Recherche 'a...' : 5083 mots trouvés
Page 16 : de a-sklaer (751) à a-strafuilh (800) :- a-sklaer
- a-sklaina-sklain
voir a-stlaen
- a-sklasa-sklas
adv. Dont da vout a-sklas : manquer de ferveur.
●(1854) PSA I 24. carguet ma vér a dan hag a houst nezé aveid er bed hag é bligeadurieu, é ma a sclass é tér de vout aveid er péh e sell er religion.
- a-skoa-sko
adv.
(1) (marine) (?) Au sec (?). cf. skeiñ.
●(1944) ARVR 168/3. ar Porz-Ruz, ma weled eno an holl vagoù a-sko. Hag ar vartoloded bec'h warno lod ar c'holtar o tiverañ diouzh o divrec'h, lod all o fardañ kouez da livañ ar gouelioù. hag ar gilvizien o stoupañ ar garanoù pe o tifallañ an tammoù koad pezhell.
(2) A-harzh hag a-sko : à cor et à cri.
●(1889) CDB 171. Ha ma krient ha c'harz ha sko, tr. «Et ils criaient à tue-tête.» ●Ha c'harz ha sko», m. à m. : «Et aboie et frappe» ; c'est-à-dire : à cris et à coups. Ces dictons sont souvents intraduisibles.
- a-skoañsa-skoañs
voir a-skoazañs
- a-skoaza-skoaz
prép. A-skoaz gant =
●(1929) GWAL 20/26. trei ar banniel war e gant evit mont a-skoaz gant an avel.
- a-skoazañs / a-skoañsa-skoazañs / a-skoañs
adv. & prép.
I. Adv.
(1) Côte à côte.
●(1940) DIHU 351/126. Perh ha Frankiz é viùein a skoéans hag é peuh.
(2) Lakaat a-skoañs : comparer
●(1937) DIHU 314/308. Met és e vo d'er ré en des en deu lévr ou lakat a skoéans.
II. Loc. prép.
(1) A-skoañs da : contigu à, à proximité de.
●(1937) DIHU 313/292. a skoéans dehon, doh tu er hreisnoz, éh es un tour aral. ●(1942) DHKN 63. rak a skoéans dehi éh oè ur beizantéz ag er Pemp-Hent e anaùé, hag e vehè bet ret dehi, penevé-sé, derhel komz dehi.
(2) A-skoañs gant : ensemble.
●(1925) DIHU 168/274. lakat hou konzeu hag hous obéreu de gerhet a skoéans get hou kredenneu. ●(1934) BRUS 112. De front (avec), tr. «a skoéans (get) ; a skoé.»
(3) Lakaat a-skoañs gant : mettre sur le même pied que, comparer à.
●(1939) KOLM 71-72. Ne jaoj ket dohton bout lakeit a skoéans get en dud disket.
- a-skolp
- a-skouarn
- a-skouer
- a-skourra-skourr
adv. & prép.
I. Adv. Suspendu, en pendant.
●(1904) DBFV 12b. a skour, adv., tr. «en suspens, en l'air (l'A.).»
II. Loc. prép. A-skourr ouzh.
(1) Suspendu à.
●(1744) L'Arm 276a. Pendeloque, tr. «Bragueriseu a vé à scourre ou Pilloteu a vé a scourre doh fal dillatt.»
●(1907) BSPD II 116. a skour doh ur huéen. ●347. Staget ean a skour doh un trest. ●(1921) GRSA 365. ur ranjen eur a skour doh é oug. ●(1932) BRTG 100. é voteu a skour doh pleg é élin vréh klei.
(2) sens fig. Chom a-skourr ouzh ar galon : rester sur le cœur.
●(1932) BRTG 82. Er grampoèheréz, e oè chomet goapereh er hemenér a skour doh hé halon.
- a-skrapa-skrap
adv.
(1) Mont a-skrap gant ub. : être volé par qqn.
●(1909) FHAB Ebrel 99. Loden an anaoun 'zo eat a skrab ganto evel madou ar re veo.
(2) =
●(1921) GRSA 18. èl a pe vehè kañnerion ha soñnerion lonket a skrap én un toul.
(3) Bevañ a-skrap diàr ub. : vivre au dépens de qqn.
●(1939) RIBA 27. biùein a skrap diar en ol.
(4) sens fig. À la dérobée, à la sauvette.
●(1844) LZBg 2l blezad-1añ lodenn 10. un overen vitin a guemérent a scrap.
●(1936) DIHU 304/158. A skrap é hellan kaout un overen.
