Recherche 'po...' : 894 mots trouvés
Page 10 : de portezan-portezal-portezat (451) à porzhin (500) :- portezañ / portezal / portezatportezañ / portezal / portezat
v. tr. d.
(1) Porter du grain, de la farine (chez un meunier).
●(1909) DIHU 48/284. Portéal gran bamdé. N'em es ket kin michér.
►absol.
●(1870) MBR 140. 1r miliner-ma (…) a zalc'haz Iann da bortezat. ●(1877) EKG I 89. ar Miliner ne ket bet dre zu-man pell-zo o portezat.
●(1929) MKRN 90. Paolik ne oa karget da bortial nemet evit kas zac'hajou da Vilin-Satan. ●(1936) PRBD 72. eur portezer o portezat. ●(1939) KLDZgwal 126/38. dilun diweza edo ar miliner o porteza.
(2) Porter (qqc.).
●(1888) SBI II 14. Kenta micher em boa me grêt, / Oa porteal paper timbret ; / Oa porteal al lizero, tr. «Le premier métier que je fis, / Fut de porter du papier timbré ; / Fut de porter les lettres.»
- portezatportezat
voir portezañ
- portezerportezer
m. –ion, portizion
(1) Portefaix.
●(1464) Cms (d’après GMB 505). Portezour da cnou g. portant noyes, l. nuclearius. ●(1633) Nom 180b-181a. Phalanga vel palanga : bastons desquels vsent les porteurs : bizyer euit micher an portezouryen. ●205b-206a. Comistrum : payement de crocheteur, ou gagne-denier : paëamant vn portezer, an pez á vez roet dan (lire : da) vn paour quez bennac.
●(1659) SCger 95a. portefaix, tr. «portezer.» ●(1710) IN I 161. beza liquizien, portezourien, mevellou pe vitizien dezàn. ●(c.1718) CHal.ms iii. ce crocheteur est trop chargé il faut le soulager lui oter une partie de son fardeau, tr. «er porteour sé a so ré garguet, ret é rein sicour dehou ha lemel ul lot es é sam, es é b/veh.» ●161. porte fais, tr. «porteour, portuour a sameu.» ●163. porteur, tr. «porteour.» ●(1732) GReg 740b. Porte-faix, tr. «Portezer. p. portezidy. Van[netois] portëour. p. portizyon, porteouryan.»»
●(1901) LZBg 59 blezad-4e lodenn 212. bout e zou genein deu bortéour de zoug er péh e zou rekis kavet eit laret en ovéren.
►[empl. comme épith.]
●(c.1718) CHal.ms ii. mallier, tr. «er Iau porteour, marh a zoug' er val'.»
(2) Porteur de blé.
●(1732) GReg 98a. Blatier, celui qui transporte & revend des bleds dans les marchez, tr. «Portezer. p. portezidy. portëour. p. porteouryen. portezer–ed. p. portezidy–ed. portëour–ed. p. portëouryen. Van[netois] porteour. p. portizyon.» ●(1744) L'Arm 32a. Blatier, tr. «Portéour.. terion. m.» ●Jamais le Grain n'a diminué & jamais il ne diminuera, entre les mains d'un Blatier, tr. «Bisscoah enn Étt n'enn-déss bihannéitt na birhuiquein né reye, étré deournn ur Portéour.»
(3) =
●(c.1718) CHal.ms ii. gagne denier, tr. «porteour»
(4) Garçon de moulin.
●(1896) GMB 505. pet[it] Trég[uier] portier garçon de moulin (syn. de pot marc'h).
●(1934) BRUS 270. Un garçon meunier, tr. «ur portéour.»
(5) Porte-chaise.
●(1732) GReg 147b. Porte-chaise, tr. «Portezer. p. portezidy.»
- portolportol
m. –ioù (marine) Plat-bord.
