Recherche 'a...' : 5083 mots trouvés

Page 31 : de adkompezet (1501) à adnevezin (1550) :

• adkompezet
  adkompezet

  adj. =

  ●(1925) FHAB Mezheven 203. eur vuhez nevez-flamm adkompouezet war he holl diazezou.

• adkonkeriñ
  adkonkeriñ

  adv. Reconquérir.

  ●(1914) DFBP 277a. reconquérir, tr. «Adkonkeri.»

• adkontañ
  adkontañ

  v. tr. d. Recompter.

  ●(1914) DFBP 276b. recompter, va, tr. «Adkonta.» ●(1924) FHAB Eost 287. setu ma krogas va amezeg da adstudia ha da adkonta, ar moueziou dre ganton. ●(1931) VALL 630a. Recompter, tr. «adkonta.»

• adkopiañ
  adkopiañ

  v. trr. d. Recopier.

  ●(1914) DFBP 277a. recopier, tr. «Adkopia.»

• adkouezh
  adkouezh

  m. –ioù, –où Rechute.

  ●(1744) L'Arm 326a. Rechute, Recidive, tr. «Accouéh.. heu. m.»

  ●(1913) KZVr 26 - 31/08/13. adkouez, tr. «rechute.»

• adkouezhadenn
  adkouezhadenn

  f. –où Rechute.

  ●(1879) ERNsup 156. hadkoueadenn, rechute, Trév[érec].

  ●(1913) KZVr 26 - 31/08/13. adkoueaden, tr. «rechute.» ●(1927) GERI.Ern 9. hadkoueadenn, tr. «rechute.»

• adkouezhañ
  adkouezhañ

  v. intr.

  I. Retomber.

  ●(1499) Ca 13a. Atcoezaff. g. rechoir.

  ●(1744) L'Arm 326a. Rechoir ou recheoir, tr. «Accouéhein.»

  ●(1831) MAI 25. ractal e hat-coueen bars an abim.

  II. sens. fig.

  (1) Rechuter.

  ●(1744) L'Arm 326a. Recidiver, tr. «Accouéh ér mæm péhétt.»

  ●(1927) LZBt Genver 12. adkouean ebarz o superstisionou koz.

  (2) Adkouezhañ klañv : retomber malade.

  ●(1879) ERNsup 156. hadkouéed e klañ, il est retombé malade, Quimper-Guéz[ennec].

  ●(1903) MBJJ 342. harz da hadkouean klan.

  (3) Adkouezhañ war ub. : retomber sur qqn.

  ●(1829) IAY 11. a c'hatcouës voar Jesus-Christ.

• adkouezhet
  adkouezhet

  adj. Retombé.

  ●(c.1500) Cb 18a. [atcoezaff] gal. recheus. b. atcoezet. ●(1521) Cc [atcoezaff]. g. recheu. b. atzcoezet.

• adkoumanant
  adkoumanant

  m. –où Rébonnement.

  ●(1931) VALL 626b. Réabonnement, tr. «adkoumanant m.»

• adkoumanantiñ
  adkoumanantiñ

  v. intr. Se réabonner.

  ●(1920) FHAB Genver 193. Vit adkoumananti, distagan diwar ar golo, aman e kichen, ar «Bulletin d'abonnement». ●(1937) DIHU 310 Ebrel 241. er réral e zo gozik ol tud diar er mézeu ha n’ou des ket adkomenandet.

• adkrafañ
  adkrafañ

  v. tr. d. Ragrafer.

  ●(1931) VALL 618a. Ragrafer, tr. «adkrafa.»

• adkrapañ
  adkrapañ

  v. Regrimper.

  ●(1970) BHAF 155. eur gwinver yaouank a adkrapas war e wezenn.

• adkregiñ
  adkregiñ

  v.

  I. V. tr. i.

  A. Adkregiñ en udb.

  (1) Se ressaisir de qqc.

