Devri

Recherche 'e...' : 2032 mots trouvés

Page 37 : de eur-2 (1801) à euvr (1850) :
  • eur .2
    eur .2

    f. & adv.

    I. F.

    (1) Sort.

    (14--) N 483. voar ma aeur na murmuret, tr. «qu'on ne murmure pas à mon sujet.» ●(1557) B I 603. Te eo heb gou ma autrou pur / A re da pep re e eur, tr. «Tu es, sans mentir, mon vrai seigneur ; tu donnes à chacun son sort.»

    (2) Heur, bonheur.

    (1499) Ca 80a. Eur. g. idem importunite. l. hec importunitas / tis.

    (1659) SCger 56b. felicité, tr. «eur.» ●147a. eür, tr. «heur, occasion.» ●(1727) HB 368. hoc'h eus bet an heür da bligeout donn Autrou J. Christ. ●(1732) GReg 493a. Heur, bonheur, tr. «Eür.» ●(1752) PEll 291. Eur est aussi comme en François Heur, bonheur.

    (3) Dre eur ub. : grâce à qqn.

    (14--) N 1013. Doe maz care dre e aeur / Am grahe saluet, tr. «Dieu, s'il voulait, par sa grâce, / Me guérirait.» ●tr. (DEBm 195) «dans sa grâce, sa bienveillance.» ● 1159-1160. Rac ma guelet so duet parfet sur / Dre da aeur, tr. «Car ma vue est revenue parfaite, certes, / Par tes mérites.» ●1200-1201. Ach dre amour, hon sicour sur / en hanu Doe ha dre da aeur, tr. «Ah ! secours-nous donc par charité, / Au nom de Dieu, et par tes mérites.»

    II. Loc. adv. Dre eur.

    (1) Heureusement.

    (14--) N 955. Duet dre aeur voar an euryen, tr. «Venez heureusement sur le bord (de cette source).»

    (2) Volontiers.

    (14--) N 1317. Ny gray an dra se dre aeur, tr. «Nous ferons cela volontiers.»

  • eurc'hat / urzhañ
    eurc'hat / urzhañ

    v. intr. (en plt d'un porc) Grogner.

    (1499) Ca 80b. Eurchat. g. grunir et appartient a porceaux. ●(c.1500) Cb 80b. Eurchat pe greunaff. g. grunir et appartient a pourceaulx.

    (1659) SCger 176b. vrza, tr. «gronder comme les pourceaux.» ●(1732) GReg 474b. Grogner, parlant des pourceaux, tr. «eurc'hat. pr. eurchet (lire : eurc'het).» ●(1752) PEll 926. Urcha, Urha, & Urza, Hurler, gronder, mugir.

    (1876) TDE.BF 195b. Eurc'hat, v. n. C[ornouaille], tr. «Grogner, parlant des pourceaux.»

    (1927) GERI.Ern 142. eurc'hat v. n., tr. «Grogner (comme les pourceaux).»

  • eurded
    eurded

    f. Bonheur.

    (1732) GReg 103b. Bonheur, tr. «Eürded.» ●Il a du bonheur, tr. «ëurded en deveus.» ●Je vous souhaite toutes sortes de bonheurs, tr. «pep ëurded a reqetañ deoc'h digand Doüed.» ●402b. Felicité, bonheur, prosperité, tr. «Eürded

  • eured
    eured

    m. –où, –eier

    I.

    (1) Noces, mariage.

    (1464) Cms (d’après GMB 224). can an neureuiou. ●(1499) Ca 30b-31a. [can] g. chant de nopces. b. can an neuregeou. ●80b. Eureugou. g. nopces. ●(1633) Nom 54b. Cœna nuptialis : banquet des nopces : fest an priedez, bancquet an oeufret. ●Repotia : le banquet qu'on fait le lendemain des nopces : an bancquet á grær tro nos an oeufret.