●(1944) GWAL 163/158. (Ar Gelveneg) Tachet e vez pezhioù-prenn ar vag (da skouer, ar portal war an ezen) gant tachoù bras zinket. ●(1978) ARVA I 41. Le dernier bordage, «ceinture», «(é)carreau» (Cc) ou portol. ●(1978) BZNZ 19. (Lilia-Plougernev) Al languz zo dindan ar portal. ●29. Eus ar bordoù amañ e vez great portolioù ar vag ; an dro zo portol ar vag, hag an tamm koad plat a welez amañ diabarzh, hennezh zo al languz. Al languz zo tro-dro d'ar portolioù. ●(1979) VSDZ 5. (Douarnenez) Ar portol zo el laez, ar voñsell zo just 'barzh ar ront… Amañ a lakaomp ul lisenn el laez, dek santimetr uheloc'h 'vit ar portol, tr. «Le flanc, c'est la partie arrondie de la coque, et au-dessus il y a la préceinte. Nous plaçons donc une lisse en haut, dix centimètres plus haut que la préceinte.» ●(1987) GOEM 78. Lorsqu'est prévu un deuxième plat-bord (plabourzh à Porpoder, porteuil à Landéda, portel à portsall, portol à Plouguerneau).
- portoloportolo
m. cf. portelof
(1) Chom war ar portolo : rester en chantier.
●(1965) BAHE 46/51. Ne ouien ket avat, e oa niverenn 45 B.H. da chom ganin tost da dri miz war ar portolo.
(2) Bezañ war ar portolo : être l'objet d'un débat en cours.
●(1960) BAHE 22/4. Un dra all avat, a zo bremañ war ar portolo : afer al labourerion-douar.
- portreañ
- portugalat
- portugaleg
- portugalek
- Portugaliz
- portugezportugez
m. Portugais (langue).
●(1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 112. péhani e houi un tammik er sauzon hag er portughès.
- porzh .1porzh .1
m. & adv. –ioù, -où, perzhier, perzher
I. M.
A. Porte (d’une ville, d’un monument).
●(1499) Ca 68b. Doe an porzou. g. le dieu des portes. ●162a. Porz. g. porte. ●(1576) Cath 6. etal porz an templ, tr. «près de la porte du temple.» ●(1576) Catechism 22 (= RECE 47, 108). Entré an caus, hac an caus, An lofr, hac an heny na deu lofr, hac é guelez variabl, auys an barneryen so en ha porzyou, tr. « entre la cause et la cause, le lépreux et celui qui n’est pas lépreux, et que tu trouves divergent l’avis des juges qui sont dans tes portes. » ●(1633) Nom 242a. Porta : porte : portz, dorr.
●(1659) SCger 95a. porte de Ville, tr. «porz p. perzier.» ●(1732) GReg 740a. Porte, entrée d'une Ville, porte de Ville, tr. «Porz. p. perzyer. Van[netois] porh. p. perhér.»
B. (domaine maritime)
(1) Port de mer.
●(1580) G 132. portz Brahec, tr. «port de Brahec.» ●150. Bet an porz a Brahec so e coste Treguer, tr. «Jusqu'au port de Brahec, qui est à côté de Tréguier.»
●(1659) SCger 165a. porz, tr. «port de mer.» ●(1732) GReg 739b. Port, lieu pour l'abord des Vaisseaux, tr. «Porz. p. perzyer.» ●Aborder à un port, tr. «Doüara ên ur porz.»
●(1849) LLB 635. De zizoar ag er porh, de sewel men gouilieu. ●(1856) VNA 16. les Ports, tr. «er Perhér.»
●(1909) MMEK 27. Eun den iaouank a borz Brest. ●(1911) ADBr xxvii 16. Héant San 'Jak goulern ha gevred / Klasket porh mat mar karet. tr. «Quand la voie lactée est N.O.S.E. / Cherchez un bon port si vous voulez.» ●(1974) TDBP III 210. Kañfarded ar bourk ha paotred ar porz a oa oc’h en em veinata, tr. « les gamins du bourg et les garçons du port étaient en train de se battre à coups de pierres »
(2) Lenn-borzh : bassin de port.
●(1941) ARVR 20/3b. etre pont Waterloo ha lennou-porz Victoria.
C. Cour (de ferme, etc.).
●(1659) SCger 33a. cour de la maison, tr. «ar porz.» ●(1732) GReg 223b. Cour, espace enfermée de murs, près d'une maison, tr. «Porz. p. porzyou, perzyer. Van[netois] porh. p. porhëu.»
●(1878) EKG II 137. euz al leur ez ear er porz, n'oa ken digor. ●223. Klasket e oue er gegin, enn diou zal, er pors.
●(1905) BOBL 05 août 46/3b. E porz an ti-skol.
D. (religion)
(1) Porzh ar baradoz : le paradis.
●(1621) Mc 52. Gand an men bras sé a pechet ez deu da fermy outaff é hunan, porz an Barados, hac ez digor henyn ifern.