(5) Par poignées.
●(1905) HFBI 168. craon, ac alamandres, à dré ma zéant hé taolent dournadou à scrab dar vugale.
(6) Bevañ a-skrap hag a-ziskrap : vivre d'expédients.
●(1931) VALL 284b. vivre d'expédients, tr. «beva a-skrap hag a-ziskrap.»
- a-skudellad
- a-skuilha-skuilh
adv. (en plt de liquides)
(1) Goutte à goutte.
●(1872) ROU 71a. a scuill, tr. «goutte à goutte.»
(2) À verse.
●(1905) IMJK 48. Nezé é kav [en inean] dareu a chuill eit hum holhein én hé hag hum netat a bep kousiadur. ●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-skuilh, tr. «à verse.»
(3) Éparpillé.
●(1962) EGRH I 9. a-skuilh adv., tr. « éparpillé, à verse. »
- a-soñj
- a-sonna-sonn
adv. & prép.
(1) Adv. Verticalement.
●(14--) Jer.ms 215. Querz oar tro a goen hogos / A lehet tregont troatet clos. / Hac a sont quement quent an nos, tr. «Certes tout autour (?) … (?) presque / Horizontalement trente pieds complets / Et verticalement autant avant la nuit.»
●(1727) HB 299. Ar pemp toul pere so a Groas er Pilet-mâ, eleac'h ma zeus plantet pemp taich esanç, a soun imaich eus ar pemp gouli. ●(1732) GReg 41a. A plomb, perpendiculairement, tr. «a soun.»
●(1866) FHB 76/187b. Ar vazoulen a goezas a zounn var benn ar plac'hic. ●(1872) ROU 74a. D'a-plomb, tr. «a-zounn.»
●(1909) FHAB Meurzh 74. Ar pifon a vez plantet a zount e barz ar yod, lijar, lijar. ●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-zounn, tr. «perpendiculairement.» ●(1922) FHAB C'hwevrer 45. An heol a darze a-zounn e vannou loskus a-dreuz an oabl digoc'hen. ●(1979) VSDZ 59. (Douarnenez) ar greun en ur vont a-sonn d'ar roued a ya penn-a-benn ar roued, tr. (p. 223) «la rogue, en descendant, fait toute la surface du filet.»
(2) Loc. prép. A-sonn war : à la verticale de.
●(1732) GReg 41a. Le soleil donnoit à plomb sur sa tête, tr. «An héaul a sqoé a soun var e beñ.»
●(1866) FHB 76/187b. Ar vazoulen a goezas a zounn var benn ar plac'hic.
- a-souda-soud
adv. En adhérant.
●(1872) ROU 95b. Ar razed a red ouz stel ar gambr, a-zoud evel kellien, tr. «les rats courent au plafond en y adhérant comme des mouches.»
- a-soula-soul
voir a-sour
- a-sour
- a-souza-souz
adv. À reculons.
●(c.1825/30) AJC 2853. darn al a re morisclo hac a je a sous. ●3225. da reculin a da voned a sous. ●3314. mond a regomb a sous. ●3715. o toned a sous a roc on enemÿ. ●3929. rac a sous equeersemb o clasc souten on bué.
●(1908) PIGO II 27. da boz pe da vont a-zouz. ●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-zouz, tr. «en reculant.» ●(1927) GERI.Ern 34. a-zouz adv., tr. «En reculant.»
- a-souz-dreñv
- a-spereda-spered
adv.
I. Adv.
(1) Spirituellement.
●(1727) HB 59. Prosternet, va Doue, dirazoc'h a-speret. ●498. a-speret hac a-c'henou.
●(1861) BELeu 158. Me voquehé a sperèd d'é houlieu sacret. ●(1861) JEI 299. én ur visitein a sperèd er hreu a Vethléem. ●(1869) HTC 103. Me a ioa a speret o sellet ouzoc'h. ●(1874) POG 18. Pignit a spered beteg ann env. ●(1889) SFA 70. diouall a raint, a spered hag a gorf, ouz pep pec'hed. ●(1894) BUZmornik 370. e veze douget a spered betek ann env.
●(1911) BUAZperrot 460. ec'h adorent Doue a deod hag a spered. ●(1955) STBJ 156. Hag e heuilhen a spered an darvoudou euzus.
(2) En pensée, par la pensée, cérébralement.
●(1903) MBJJ 233. ober a spered eun adtremen war 'bez a c'hoarveaz (...) breman 'zo ouspenn naontek kant vla. ●(1904) SKRS I 107. En em lakât a rea neuze a spered e toull dor an ifern, dor ar baradoz, ha var menez Kalvar. ●109. Eno, en em lakea a spered dirag kroaz Hor Zalver.