    (1659) SCger 84a. nopces, tr. «euret.» ●(1752) PEll 291. Euret, & selon les vieux livres Heuret, noce, festin des épousailles. Pluriel Euregeou. ●(1790) MG 334. dé hé æredeu. ●(1790) Ismar 263. a pe changeas deur é gùin én æredeu é Cana. ●(1792) HS 114. Peguement e hum gol énn ærédeuïér jac ér festeu.

    (1860) BAL 210. Pa zee da un eured. ●(18--) AID 357. e vo sur on heuret, tr. «notre mariage aura lieu.»

    (1913) PRPR 29. Siriusaat a reaz ar barz er bloaveziou kenta a heuliaz e eureud. ●(1950) ANTK 45. Eured hanternoz, eured dorioù kloz.

    ►[au plur. après un art. ind.] Un euredoù : un mariage.

    (1792) HS 114. énn ærédeuïér hac ér festeu. ●254. ur üéh ma hoai un æredeu enn ur certénn léh. (...) enn æredeu-hont. ●255. un æredeu saffaruss, unn æredeu couciet dré ur grol. ●(17--) TE 351. un æredeu é Cana.

    (2) par ext. Les gens du mariage, ceux de la noce.

    (1933) BLGA 18. an eured a erru er vourc'hig. ●(1976) HYZH 108/56. (Douarnenez) Ha setu goude ar mañjar kentañ, a teue an eured adarre var droad.

    (3) Den-eured : nouveau, jeune marié.

    (1744) L'Arm 231b. Le nouveau marié, tr. «Enn Deinn-Ærætt

    (4) Maouez-eured, gwreg-eured : nouvelle, jeune mariée.

    (1744) L'Arm 231b. La nouvelle mariée, tr. «Er Vœss-Ærætt

    (1904) BOBL 8 octobre 3/3b. Ar vreg eureud a oa gathi eur gwiskamant Kerne doc'h ar c'haërra.

    (5) Gwele-eured : couche nuptiale.

    (c.1718) CHal.ms iv. vne femme adultere souille la Couche nuptiale, tr. «ur uoües auoultrés a Zizenour' é guele ered.»●(1732) GReg 578b. Lit de nôces, tr. «Guële eureud

    (1953) BLBR 57/1. astennet warni evel war ur gwele-eured.

    (6) Bizoù-eured : bague de mariage, alliance.

    (1744) L'Arm 24b. Bague de noces, tr. «Biseu-éraitt ou éraid

    (7) Gwalenn-eured : bague de mariage, alliance.

    (1732) GReg 74b. Bague de nôces, tr. «Goalen-eured, ou, eureud. p. goaleingner-eured

    (1889) ISV 137. goalen eured ar Verc'hez.

    (8) (droit) Kontrad-eured : contrat de mariage.

    (1991) BRZGgwir 53. contrat de mariage, tr. « kontrad eured. »

    II.

    (1) Bezañ en un eured // en ur pred eured : être à son aise. Cf. être à la noce.

    (1825-1830) AJC 2062 (Go) J. Conan. Mes parifgomb enon na voamb qued neun heured, tr. F. Favereau «Quand nous arrivâmes, nous n'étions pas à la noce !»

    (1940) SAV 18/27 (K) Y. ar Gow. N'edo ket ivez en eun eured pa en devoa kollet e varc'h. ●(1942) VALLsup 6. Il n'est pas à son aise (momentanément), tr. «n'emañ ket en eur pred eured

    (2) Ober un eured gant netra :

    (1952) LLMM 32-33/134 (Ki-Douarnenez). Ober un eured gant netra, tr. P. Denez «faire une montagne d'un rien.»

  • euredeg
    euredeg

    m. Homme marié.

    (1792) HS 161. Enn-n'eu æredec stouyet dirac Doué. ●(17--) TE 352. ean e galhuas en æredêq.

    (1818) HJC 43. en den-cen e alüas enn eredec.

    (1927) GERI.Ern 142. euredeg, tr. «le marié.»