●(1876) BJM 12. Julian Maner a grede ez oa o vont e porz ar Baradoz.
●(1911) BUAZperrot 164. Porz ar baradoz a wel o wenna eo ar pal en deus da dizout. ●(1941) FHAB Du/Kerzu 93. n'int ket degouezet c'hoaz e porz ar baradoz.
(2) Porzh ar silvidigezh : le paradis.
●(1732) GReg 841b. Le port du salut, tr. «Porz ar silvidiguez.»
●(1862) JKS 333. gant mac'h erruin e porz ar zilvidigez ? ●(1866) SEV x. da gas anezho distok da borz kaer ar zilvidigez. ●(1882) BAR 13. ec'h erru glok er porz euz ar zilvidigez.
●(1912) MMPM 47. evit mac'h hello hon ene, henvel ouz eul lestr var eur mor plean, ruza goustad ha distokad betek porz ar zilvidigez.
(3) Porzh an neñv(où) : le paradis, royaume des cieux.
●(1741) RO 1395. Rac persier an euo siuoas a vo seret.
●(1835) AMV 253. Ha cundui o c'hamejou / Varzu ar pors eus an êvou. ●258. Serret voa ouzin pors an evou. ●(1882) BAR 88. O elez santel, digerit perzer an env, digerit doriou ar baradoz.
●(1911) BUAZperrot 51. sturia an holl eneou betek porz an nenvou. ●165. N'eo ket awalc'h kaout c'hoant da dizout porz an nenv. ●240. dougen an ene beteg porz an nenv.
(4) Porzh ar bromesa : le paradis.
●(1945) GPRV 91. Ha Porz ar Bromesa kerkent am eus gwelet.
(5) Porzh ar joa : le paradis.
●(1852) MML 235. Divoar ho tron en Envo, / Mari hon sicouret, / Ha voar zu pors ar joaio / Groet d'hon lestriq monet.
●(1982) TKRH 29. Marvet er bloaz mil-eizh-kant digeuz ! Kaset da borzh ar Joa ! Setu an daou grennlavar implijet gwechall evit e gañv.
(6) Porzh ar marv : le royaume des morts.
●(1727) HB 405. Ouz an Ærevent e comso / Hardimant e porz ar maro.
(7) Porzh an Ankoù : le royaume des morts.
●(1905) BOBL 02 décembre 63/2d. Petra bennag ma ne c'hellomp ket asuri ar pez a dremenn en tu all da borz an Ankou, e c'hellomp koulskoude hirio akordi var gement-ze gant ar Wiziegez Nevez, ha lavaret hardi : «Ia, eur bed all a zo, ha tud varo a zo bet gwelet, n'eo ket hepken gant gragez koz skoet, mez ive gant tud disket braz, testou asamblez ganto.»
(8) [divers]
●(1612) Cnf 193 [78a]. Goudé an maru ves hon Saluer ez gueler digor è costez dré vn taol goaff, pé dré heny ez voué digoret an porz ves an abym an diuinité à Doué.
E. (tissage) = (?).
●(c.1820) COF 28. E velo enni neudennou bris / Souillet, goal great ar bevennou, / Perzier gollo diffiennou.
II. Loc. adv.
(1) Er porzh : dehors.
●(1925) SFKH 42. N'en dé ket braù bout ér porh d'er hours-sé ag er blé.
(2) Lakaat ub. er porzh : mettre qqn à la porte.
●(1908) PIGO II 43. Mar bez laket er porz, emei, e teui d'ar ger. ●(1958) BLBR 108/2. Ar wech kenta ma teuio hoaz me 'gred awalh e vo lakêt er porz.
III.
(1) Bezañ en em gavet er porzh : être arrivé. cf. Arriver à bon port.
●(1911) BUAZperrot 708 (L) Yann-Vari Perrot. Kaout a rea d'ezi beza en em gavet er porz. Fazia a rea.
(2) Ober peñse e Porzh Levn : voir peñse.
(3) Ober kazeg e-kreiz ar porzh : voir kazeg.
(4) Kas da lusa da Borzh Duaot : voir lusa.
(5) Emañ e skaoñ er porzh : voir skaoñ.
- porzh .2porzh .2
m. Aide, secours.
●(14--) N 1136. En hanu Jesu porz pep tu a truez, tr. « Au nom de Jésus, constant refuge de miséricorde. »
- porzh-adreñv
- porzh-bered / -gweredporzh-bered / -gwered
m. porzhioù-bered / -gwered Enclos paroissial.