(3) Pediñ a-spered : faire oraison, prier mentalement.
●(1922) EOVD 62. Rekis é pedein a spered hag a galon. ●65. mar gellet pedein a spered, «gobér orézon».
II. Épith.
(1) Orezon a-spered : oraison mentale.
●(1838) OVD 58. en oræson a sperèd hag a galon.
(2) Luskoù a-spered : élan de ferveur spirituelle.
●(1838) OVD 147. hui e rei piquôl lusqueu a sperèd, péré hou quiviniou.
- a-spia-spi
adv.
I. Adv. Chom a-spi : rester sans bouger.
●(1907) AVKA 18. Ha setu ar stereden ho devoa gwelet er Sav-Heol, on-am lakât da vont en ho raog bete ken e oa ac'huz d'ar lec'h ma oa ar bugel. Eno e chomas a spi.
II. Loc. prép.
(1) Bezañ a-spi war ub. : ne pas quitter qqn (du regard).
●(1907) AVKA 111. An oll daoulagado a oa a spi warnehan.
(2) Bezañ a-spi gant ub. : ne pas quitter qqn (du regard).
●(1907) AVKA 198. Daoulagado an oll a oa a spi ganthan.
(3) Sellout a-spi ouzh ub. : regarder attentivement, examiner qqn.
●(1907) AVKA 33. Jesus a zellas a spi outhan. ●243. Ha Jesus o sellet a spi outhe. ●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-spi, tr. «attentivement.»
- a-spign ouzh
- a-spluj
- a-stad
- a-stag-penna-stag-penn
adv. (Boire) au goulot.
●(1903) MOAO 194. Ha peb hini, leun e veren, / Eve an hanter a stag-penn, tr. «Chacun, remplissant son verre, d'un trait en buvait la moitié.» ●(1920) FHAB Gwengolo 436. ar volennad-ze ne vezo ket evet a stag penn ; evet e vezo a loaïadou bihan. ●(1924) NFLO. boire. b[oire] d'un trait sans verre, tr. «eva a stag-penn.» ●boire au goulot, tr. «lonka a stag-penn.»
- a-stal-gosteza-stal-gostez
adv. Au rebut.
●(1872) ROU 99b. Mis au rebut. Lakeed er stal gostez, veut dire aussi, hors de cours.
●(1911) BUAZperrot 668. goude beza stlapet va levriou a stal gostez. ●(1932) FHAB Meurzh 91. Komz brudet an amzer goz : «si vis pacem para bellum», – ma fell d'it kaout peoc'h, aoz brezel ! – a dlefe beza stlapet a-stal gostez, mesk-ha-mesk gant ar c'hoz listri-brezel didalvez.
- a-stampoù
- a-steioua-steiou
adv.
(1) En foule, en masse, en quantité.
●(1727) HB 246. ur c'hlenvet contagius pe gant hini e varve an dud a steyon (lire : a steyou).
●(1847) BDJ 81. hen hisfountou, a steïou he koüezhont. ●232. Henhan e koüez a steïou bemdez mil hamprefan. ●(1854) MMM 50. ar blænen a so goloët a gorfou maro pere a guës a steïou. ●(1867) FHB 125/164b. ez ear dy a steyou. ●(1869) FHB 214/36b. Bemdez e tigoueze eta tud a steiou. ●(1872) ROU 85a. Ils tombaient comme l'herbe sous la faux, tr. «A steiou e coëzenz (lire : e coëzent).» ●(1874) FHB 488/142a. e varfe tud a steiou gant an dienez.
●(1924) NFLO. mouches. tomber comme des m[ouches], tr. «koueza 'ra an dud a-steiou.» ●mourir comme mouches, tr. «mervel a steiou.» ●(1931) VALL 310b. Foison à, tr. «a-steiou.»
(2) En rang.
●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-steiou, tr. «en lignes, en rangs.»
- a-steuda-steud
adv. En file.
●(c.1897) GUN.dihu 146/316. Kent pèl, ér park abéh, ne huélér a bep tu / Meit, a sted, én ou saù, bodelleu gunéhtu.
●(1904) LZBg Mae 107. donet e hra tud a sted de gavet iliz sant Viktor. ●(1905) DIHU 1/7. A sted é koéh er géaut ér prad. ●(1919) BSUF 23. ol er bobl hum dolpas a sted étal er stér.
- a-steudad
- a-steudennadoùa-steudennadoù
adv. Par files.