  ●(1902) PIGO I 33. Herri (...) a hadkrogaz en brid e varc'h. ●(1936) CDFi 2 mai. adkregi (...) e pok ar stur.

  (2) Se remettre (à une activité).

  ●(1908) PIGO II 17. an ozac'h a hadkrog en e hun, hag Itien en e wall-zonjou.

  B. Adkregiñ gant udb. : reprendre (une activité).

  ●(1903) MBJJ 138. hadkrigi gant o zroio disleal. ●157. adkrigi gant al labour. ●(1910) MBJL 53. lakat anê da hadkrigi gant o labour. ●(1919) BUBR 5/121. hadkregi gant hon beaj.

  C. Adkregiñ war ub. : reprendre l'autorité sur qqn.

  ●(1933) ALBR 25. Ha neuze, penôs e c'hello ar gerent mont da adkregi war o bugel pa o devo lezet hen skola evit netra ?

  II. V. tr. d.

  (1) Raccrocher, remettre (qqc.) à un crochet.

  ●(1914) DFBP 270a. raccrocher, tr. «adkregi.» ●(1935) BREI 420/2a. An drezen-bod a hadkroger.

  (2) Remordre.

  ●(1914) DFBP 282b. remordre, tr. «Adkregi.»

  (3) [au narrat. ind.] Dire de nouveau, reprendre.

  ●(1907) AVKA 132. Jesus a hadkrogas : «En gwir wirione, me lar deoc'h : (...).

  III. V. intr.

  (1) Recommencer, reprendre.

  ●(1829) IAY 71. e c'had-crogont dious ar c'hoste all. ●(1865) LZBt Gouere 4. N'eo ket ret adlarat d'hac'h pegen poaniet on bet triouac'h eiz ha tregont, ma adkrogaz ann heskin vraz aman. ●(1866) LZBt Ebrel 108-109. pa adkrogaz ann heskin braz.

  ●(1912) BUAZpermoal 918. ar glao o tevel (...) hag o adkregi adarre. ●(1921) FHAB Mae/Mezheven 37. gwelet ar vue gristen o adkregi war e lerc'h. ●(1924) ARVG Ebrel 80. Hag ar c'han a hadkrog. ●(1966) BREZ février 101/6c. beb an amzer eh adkroge ar glao.

  (2) [devant un v.] Adkregiñ da : recommencer à

  ●(1903) MBJJ 66. Goude meren e hadkrog ar mor da finval. ●69. adkrigi da vevan.

  (3) (en plt d'une plante) Reprendre.

  ●(1933) ALBR 74. N'ober ket a van ouz ar gwinizennou tennet ; ar ruilhod a rei da galz adkregi.

• adkresk
  adkresk

  m. Recrudescence.

  ●(1914) DFBP 277b. recrudescence, tr. «Adkresk.»

• adkreskiñ
  adkreskiñ

  v. Recroître.

  ●(1914) DFBP 277b. recroître, tr. «Adkreski.»

• adkristeniñ
  adkristeniñ

  v. tr. d. =

  ●(1936) BREI 445/3a. adkristeni o micher.

• adkrog .1
  adkrog .1

  m. –où Reprise.

  ●(1913) KZVr 26 - 31/08/13. adkrog, tr. «seconde prise, reprise.»

• adkrog .2
  adkrog .2

  adj.

  I. [devant un v.] Bezañ adkrog da : recommencer à.

  ●(1907) AVKA 170. Jesus a oa hadkrog da rei kelennadurez d'ar bobl. ●(1908) PIGO II 18. hadkrog e oa da ziroc'hal.

  II. Bezañ adkrog en udb.

  (1) Avoir recommencé à.

  ●(1908) PIGO II 7. Hadkrog eo adarre en e gaoz.

  (2) Avoir pris repossession de.

  ●(1935) BREI 412/1c. eur wech adkrog en o yez.