●(1877) FHB (3e série) 16/135a. E dianveaz an iliz ha var ar porz guered.
●(1928) FHAB C'hwevrer 53. Ar porz-gwered a zo bet savet er bloaz 1730. ●(1929) FHAB Genver 14. E kichen ar porz-gwered ez eus eur c'halvar kaer war eur jichenn a bemp derez. ●(1981) ANTR 46. Eun tammig tenn-alan e porz ar vered.
- porzh-brezelporzh-brezel
m. Port de guerre, militaire.
●(1903) MBJJ 16. eur porz-brezel he deuz Frans war ar mor Kreizdouarek.
- porzh-c'hoari
- Porzh-GwennPorzh-Gwenn
n. de l. Ar Porzh-Gwenn : Port-Blanc (Penvénan).
(1) Ar Porzh-Gwenn.
●(1450) Dag 182. E Brest, Goelou, han porz guenn. ●192. Brest ha Leon, han Porz-guenn.
●(1732) GReg xiii. Porz-güenn.
●(1867) BBZ III 22. E kever ar Barz na jomm ken / Etre Roc'h-allaz ha Porz-gwenn. ●(1877) EKG I 53. Chomm a rea pennadou, evel da heana, dirak ar Porz-Guenn, e parrez Penvenan, dirak an Trevoux, Trelevern ha dirak al Lenn, e parrez Louanec. ●(1878) EKG II 261. En eur zigouezout e Breiz-Izel oa matoutier er Porz-Guenn. ●(1894) GIV 2a. Med Itron Varia ar Porz-Gwenn / E man e zi war an dossen. ●(18--) OLLI 720. Gwers torfet ar Pors-Gwenn. ●721. Gwers torfet ar Pors-Gwen.
●(1904) DDKB 4. ’Tre ar Porz-Gwenn ha Roc’h-Allaz. ●(1912) MMKE viii. Porz-Gwenn, an drede a viz Gwengolo. ●(1914) ARVG mae 75. Geltas, Gwrage, ha ne oaran ket ped-all, a wasked ar Porz-Gwenn. ●(1930) ANTO 9. war boull-mor ar Porz-Gwenn ken diwag. ●9. an heol -us da Weltas, war boull-mor ar Porz-Gwenn ken diwag hag eul lenn (...) ouz karreg Sant Tual. ●15. Merc'hed Bugelez hag ar Porz-Gwenn.
(2) Proverbe.
●(1942) STOB 17/31. War unan eus rec'hier an aod etre enezig Brug er Porz Gwenn (Penvenan) ha Trestel (Trevou) e tiskouezed roud troad marc'h an Diaoul. Etre Brug ha Trestel / Emañ beli an drougavel, / Etre Brug ha Trevou / Emañ beli an diaoulou.
- porzh-gwintporzh-gwint
m. perzhier-gwint (architecture) Pont-levis.
●(1659) SCger 165a. porz quint, tr. «pont leuis.» ●(1732) GReg 571a. Pont levis, tr. «Porz guïnt. p. perzyer-guïnt.»
●(1870) FHB 281/155b. eun or var vaout a zo bet, ep mar, dirazhi, eur pors-guint. ●(18--) SAQ I 153. eur gedour e tal ar porz-guint.
- porzh-gwinteiz
- porzh-houarn
- Porzh-IgPorzh-Ig
n. de l. Pordic.
●(1732) GReg 739b. pordicq, en Saint Brieu.
●(1847) FVR 270. Janetta Nouel, leanez euz a Borzik.
- porzh-izelañporzh-izelañ
m. Basse-cour, cour intérieure d'une forteresse.
●(1732) GReg 82b. Basse-cour, tr. «porz isélã. p. perzyer isélã.»
- Porzh-KaerPorzh-Kaer
n. de l. (Abbaye de) Beauport. (?) traduction d'auteur (?).
●(1876) BJM 92. An Tad Abbad eus a Borzcaer.
- porzh-kenwerzhporzh-kenwerzh
m. Port de commerce.
●(1956) BAHE 9/8. Porzhioù-Mor Breizh, porzhioù-kenwerzh ha porzhioù-pesketaerezh.
- porzh-kêr
- porzh-klozporzh-kloz
m. Cour entourée de murs.