  • euredek
    euredek

    adj. Bizoù euredek : bague de mariage.

    (1838) OVD 231. ar er bizeu æredêq.

  • euredenn
    euredenn

    f. –où

    (1) Mariage, nôces.

    (1647) Am 745. Eureden, ainsi qu'il est dans les Amours du Vieillard.

    (1818) HJC 282. i abit erden. ●(1855) BDE v. æreden Cana. ●(1861) BSJ 58. er prèd æreden a Gana.

    (1903) EGBV 141. dé kaer hé éreden. ●(1904) DBFV 74b. éreden, f. pl. –nneu, tr. «mariage.»

    (2) Bague de mariage.

    (1931) VALL 20a. Alliance, bague de mariage, tr. «eureudenn f. V[annetais].»

  • eureder
    eureder

    m. –ion Épouseur.

    (1914) DFBP 125a. epouseur, tr. «Eureujer

  • euredet
    euredet

    adj. Marié.

    (1633) Nom 12b. Nympha, noua nupta : la nouuellement mariée : an plach neuez demezet, gouam neuez eureuget. ●130b. Thalamus : la chambre aux mariez, le lict de l'espoux & de l'espousée : cambr an dut neuez eureuget, guele'n ozech hac an gruec.

  • eurediñ
    eurediñ

    v. tr.

    I. V. tr.

    A. V. tr. d.

    (1) Marier, épouser, prendre pour époux.

    (1752) PEll 291. Euregi, ou Eureugi, épouser. Et dans un vieux Dictionnaire, Eregi un ozec'h, épouser un homme.

    (1856) VNA 160. une personne qui veuille m'épouser, tr. «unan péhani e vou coutant a me hæredein.» ●(1857) HTB 147. ar c'hoant en difoa d'eureuji Julia.

    (2) Marier (un couple).

    (1821) SST 261. durant me vé er belec doh hou æredein. ●(1849) LLB 1072. Er belleg ou ered.

    B. V. tr. i.

    (1) Eurediñ da ub. : se marier à qqn.

    (1625) Bel 263. EVelse an gruec decedet, ne gall quet he intaff dimiziff nac eurediff de merch procreet deueus he priet arall, na de hoar, na de mozrebesset, na de Queniteruesset compes, na de Queneuderuesset, na de Quifniantesset.

    (1907) AVKA 82. piou benak a eurej d'ur wroeg dilezet.

    (2) Eurediñ gant ub. : épouser qqn.

    (1914) DFBP 125a. epouser, tr. «Eureuji (gant).»

    II. V. intr. Se marier.

    (1659) SCger 77a. se marier, tr. «eureugi

    (1821) SST 189. meit a pé æreder. ●(1889) ISV 136. Ar c'his d'ar goas da lacat eur voalen pe eur bizaou var bez ar vaouez, pa eureujont, a zo, evit doare, coz meurbet.

    (1910-15) CTPV I 50. Nag arérein dan eur boureu, tr. «Ni ne me marierai sous la contrainte du bourreau.»

  • eurenn
    eurenn

    f. –où En eurenn hiziv : au jour d'aujourd'hui.

    (1934) CDFi 9 juin. Ar merc'hed, en eurenn hizio, n'eo ket brao lavaret nemeur a dra d'ezo evit lakaat droug enno !

  • euriad
    euriad

    f. –où Durée d'une heure.

    (1790) MG 69. æriadeu a béh én Ilis.

    (1804) RPF 55. Me garrehai hoah mem-bout un æriadic amzér aveit hum bréparein. ●(1838) OVD 59. un æriad amzér bamdé quênt hou prèd. ●(1856) VNA 215. et me laissez dormir encore une heure, tr. «ha lausquet-mé de gousquèt hoah un æriad

    (1903) EGBV 154. un ériad kent merùel. ●(1908) AVES 18. n'ou des labouret meid un ériad. ●(1913) AVIE 229. n'ou des labouret meit un ériad.

  • euriadur
    euriadur

    m. –ioù Horaire.