  III. (en plt d'une activité) Bezañ adkrog : avoir recommencé.

  ●(1965) KATR 31. Adkrog e oa ar skol abaoe diou pe deir zizun.

• adkrouer
  adkrouer

  m. –ion Celui qui recrée.

  ●(1935) BREI 408/3d. trugarekaat hec'h adkrouer.

• adkrouiñ
  adkrouiñ

  v. tr. d. Recréer.

  ●(1920) FHAB Genver 200. An 23 a viz du, eo bet adkrouet a neve [An «Nation Bretonne] etre eun daou-ugent a studierien yaouank. ●(1925) FHAB Kerzu 453. evit adkroui eur vuhez vreton.

• adkustumiñ
  adkustumiñ

  v. tr.

  (1) V. intr. Se réhabituer, se raccoutumer.

  ●(1903) MBJJ 87. adkustumi a ra buhan ma zreid pouezan war an douar.

  (2) V. tr. d. Réhabituer.

  ●(1908) PIGO ii/vi. hadkustumi daoulagad an dud ouz ar yez.

• adlakaat
  adlakaat

  v.

  I. V. tr. d. Remettre.

  ●(1878) EKG II 198. adlakat eur roue e Franz.

  ●(1903) MBJJ 150. adlakat ze en hon spered. ●(1920) MVRO 27/1a. adlakat en stad vad. ●(1924) ARVG Eost 184. adlakat ar goadenn en he flas. ●(1924) ARVG Here 221. Eur Zant adlaket en e di. ●(1914) DFBP 282a. remettre en place, tr. «Adlakat.»

  II. V. pron. réfl. En em adlakaat.

  (1) Se remettre (à table, etc.).

  ●(1903) MBJJ 196. en em adlak Jezus ouz taul.

  (2) En em adlakaat (da ober udb.) : se remettre, se reprendre (à faire qqc.).

  ●(1903) MBJJ 29. Neuze en em hadlakomp da gerzet war diou regen. ●(1907) AVKA 298. hag ë da n-am hadlakât da domma deus e zav.

• adlamm
  adlamm

  m. –où

  (1) M. Rebond.

  (2) Adv. a-adlamm : (jeu de boules) (Coup) par rebond.

  ●(2004) LBBCA 91. Coup par rebond, tr. «A-adlamm [a'hadlam].»

• adlañsañ
  adlañsañ

  v. tr. d. Relancer (un moteur, etc.).

  ►absol.

  ●(1902) PIGO I 75. hag e vije red d'ê hadlansan.

• adlavar
  adlavar

  m. Redite.

  ●(1931) VALL 633a. Redite, tr. «adlavar.»

• adlavaradenn
  adlavaradenn

  f. –où Redite.

  ●(1935) BREI 437/4b. met kement-se n'eo nemet adlâradennou, war-lerc'h Kezar.

• adlavarer
  adlavarer

  m. –ion Rediseur.

  ●(1914) DFBP 278a. rediseur, tr. «Adlavarer.»

• adlavarout
  adlavarout

  v. tr. d.

  (1) Redire.

  ●(1857) HTB 96. Had laret a ret aliez na hellet ket kompren kement-ze. ●104. me hen hadlavar. ●(1865) LZBt Gouere 4. N'eo ket ret adlarat d'hac'h pegen poaniet on bet.

  ●(1907) MVET 135. Ar bobl en eur vouez a adlavar, war e lerc'h, pephini eus ar goulennou-ze. ●(1914) DFBP 278a. redire, tr. «Adlavarout.»

  (2) Répéter (ce que dit un autre).

  ●(1903) MBJJ 26. Pa laran ze aman, ne ran nemet adlaret ar pez a lare ma amezeien.

• adlein
  adlein

  f. –où Collation du milieu de la matinée.