●(1867) FHB 102/400a. Eur pors-cloz a ioa dirag an ti, eur pors-rastel varnezhan ha bandennou ier hag ouidi enha. ●(1878) EKG II 39. Maner-al-Liorzou en doa eur pors-kloz. ●40. evit mont er porz, oa red dign divarc'ha an or, rak e Maner-al-Liorzou (...) ez euz eur pors kloz, pe mont dreist ar voger. ●140. d'ar red ez iz a-hed an doen hag e lammiz enn tu dianveaz d'ar porz kloz.
●(1909) HBAL 36. An ti,... gant ar porz-kloz, ... gant he damik liorz ?... ●(1931) FHAB Meurzh 114. A-wechou all o c'haver [ar c'houldrioù] stag ouz ar porz-kloz, i en eun tu d'an nor hag ar chapel en eun tu all.
- Porzh-LoeizPorzh-Loeiz
n. de l. Port-Louis.
I.
●(1732) GReg 170b. Guycqadell ar Porz-loyz. Van. Qastéll er Porh-loéyz. ●739b. Porz-Loyz. (Van. porhloéyz. ●(1744) L'Arm 32a. Er guér à Vlaouah a hannhuér brema, Por-Loeiss.
●(1847) FVR 112. e tastumaz kalz a veleien goz, e kre Port-Loeiz. ●(1851) PENdast 81. Komeret alc'hoëz e frez komeret tri c'hant skoët / mond gato da bors-lois / lakad ober eun abid evel da eur bourc'his. ●(1857) CBF 131. Porz-Leiz. ●(1865) FHB 1/8a. E kær Loriant hag e Pors-Loïs ez eus bet eur c’hlenvet (an typhus). ●(1869) TDE.FB xixa. Porz-Luis. ●(1886) IVO 3. Barner e Pors-Loeïs. ●(18--) CML 4/22a. Qemer a ra tri-c'hant scoët, mont a ras da Bors-Louis, / Goude bea guisqet habillamant bourc'his. ●(c. 1890) CFB 42b. Porz-Loiz. ●(18--) SON II 282. En Pors-Louis zo discarget / Eur vatimant carget a éd.
●(1902) LZBg Mae 103. Port-Loeiz. ●(1902-1905) LARB 52a. Me huél duhont, 'mé ean, er gér a Borh Loueis, / Léh ma'm boé guéaral men dous Mari Loueis. // Hou tous Mari Loueis dès ket é Porh Loueis / É ma seih vlé antér é chervijein er Roué. ●(1905) ALMA 70. Pors-Louis. ●(1913) HIVR 51. er gér a Borh-Loeiz. ●(1930) GUSG 16. Me huél en Oriant ha manér [= citadelle] er Porh-Loeiz. ●(1931) GUBI 206. Nezé dom Guillermeu de Vaud e zou kaset / A va-zé de Borh-Loeiz. ●(1931) FHAB Meurz 97. En eur zistrei, e tremenas dre Borz-Louis. ●(1934) BRUS 296. Porh-Loeiz. ●(1937) TBBN 2. a Borh-Loeiz. ●(1947) BRMO 156. Kouraj, Kouraj ! mem bugalé ! / De Borh-Loeiz é temb hoah un dé ! ●139. On disait à Plouhinec : M'em es guélet ur vadam / E tigor dor Porh-Loeiz get ur bram.
►Voir Blavezh .2.
II.
(1) Dicton.
●(1902-1905) LARB 175a. Ma faut d'oh, kleùet ur son-son / Ar er Bersoñned ag er hanton, (..) É porh Loueiz é ma n'eutru Grand, / Ag e zou oah tout er guellan. // Dé ket, sur, er fallan nehon / Pen dé er mestr ag er hanton.
(2) Dicton.
●(1947) BRMO 139. On disait à Plouhinec : M'em es guélet ur vadam / E tigor dor Porh-Loeiz get ur bram.
- porzh-meurporzh-meur
m. = (?).
●(1877) FHB (3e série) 28/217a. Setu aze eun den o tremen var jaosser eur vilin : eun amezek a lavar d'ezhan tre a-gleiz ; siouaz ! en eur zerc'hel var an dourn cleiz, ez a var he benn er porz-meur. ●(1877) FHB (3e série) 35/273a. frega ar chaosser, digeri ar porz-meur a lec'hed he c'hinou.
- porzh-morporzh-mor
m. Port.
