuse.»
- poull-raned
- poull-rodpoull-rod
m. poulloù-rod
(1) (en plt d'un moulin à eau) Creux où tourne la roue, coursier.
●(1659) SCger 121b. le trou ou est la roue du moulin, tr. «poulrot.» ●165b. poul rot, tr. «fosse qu'est au dessous de la roue du moulin.» ●(1732) GReg 427a. Fosse où tourne la rouë d'un moulin, tr. «Poull rod. p. poullou rod.»
●(1857) CBF 70. Ar poull-rod, tr. «Le trou de la roue de dehors.» ●(18--) SBI I 240. Bete'n poull-rod ar vilin a zellè an otro, tr. «Même le trou de la roue du moulin fut exploré par monsieur.» ●(18--) SBI II 226. en poull-rod ma milinn, tr. «dans le canal de la roue de mon moulin.»
●(1942) VALLsup 57a. Douve, tr. «porrot C[ornouaille] (Perrot), et touf(l).»
(2) Ornière.
●(1732) GReg 680a. Orniere, tr. «poull-rod. p. poull-rodou, poullou-rod.»
- poull-skorfpoull-skorf
m. poulloù-skorf Endroit où se décharge le trop-plein d'un étang.
●(1732) GReg 372a. La grille, ou la decharge de l'eau superfluë d'un étang, tr. «poull scorf. p. poullou-scorf.»
●(1890) MOA 202b. Décharge (…) Parlant de l'eau d'un étang, tr. «poull-skorf, m. pl. poullou-skorf.» ●227a. L'endroit où se décharge l'eau superflue d'un étang de moulin, tr. «poull-skorf.»
- poull-strappoull-strap
m. poulloù-strap Chausse-trape.
●(1732) GReg 159a. Chausse-trape, piège à prendre des loups &c., tr. «Poull-strap. p. poullou-strap.»
- poull-trap
- poull-tropoull-tro
m. poulloù-tro Tourbillon.
●(1732) GReg 463b. Gouffre, abîme dans une rivière, ou dans la mer, tr. «poull-tro. p. poultroyou.»
●(1912) MMPM 92. var ribl eur poull-tro. ●(1964) ABRO 18. eus a-greiz ar poull-tro a rae ar mor a bep tu d'ar peñse. ●(1964) LLMM 106/333. ar poull-tro a reas ar peñse o c'houelediñ.
- poull-troenn
- poulladpoullad
m. & adv. –où
I. M.
(1) Fosse de.
●(1732) GReg 427a. Fosse pleine, tr. «Poullad. p. poulladou.»
(2) Contenu d'une mare d'eau.
●(1907) VBFV.bf 63a. poulad, m. pl. eu, tr. «contenu d'un étang.»
(3) Mare de.
●(1878) EKG II 43. boutaillou o neun enn eur poullad guin.
(4) Bois entassé pour la fabrication du charbon de bois.
●(1922) EMAR 55. Va foullad a gempennan / Gant keuneud ha mouded kign, / Ken na ve round 'vel eur gouign.
(5) Contenu d'une tombe, d'une fosse.
●(1847) GBI I 406. Et int ho daou en ur poullad, / Pa n'int bet et 'n ur gwelead, tr. «Il sont allés tous les deux dans la même fosse, / Puisqu'ils n'ont pas été dans le même lit.» ●(1851) PEN 92/140. ed int ho daou hen eur poullad / ma n'int ed hen eur goëlead.
(6) Poullad raz : gâchée.
●(1986) CCBR 112. (Brieg) réaliser la gâchée, tr. «ober ur poullad raz.»
(7) Poullad-dour : trou d’eau.
●(1932) BRTG 87-88. D’où distro, é kalon lann vras Brélekan, lann digor, diské, displeit, hir ha ledan, é tarh arnehè, én un taul, ur barrad arnan dal, get aùél, luhed, gurun ha poulladeu deur ar boulladeu deur épad pedèr troiad orloj.
B. (pêche)
(1) Ober ur poullad : faire un essai de pêche avec lancer d'appât.