    (1931) VALL 364b. Horaire, tr. «euriadur m.»

  • eurier
    eurier

    m. –où Montre.

    (1931) VALL 360a. Instrument à marquer les heures, tr. «eurier m. pl. ou

  • eurioù
    eurioù

    voir eur .1

  • Europ
    Europ

    n. de l. Europe.

    (c.1718) CHal.ms ii. Les maisons des bourbons et d'Autriche, sont les deus plus Illustres de L'Europe, tr. «famill' er bourbonnet hac a Autrich a so en noplan ac en Europ'

    (1865) LZBt Gouere 19. Ma teu beleien Europ d'en em ruza e mesk hon zujidi. ●(1866) LZBt Gouere 171. neventio impar ann Europ.

    (1903) MBJJ 347. mene-tan ar Vezuv, goasan gourdrouzer a zo en Europ. ●(1903) LZBg Gwengolo 237. En treu magadus e zou bet dégaset amen ag en Europ. ●(1907) FHAB Even 104. an Europ ragkeltiek. ●(1911) BUAZperrot 172. kar dre e dud da holl rouaned an Europ koulz lavaret. ●(1941) FHAB Gouere/Eost 58a. Lakeomp e teufe Bro-Japan da veza henvel mil ouz broiou an Europ.

  • Europa
    Europa

    n. de l. Europe.

    (1) Europa.

    (1732) GReg 381a. Europe, partie du monde, tr. «Europa. an Europa.» unan eus ar peder c'hevrenn vès ar bed.

    (1847) FVR 367. didrona a eure Bouboned Spagn ha re Naplez, ha trei penn da holl rouantelesiou ann Europa. ●(1857) HPB 191. dont en Europa.

    (1973) BAHE 78/3. an diskenn-bugale en Europa.

    (2) (Blason populaire) Toked : surnom des Européens. Voir toked .2

  • Europad
    Europad

    m. Europidi Européen.

    (1732) GReg 381a. Europeen, qui est d'Europe. Europad. p. Europidy.

    (1866) LZBt Gouere 139. difennet ouz ann Europidi lakaat troad er vro-man. ●(1870) FHB 298/290b. evel d’an europidi.

  • europat
    europat

    adj. Européen.

    (1967) BAHE 54/51. munusenn ar Silienn Europat.

  • Europead
    Europead

    m. Européen.

    (1866) LZBt Ebrel 117. dremm eunn Europead.

  • European
    European

    m. –ed Européen.

    (1884) LZBt Meurzh 47. ho deuz eomm diouz ann Uropeaned.

    (1937) LZBl Genver/C'hwevrer 7. gant ar c'hals vuia eus an Europeaned.

  • european
    european

    adj. Européen.

    (1909) LZBt Du 30. daou frær uropean. ●(1920) MVRO 36/1b. ar gouennou european all.

  • Europiz
    Europiz

    pl. Européens.

    (1867) LZBt Genver 225. listri Europiz.

  • eurus
    eurus

    voir eürus

  • eürus / eurus / evurus
    eürus / eurus / evurus

    adj. & adv.

    I. Adj.

    (1) Heureux.

    (1499) Ca 80b. Eurus. g. beneure. ●(1621) Mc 83-84. an oll Ælez all han speredou eureux.

    (1659) SCger 66a. heureux, tr. «eürus.» ●147b. eurus, tr. «heureux.» ●(1732) GReg 762a. Prosperer, être heureux de plus en plus, tr. «beza muy-oc'h-muy chançzus, ou, eürus.» ●(1752) PEll 291. Eurus, tr. «9heureux.»

    (1849) LLB 855-856. en amzer eurus / E mes bet tremenet én hou maner bourus. ●1608. Eurusoh eid ur roué ar é dron azéet. ●(1856) VNA 148. Je vous réponds que j'ai été toujours heureux, tr. «Me rescond d'oh é on bet attàu eurus.» ●150. que vous êtes heureux ! tr. «eurusset oh-hui !» ●(1860) BAL 36. beo ac euruz da viken. ●(1886) SAQ I 7. aliez e diou veach eurus an hini a varv abred.