  ●(1879) ERNsup 156. Hadlein, second déjeuner, Trév[érec]

  ●(1903) MBJJ 83. da goulz adlein. ●101. e tebromp war-dro deg heur hon hadlein. ●(1913) KZVr 26 - 31/08/13. adlein, tr. «second déjeuner (vers 9 heures).» ●(1919) DBFVsup 4b. azejun. A Cléguérec, dejun, premier déjeuner ; azejun, second déjeuner. (…) Ailleurs le second déjeuner est appeler adlein et parfois advéren comme le goûter. ●(1932) DIHU 250/53. Collation. Bout hun ès é G[uéned]-I[zél] er gir adlein eit er mitin. ●(1934) BRUS 227. Le casse-croute du matin, tr. «adlein.»

• adleinañ
  adleinañ

  v. intr. Manger la collation nommée «adlein».

  ●(1963) BAHE 37/34. emañ Ifig Penwen oc'h adleinañ.

• adlenn
  adlenn

  v. tr. d. Relire.

  ●(1857) HTB 85. hen had lenn a reer [an histoar-ze].

  ●(1909) LZBt Du 33. da lenn ha da hadlenn hon lizero. ●(1910) MBJL 45. da lenn ha da hadlenn gant aket skrido an tado santel. ●(1914) DFBP 281b. relire, tr. «Adlenn.»

• adleuniañ
  adleuniañ

  v. tr. d. Remplir.

  ●(1899) BSEc xxxvii 143 / KRL 8. C'hoevrer ar poullo a leunio / Ha meurz gant eul louf o zec'ho ; / Meurz ar poullo a zizec'ho / Hag Ebrel o hadleunio (Trég[or]), tr. «Février remplira les mares et Mars, avec un pet, les séchera ; Mars desséchera les mares et Avril les remplira de nouveau.»

• adlivañ
  adlivañ

  v.

  (1) V. tr. d. Repeindre.

  ●(1895) GMB 48. tréc[orois] hadlivet, reteint, part. de hadlivañ.

  ●(1914) DFBP 284b. repeindre, tr. «Adliva.» ●(1964) LLMM 107/411. adlivañ prenestr ar gambr. ●(1970) BHAF 137. adliva koadaj koz diarôg an ti.

  (2) V. intr. Être repeint.

  ●(1970) BHAF 21. war ar Renommée a oa oh adliva etre mogeriou ar porz.

• adlodennañ / adlodenniñ
  adlodennañ / adlodenniñ

  v. tr. d.

  (1) Repartager.

  ●(1914) DFBP 284b. repartager, tr. «Adlodenni.»

  (2) (agriculture) Remembrer.

  ●(1990) TTRK 24. adlodennañ an douaroù.

• adlodenniñ
  adlodenniñ

  voir adlodennañ

• adlonkañ / adlonkiñ
  adlonkañ / adlonkiñ

  v. tr. d.

  (1) Ravaler.

  ●(1732) GReg 785a. Ravaler, avaler derecheff, tr. «Van[netois] hadloncqeiñ.»

  ●(1921) GRSA 300. adlonkein e hrè en treu.

  (2) Reboire.

  ●(1922) FHAB Ebrel 114. ar gwerennajou a veze buhan karget, lonket, adkarget ha primoc'h adlonket.

• adlonkiñ
  adlonkiñ

  voir adlonkañ

• administrañ
  administrañ

  [mbr administraff < vfr aministrer < lat administrare (de minister, ministrare) (TLFi s. administrer)]

  V. tr. d. Administrer.

  ●(1499) Ca 5a. Administraff. g. administrer. ●(1612) Cnf 46v. né gallé quet è absolff, n'ac administraff dezo nep sacramant.

• admiral
  admiral

  voir amiral

• admirañ
  admirañ

  [brpm admir- < vfr amir- < lat admīrari (TLFi s. admirer)]

  V.

  (1) V. tr. d. Admirer.

  ●(1727) HB 510. Mæs en diffin piou n'admiro / P'eguis ec'h echuas e dro ?