●(1952) LLMM 34/47. (Douarnenez) Poullad g. Ober a reer ur poullad bewech ma taoler ar roued-sardin ha ma voueter. ●(1957) BRUD 2/85. (Gwaien) Ar poullad mintin eo ar gwella. ●(1977) PBDZ 622. (Douarnenez) poullad, poulladoù, tr. «dans la technique de la pêche à la sardine : essai de pêche avec lancer d'appât.» ●(1978) MOFO 88. Eur poullad all oa graet goude ha d'ar ger buvan vit kas ar beskerez d'ar «futur», tr. «On fit un deuxième essai...»
(2) Poulladig an Anaon : pêche faite le jour de la fête des morts.
●(1910) BSAf xxxvii 17. La grande pêche se terminait ordinairement à la Saint-Michel ; mais les bateaux restaient armés jusqu'à la Toussaint. Le jours des morts, après l'office, si le temps le permettait, les bateaux reprenaient la mer pour faire la dernière pêche. Les femmes des pêcheurs étaient reçues à bord, et c'étaient elles qui dirigeaient les barques, ordonnaient le mouillage, et présidaient à la pêche. Cette coutume s'appelait : – «Ober poulladic an Anaon» – «faire la pêche des Trépassés». – La tradition veut que cette pêche était l'une des plus frucutueuses de l'année.
II. Adv.
A. A-boullad.
(1) (Couler) abondamment, à flot.
●(1787) BI 154. enn deur ë rid à-boullad . ●(1792) CAg 56. De scùill é oaid à boullad.
●(1829) CNG 107. er goêd e zivir a boullat. ●(1843) LZBg 1añ blezad-2l lodenn 49. er goaid e ridé a boulad.
●(1903) LZBg Du 246. e skuillas a boulad goed er gristénion. ●(1904) LZBg Gwengolo 239. Er glaù e goéh a boulad. ●(1924) NOLU 9. pe rid goèd en dud a boullad.
(2) Gouelañ a-boullad : pleurer à chaudes larmes.
●(1921) GRSA 196. Hag ean de ouilal a boullad. ●(1939) KOLM 70. en em-laka de ouilein a boullad.
B. A-boulladoù : qui forme une mare.
●(18--) GBI II . Hag ar gwad indan-hi 'oa sur a boullado, tr. «Et sous elle une mare de sang !»
- poulladañ / poulladiñpoulladañ / poulladiñ
v.
I. V. intr.
(1) Former une flaque, une mare (de qqc.).
●(1727) HB 277-278. ur c'huesen vras divad / A zeuas aguis beradou goad, / O coueza eno diountâ. / Quen a boullade dindannâ.
●(1867) FHB 121/134a. epad ma poullade an dour diouthan var leuren ar grambr. ●(1894) BUZmornik 9. goad ar Merzer a zivere hag a boullade var ann douar.
●(1911) BUAZperrot 45. ar goad a boullade var an tachennou-brezel.
(2) Se former en étang.
●(1931) VALL 275a. se former en étang, tr. «poulladi.»
II. V. tr. d. = (?) Stocker (?).
●(1864) KLV 2. ann interest a lavare dezhan, c'hoaz, poullada an tremp, evit nevezi ann dachennou a deuje da skuiza dre veza peuret. ●31. poullada ato, e diabars he gorf, ar pez a zo mad evit antreteni he vuez. ●74. Ann holl a c'hoar n'euz grisien ebed hag a boulladfe kement a vleud evel ann aval-douar.
►absol.
●(1864) KLV 23. evel ar guenan a ra : dastum enn han, ha poullada oc'h-penn er goan.
- poulladenniñ
- poulladet
- poulladiñpoulladiñ
voir poulladañ
- poullañ
- PoullankPoullank
hydronyme Poulancre (affluent du Blavet).
●(1935) ANTO 59. Traoniennou enk ha don heñvel ouz ar re ma kammigel stêr ar Blaved en o goueled, en-dro da Wareg, (...) hed-ha-hed traonienn Poullenk.