    (1907) AVKA 7. setu perak a rum da rum an oll dud am laro evruz. ●(1907) PERS 169. an Aot. Vianney a oa eüruz. ●(1926) FHAB Here 364. Bezomp eürus e kerz an Hini en deus hon dasprenet, p'eo guir ez omp e izili.

    (2) Lakaat ub. eürus : rendre qqn heureux.

    (1906) KPSA 26. hon lakaat eüruz. ●(1911) BUAZperrot 111. ho lakât eurus.

    (3) Eürus an eürusañ : très heureux.

    (1905) BOBL 04 novembre 59/2d. Neuze ez eaz war eon da di ar Mestr, e timezaz gant merc'h hema, hag e tistroaz ganthi da gaout e dad, hag eürus an eürusa e oent.

    (4) (religion) Bienheureux.

    (1839) BSI 166. en divize Rom comzet ha disclœryet nœt, hervez ar reolyou, e voa Isidor eürus.

    (1905) KANngalon Ebrel 380. ar belek santel zo nevez lakeat gant an Iliz var roll an dud euruz.

    (5) En e eürusañ : le plus heureux possible.

    (1890) MOA 72. Pa vezo an ene enn he eurusa, tr. «quand l'âme sera la plus heureuse possible.»

    II. Adv.

    (1) Heureusement.

    (1867) FHB 142/303a. euruz oa n'en doa desket nemet traou mad.

    (1924) BILZbubr 43-44/1028. Evurus eo bet, ma teuas ar person hag ar c'hure war an ôd, da ober an disparti entre ar vartoloded hag ar valtouterien.

    (2) Eürus a-walc'h : encore heureux que.

    (1902) LZBg Mae 116. Eurus erhoalh hun es gellet rein dehou é sakremanteu devéhan.

    (3) Eürus c'hoazh : encore heureux que.

    (1935) ANTO 186. Eürus c'hoaz pa n'oant ket bet bruzunet.

    (4) Eürus mar : tant mieux si.

    (1821) SST iv. eurus mar guellan donnet de ben a me intention !

    III.

    (1) Eürus evel ul logodenn en ur sac'had bleud : voir logodenn.

    (2) Eürus evel seizh : voir seizh.

  • eürusaat / evurusaat
    eürusaat / evurusaat

    v. intr. Devenir plus heureux.

    (1909) FHAB Eost 241. N'eo ket war evurusât (...) eo ez ear er vro.

  • eürusted / evurusted
    eürusted / evurusted

    f. –où

    (1) Bonheur.

    (1659) SCger 56b. felicité, tr. «eurusdet.» ●147b. eurusdet, tr. «bon-heur.» ●(1688) MD I 4. obteni e heüreusdet eternel. ●(1732) GReg 402b. Felicité, souverain bien, beatitude, tr. «eürusded.» ●(1744) L'Arm 33a. Bonheur, tr. «Eurustêtt. m.» ●(1767) ISpour 15. unn deine ë zou énn ingorto perpétt ag en heurustétt.

    (1860) BAL 36. an eürusdet-se. ●(1862) JKS 77. eun euruzded a bado da virviken. ●(1877) BSA 26. ar penn-caos euz hon eurusted.

    (1902) PIGO I 91. da gavet lod (…) en evurusted an euz digaset war an douar ar gwin-ardant. ●(1907) AVKA 75. An Evrustejo. ●(1909) FHAB Mae 129. He zec'hed eürusted a vezo torret. ●(1911) SKRS II 234. tanva eun eurusted n'hen doa ket tanveat abaoue pell amzer.

    (2) (religion) Bro an eürusted : le paradis.

    (1872) DJL 28. 'Vit mont kentoc'h a-ze da vro an eürusdet.