●(1499) Ca 162a. gal. port de mer. b. porz mor. ●(1633) Nom 203a. Portorium : peage ou impost du port : peaig, pe an impot ves an portz mor. ●243b. Portus : vn port, ou haure : vn portz mor, vn aur. ●246a. Ostium portus : l'entrée du port : an antrè ves an portz mor.
●(1659) SCger 65b. havre, tr. «porz mor.» ●(1732) GReg 739b. Port, lieu pour l'abord des Vaisseaux, tr. «Porz-mor. p. perzyer-mor.»
●(1857) HTB 185. en treuzek eur porz-mor evit tremen ac'hane d'en Amerika. ●(1882) BAR 28. hac e touarjont en eur porz mor. ●(1889) ISV 321. Ar pors mor a voa goloet a listri brezel.
●(1903) MBJJ 17. Marseilh : ar porz-mor. ●(1963) LLMM 99/265. Manet en e-unan er straed, e kenderc’has Vasili gant e hent war-du ar porzh-mor.
- Porzh-Noaloù
- Porzh-OluedPorzh-Olued
n. de l. Portrieux.
●(1847) FVR 290. kemer Porz-Oliod ha krapa ar poultr hag an armou a oa er gearik-ma.
- Porzh-PaolPorzh-Paol
n. de l. Porspaul (Lampaul-Plouarzel).
●(1925) BUAZmadeg 162. Paol a zentaz, hag a zouaraz gant he dud e Pors-Paol, etre Lambaol ha Plouarzel. ●(1941) FHAB Mae/Mezheven 48. Birou, birou, astenn da gorn, me a lavaro d'it e pelec'h ema da dad ha da vamm ; dindan an daol, e Porz-Paol, o tebri kig ha kaol !
- porzh-personporzh-person
m. Presbytère, cure.
●(1910) ISBR 358. er goarnemand (…) ha kemér e hras en ilizieu, er champélieu, er perhiér-personed saùet get argand er gatoliged.
- porzh-pesketaerezhporzh-pesketaerezh
m. Port de pêche.
●(1956) BAHE 9/8. Porzhioù-Mor Breizh, porzhioù-kenwerzh ha porzhioù-pesketaerezh.
- Porzh-Poulc'hanPorzh-Poulc'han
n. de l. Pors-Poulhan (Plouhinec, Plozévet).
●(1969) LLMM 137/428. N'eus ket pell c'hoazh, etre Ploeneg ha Plouzevet (Plozevet pe Plodemet mar kirit) ez eo bet savet ur monumant tost da Borzh Poulc'han, ur Vigoudenn-vaen.
- porzh-rastellporzh-rastell
m. perzhier-restell, porzhioù-rastell Grille d'entrée.
●(1633) Nom 146b. Repagulum, repages : verroüil, barre, barriere : portz-rastell, barrieren.
●(1659) SCger 165b. porz rastel, tr. «barriere deuant vne maison.» ●(1732) GReg 81b. Barriere au bout de l'avenuë d'une maison, tr. «Porz-rastell. p. perzyer-restell, porzyou-rastell.»
●(1867) FHB 102/400a. Eur pors-cloz a ioa dirag an ti, eur pors-rastel varnezhan ha bandennou ier hag ouidi enha.
●(1909) KTLR 192. e kichen ar porrastel.
- porzh-salv
- porzh-skol
- porzh-tounetaporzh-touneta
m. Port thonier.
●(1941) ARVR 28/4a. Stad a vez gant paotred ar gêr-mañ gant o forz-touneta.
- porzh-yer
- porzhad
- PorzhePorzhe
n. de l. Ar Porzhe : Le Porzay.
●(1928) FHAB Mae 5/163. Etre mor Douarnenez ha Menez-Hom, traonienn ar Ster hag hini ar Ris, eman ar Porze. ●(1935) SARO 68. Eus Lok-Ronan Koad-Nevet, war bro goz ar Porzou, / Taolit, kleier benniget, son-galv hor pardouniou. ●84. Kement a vurzudou a c'hoarvezas dre e relegou, ma savas c'hoant gant tud Porzay kaout ive o lod. ●(1943) FHAB Mezeven 308. Harz liorzou 'r Porzae, kornad divrall ha kreñv. ●(1955) STBJ 105. Dispar ive ar brosesion gant ar c'hroaziou, ar bannielou, ar skeudennou douget gant merc'hed ar Porzê, gwisket ken kran ha priñsezed. ●(1959) MOJE II 12. E bro binvidig ar Porze, eur palud seh ha gonezet gand an trêz e-neuz savet eur skoaz war ribl lenn-vor Douarnenez.