●(1633) Nom 84b. Fœni striga : monceaux de foin par ordre : bernou foüen græt á steudennadou.
- a-steudoù
- a-sti
- a-stlabeza-stlabez
adv. Éparpillés, en désordre, en pagaille.
●(17--) EN 3590. ar hic a sou chomed a stlabe dre (a)n jfern, tr. «la chair est restée éparse par l'enfer.»
●(1890) MOA 214a. En désordre, tr. «a-stlabez.»
●(1902) PIGO I 70. an treo-holl louz hag a-sklabe. ●139. e zilhad a zul a-stlabe en-dro d'e wele. ●(1910) YPAG 8. ar c'haol a goue a-stlabe gantan. ●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-stlabez, a-sklabe, tr. «éparpillé, en désordre.» ●(1919) BUBR 10/269. an izili hag ar c'hig a-stlabez. ●(1931) VALL 523a. en pagaille, tr. «a-stlabez.»
- a-stlaen
- a-stlapa-stlap
adv. En jetant n’importe comment.
●(1962) EGRH I 9. a-stlap adv., tr. « en jetant, n’importe comment. »
- a-stleja-stlej
adv. & prép.
I. Adv.
A. En rampant, en se traînant.
●(1792) CAg 9. A-ùerso é-homb ér bed à-stleige. ●78. Ind hé sauë à stoc, a stleige, / Hac hé sonna à taulleu.
●(1829) CNG 103. Er Groéz a stleige anfin sàuet. ●(1835) CAg 11. a ùerço é homb ér bed à stleige, tr. (GMB 658) «depuis longtemps nous rampons ici-bas.» ●(1857) GUG 86. A huerço é omb ér bed a stleij. ●(1869) FHB 224/118b. Evelse (...) ez eomp a ruzou ac a daravou, a stlej hag a dreinou. ●(1889) ISV 112. poan am boa ha va zreid ne deant nemet a stlej. ●(1896) GMB 658. à St-Mayeux a-skleñj, tr. «en traînant.»
●(1904) DBFV 13a. astléj, loc. adv., tr. «à la traîne, à la remorque.» ●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-stlej, asklej, a-sklenj, tr. «en rampant, en traînant, à la traîne.» ●(1922) EMAR 111. Dont a rae da goulz koan, skoazellet gant e vaz, / E dreid pounner a-stlej, eur bisac'h war e skoaz.
B. par ext.
(1) En se traînant.
●(1903) MBJJ 236. Mes o mouez a zo moug : mont a ra war rauk kazi hep sevel na disken, hag a-stlej, koulz laret.
(2) Éparpillés, en désordre.
●(1903) EGBV 43. stagelleu lor a stleij. ●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-stlej, asklej, a-sklenj, tr. «en désordre.»
C. sens fig.
(1) Chom a-stlej : rester en suspens.
●(1896) GMB 658. à St-Mayeux (...) chomed e 'n afer-ze a-skléñj kaer, tr. «cette affaire est restée en suspens.»
(2) À contrecœur.
●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-sklinj. Mont a-sklinj, tr. «aller à contre-cœur, Coadout.» ●(1935) BREI 395/1c. Al labour, e skeud se, a yae a-ruz, a-stlej.
(3) =
●(1744) L'Arm 227a. Malingre, tr. «A zou à stleige.»
II. Loc. prép. A-stlej ouzh : à la remorque de.
●(1934) BRUS 92. A la remorque de, tr. «a stléj doh.»
- a-stoc'henna-stoc'henn
adv. = (?) Cul par-dessus tête ; de son long (?).
●(1990) MARV II 32. (Plougerne) Eno avad eet ar maout war e gein er foz, greet gantañ lamm penn-dibenn, taolet ar baotred o-daou a-stoc'henn.
- a-stoka-stok
adv.
I. Adv.
(1) (en plt de qqn de malade) Allongé sur son lit.
●(1860) BAL 225. Teresa ne choumas a stoc var e gvele, nemet var fin ar c'hlenved. ●(1868) KMM 276. ur verc'h (...) clanv a-stoc var e guele.
(2) (en plt de récoltes) Couché par la pluie, le vent, etc.
●(1869) FHB 251/335a. foenneier geot ben enho a stok.
(3) (?) En position allongée (?).
●(1792) CAg 78. Ind hé sauë à stoc, a stleige, / Hac hé sonna à taulleu.
II. Épith.
(1) (en plt de qqn) Qui a un rôle important dans la société, huppé.