  ●(1850) JAC 64. admira / Ar furnez. ●(1857) HTB 94. An hini en deuz goufeet laket er bed-ma an dishevelidigez a admiromp. ●(1889) ISV 52. An dud a zelle outhi hag he admire.

  (2) V. pron. réfl. En em admirañ : s'admirer.

  ●(1710) IN I 295. pere en em admir o-unan.

• admirapl
  admirapl

  [brpm admirabl < déverbal admirañ + -apl]

  Adj.

  (1) Attr./Épith. Admirable.

  ●(1710) IN I 296. un occasion admirabl. ●(1727) HB 64. Ar beden a so admirabl. ●(1790) MG 62. bamét-on ag en treu admirabl e hoès larét de Berrot. ●332. admiraplæd-è hou puhé !

  ●(1838) OVD 158. En eined hanhuet alcion e vatisse ou néh én ur fæçon admirable. ●(1863) GOM 219. evel imachou pere a represant deoc’h hoc’h izeldet en ur fæçon fors admirabl.

  (2) Adv. Admirablement.

  ●(1792) BD 4268. admirabl etanset, tr. «vous dansez admirablement.»

• admirasion
  admirasion

  [mbr admiration < vfr ammiration, amiracion < lat admiratio]

  F. Admiration.

  ●(1576) Cath p. 14. omp laqueat ganty en admiration.

• admiret
  admiret

  [adj. v. de admirañ < admir- + -et .1]

  Adj. En admiration.

  ●(c.1825-1830) AJC 3896. admired on emean o voeled courag ar fransigen. ●(1850) JAC 40. Admiret òn, va zud, ouz ho consideri.

• admonestañ
  admonestañ

  voir amonetañ

• adnac'h
  adnac'h

  v. tr. d. Renier une seconde fois.

  ●(1910) ISBR 273. Adnahein e hras eùé é vro.

• adnerzhañ
  adnerzhañ

  v. tr. d. Redonner des forces à.

  ●(1903) MBJJ 79. peadra da adnerzan neb a zo digalon. ●(1924) BUBR 48/1154. hadnerzan o zan. ●(1935) BREI 428/3c. penôs adnerza ar feiz kristen.

• adnerzhet
  adnerzhet

  adj. Qui a repris des forces.

  ●(1903) MBJJ 101. pan eo hadnerzet hon c'halon.

• adnevesaat
  adnevesaat

  v.

  I. V. tr. d.

  (1) Renouveler.

  ●(1903) MBJJ xvi. n'he deus græt ar veaj nemet hadneveât ma goad. ●71. evit adneveaat o goad. ●239. An tenner-planio a oa bet karget gant hon gouarnamant d'he adneveât [an iliz]. ●(1909) LZBt Du 39. eur c'horn deuz ar vro a zo, a vrema, goneet ha hadneveaet. ●(1935) BREI 400/3c. adneveaat e baper.

  (2) Rénover.

  ●(1903) MBJJ 239. An tenner-planio a oa bet karget gant hon gouarnamant d'he adneveât [an iliz]. ●(1909) LZBt Du 39. eur c'horn deuz ar vro a zo, a vrema, goneet ha hadneveaet. ●(1935) BREI 400/3c. adneveaat e baper.

  II. V. intr. Se renouveler.

  ●(1857) HTB 70. e hadnevea he c'holer.

• adnevezet
  adnevezet

  adj. Rénové.

  ●(1924) ARVG Eost 178. eur chapell goz adneveet.

• adneveziñ
  adneveziñ

  v. tr. d.

  (1) Renouveler.

  ●(1910) ISBR 241. adenùéein er Parlemant. ●(1920) FHAB Genver 193. adnevezi, ar c'hentan ar gwellan, o c'houmanantou.

  (2) Remettre à neuf.

  ●(1920) FHAB Genver 194. mez bezan zo tu d'he adnevezi [stad ar vro]. ●(1926) FHAB Kerzu 455. rei d'ar Vretoned tu da adnevezi en o c'hreiz o c'honsians pobl.