- porzherporzher
voir porzhier
- porzherezporzherez
voir porzhierez
- porzhiadporzhiad
m. –où Pleine cour de.
●(1960) BAHE 24/12. un hanter porzhiad-paotred da redek war va lerc'h.
- porzhiañporzhiañ
v. intr.
(1) (marine) Aborder au port, faire relâche dans un port.
●(1931) VALL 3a. Aborder (en terme de marine) au port, tr. «porzia.» ●576a. aborder, faire aborder au port, tr. «porzia.» ●639a. Relâcher, faire relâche dans un port, tr. «porzia.»
(2) =
●(1954) BISO.llmm 32. Gant loar miz Meurzh e porzhias an avel er c'hornog.
(3) (au jeu de quilles) Porzhiañ mat : faire rouler la boule juste entre deux jeux de quilles.
●(1985) AMRZ 262. Ar voul a ruilh braoig. Edo o vond da borzia mad. ●341. porzia mad : faire rouler la boule juste entre deux rangée de quilles.
- porzhier / porzherporzhier / porzher
m. –ion
(1) Portier.
●(1499) Ca 162a. Porzyer. g. portier. ●(c.1500) Cb 70b. [dor] g. huisser. b. porzer.
●(1659) SCger 95a. portier, tr. «porzier.» ●(1727) HB 315. an Ebestel eurus Sant Per ha Sant Paul, pere eo Porzieryen ar Barados. ●(1732) GReg 741a. Portier, tr. «Porzyèr. p. porzyeryen. porzer. p. yen. Van[netois] porher. p. yon, yan.» ●(1790) Ismar 429. en Urh a Borhér.
●(1870) MBR 172-174. goulenn ouz ar porsier.
(2) Concierge.
●(1957) AMAH 243. m’en devoa kinniget dimp evit ur bennozh Doue tiig e borzhier gant teir gambr vrav ennañ.
(3) (religion) Portier, premier ordre mineur.
●(1857) LVH 70. un Urh bihan (en hani a Borhér). ●(1857) HTB 191. porjer ar gouent.
●(1903) MBJJ 258. me a lez gant ar porjer e vabouchenno. ●(1911) BUAZperrot 712. ar vicher a borcher. ●(1913) FHAB Gwengolo 262. epad m'edo porzier en e gouent. ●(1914) KANNgwital 135/377. Ped urz munut zo ? – Pevar : porzier, lenner, stolier, akolit. ●(1921) BUFA 144. Er Brér Masséo hag e oé porhér nezé.
►[empl. comme épith.] Breur porzhier : frère portier.
●(1867) FHB 117/104a. Kerkent ec'h erru ar breur porcher.
●(1958) BLBR 115/6. ar Breur porcher a zell outañ, ha souden, heb ranna eur gér, a deh kuit e diabarz ar gouent.
(4) Porzhier ar prizon : guichetier.
●(1732) GReg 481a. Guichetier, celui qui a soin de la porte d'une prison, tr. «Porzyer ar prisoun.»
- porzhierez / porzherezporzhierez / porzherez
f. –ed Portière (femme).
●(1499) Ca 70a. [dor] g. huyssiere / ou huysserie. bri. porzeres pe dorlech. ●162a. Porzyeres. g. portyere.
●(1818) HJC 339. de avertisse er borherès.
●(1907) AVKA 295. da gaozeal gan ar borjerez. ●(1933) MMPA 164. N'aer ket en eur palez hep komz ouz ar borzerez. Porzerez an nenv eo ar Werc'hez.
- porzhiñporzhiñ
v. tr. d.
(1) Secourir, aider.
●(14--) N 1203. Ha porz a truez an guez man, tr. «Aide-nous par pitié cette fois.» ●1848-1849. Porzit ardant gant carantez / Allas a pep tu ma buhez, tr. «Secourez, d'une charité ardente, / Ma vie, hélas, de toute façon.»
(2) Éprouver, supporter, ressentir.
●(14--) Jer.ms 213. Me a goar certes ez porzhes spont, tr. Herve Bihan « Je sais certes que tu supporterais de la terreur. » ●259. Hoaz truez a porzyff outaff, tr. «Encore éprouverai-je de la pitié à son égard.»