●(1829) HBM 2. un ty bras, pehini a zisqeus apparchanti ous tud a stoc. ●(1847) BDJ 48. Evel dên a stoc, tr. (GMB 659) «personnage d'importance.»
●(1943) FHAB Meurzh/Ebrel 263. En eun taol, setu ma tremen, / Eun den yaouank hag a stok.
(2) (en plt d'un événement, de fêtes, d'un lieu, etc.) De première classe, chic.
●(1870) FHB 260/406b. Ar renerien a lakeaz ober eun enterramant a stok gantha. ●(1874) FHB 500/239a. eun enterramant a stok.
●(1911) RIBR 126. Eur vadiziant a stok oa hounnez, ar seurt ne vez ket gwelet kalz en Hanveg. ●(1938) FHAB Meurzh 88. e holl skoliou a-stok Breiz-Izel.
- a-stok-korfa-stok-korf
adv. (Tomber) de tout son long.
●(1837) GET 16. abars ar c'hus-hol, o deveus din touët / E viöt a-stoq-corf, mar-miq, pe cordennet ! ●(1871) FHB 311/393b. miret ouzomp da goeza a stok korf. ●(1889) ISV 298. e coezas a stok corf var he c'hador.
●(1911) BUAZperrot 70. an eskob santel a gouezaz a stok korf d'an douar. ●(1922) FHAB Du 334. Yan Gerneg a gouezas d'an douar a stok-korf. ●(1949) KROB 12/9. emañ a stok-korf, e zremm troet oc'h an neñv.
►[form. comb.]
S1 a-stok ma c'horf
●(1964) ABRO 21. e chomis da gentañ hep fiñval, a-stok va c'horf war an douar.
S3m a-stok e gorf
●(1836) FLF 11. A goez a stoc-e-gorf, gat e boan ha gat mez.
●(1911) SKRS II 88. unan euz ar goazed o koueza a stok he gorf var bave an iliz. ●(1913) KZVr 25 - 24/08/13. A-stok e gorf, tr. «tout de son long.» ●(1943) FHAB Gwengolo/Here 350. A stok-korf : a stok e gorf eo kouezet, en eun taol, en eur pez, d'an tro jou.
S3f a-stok he c'horf
●(1866) FHB 68/123b. hag en eur loskel eur griaden spontus e coez a stog e c'horf var an douar. ●(1866) FHB 86/268a. En em strinca a reas eno d'an douar a stog he c'horf.
P3 a-stok o c'horf
●(1727) HB 278. Hac a stoq o c'horf e couezont.
●(1870) MBR 326. ma rankchont koueza eno a stok ho c'horf. ●(1879) MGZ 197. Ha kerkent e couezont oll a stok ho c'horf d'an douar.
- a-stok-kroc'hena-stok-kroc'hen
adv. Étendu de tout son long.
●(1859) SAVes 24. Varc'hoas ive' creiz al loaguen / E vo cavet a stoc croc'hen.
- a-stok-lamma-stok-lamm
adv. Kouezañ a-stok-e-lamm : tomber de tout son long.
●(1931) VALL 742b. Tomber de son long, tr. «koueza a-stok e lamm.»
- a-stok-lañsa-stok-lañs
adv. Kouezhañ a-stok-e-lañs : tomber de tout son long.
●(1931) VALL 742b. Tomber de son long, tr. «koueza a-stok e lañs.»
- a-stok-varc'hada-stok-varc'had
adv.
(1) À vil prix.
●(1915) HBPR 8. ha stok-varc'had, e paent menac'h ha beleien da bedi Doue. ●228. Eur vech, diou ar zizun, e teu da gerc'hat olen da C'hemene pe da Roazon, evit he verza stok-varc'had en he vro. ●(1919) BUBR 11-12/10. ha roet anezo e stok-varc'had, anat d'it. ●(1943) FHAB Gwengolo/Here 350. A stok-varc'had : evit eur priz izel kenan. ●(1982) MABL I 90. (Lesneven) pa veze roet a' varc'hadourezh 'stok varc'had.
(2) Prenañ a-stok-varc'had : acheter en bloc.
●(1931) VALL 70a. acheter en bloc, tr. «prena a stok-varc'had.»
- a-stou
- a-stourm
- a-strabilha-strabilh
adv. Éparpillés.
●(1887) LZBg 45et blezad-3e lodenn 164. ni e huélas a strabil ar en doar, anseigneu caër.
- a-strafuilha-strafuilh
adv. = (?).
●(1925) FHAB Ebrel 127. Re zinerz ha re a-strafouilh evit astenn an dorn an eil d'egile da vare an danjer.