    (1945) GPRV 94. Ganin-me ho sachin da Vro an Eürusted.

    (3) (religion) Mont d'an eürusted : aller au paradis.

    (1864) SMM 226. An nep he c'har ne oufe ket / Mancout da vont d'an eurusdet.

    (4) (religion) Eürusted peurbadus : le bonheur éternel.

    (1959) TGPB 79. Mar don bremañ o livañ gevier, ra vezo nac’het ouzhin va lodenn eus an eürusted beurbadus !

  • eüruster
    eüruster

    m. Bonheur.

    (1688) MD I 13. chetu aman an heurusder eus an Elez. ●(1752) PEll 291. Eurusder, bonheur, félicité.

  • eüruzamant
    eüruzamant

    adv. heureusement.

    (1877) BSA 149. Eurusamant, ar c'har a ioa chomet a zav.

  • eüruzez
    eüruzez

    f. –ed (religion) Bienheureuse.

    (1909) BOBL 24 avril 226/2d. Echu an oferen, e tenner ar ouel divar skeuden an Eüruzes.

  • eurvad
    eurvad

    f. & interj.

    (1) Bonheur.

    (14--) N 946. Gant an heur mat an croeadur, tr. «avec le bonheur de l'enfant.» ●1050. Hac a eur mat pep stat doz croeadur, tr. «Et bonne chance de toute façon à votre enfant.» ●(1621) Mc 74. Chuy autraou (…) à deu da quargaff an oll croueaduri en à benediction hac à eur mat. ●(1650) Nlou 192. Mary (…) / A voe deomp sigur eur mat, tr. «Marie (…) / nous fut un bonheur certainement.» ●222. Ganet eo sur gant eur mat, tr. «Il est enfanté certainement avec bonheur.»

    (1689) DOctrinal 200. ma Breudeur quer, hac avy hoc’heux-hu ouz va eur mat-se ? ●(1732) GReg 103b. Bonheur, tr. «ëur-vad.» ●Je vous souhaite toutes sortes de bonheurs, tr. «Cant ëur-vad r'ho c'heulyo. ëur-vad eoc'h digand Doüe.» ●402b. Felicité, bonheur, prosperité, tr. «eürvad.» ●493a. Heur, bonheur, tr. «ëur-vad

    (1847) FVR 361b. Ann eur-vad zo hirie ozet / Dre ar peuc’h d’hor bro glac’haret.

    (2) Kaout an eurvad da : avoir le bonheur de.

    (1877) BSA 10. Stollanus (…) en doa an eur vad da veza tad da vam ar Verc'hez Vari. ●159. Gant an eur-vad e deuz da dostaat ken alies ouz hor Zalver. ●(1889) ISV 21. Meur a zant all o deus bet an heur vad da velet ar mabik Jesus.

    (1900) MSJO 119. ma n'on dije ket bet an eur-vad da veza dasprenet ! ●(1902) MBKJ 2. en devoue an eur-vad da ziskuiza he benn var galoun he vestr.

    (3) [Salutation] cf. demat, boñjour, deboñjour.

    (1834-1840) BBZcarn I 104a. heurvat heurvat d’or autrou chevalier / deut on d’où cahouet evit an affer, tr. « Bonheur, bonheur à vous, sire chevalier, / Je suis venu vous trouver pour une affaire » ●110a. heurvat heurvat dorchu ta fanchon, tr. « Bonheur, bonheur à vous donc, Fanchon ». ●118a. bonjour d’or hu, den yaouank, heurvat dorch a laran / a gourchemenou peus demeus o mestres, tr. « Bonjour à vous, jeune homme, je vous souhaite le bonjour / Vous avez les compliments de votre maîtresse ».

  • eurvar
    eurvar

    s. Aet d'an eurvar : épuisé de fatigue.

    (1943) SAV 27/90. Aet e oa d'an eur-var. ●(1955) STBJ 15. Eet d'an eurvar kerkoulz hag o c'hezek. ●222. Eurvar (mont d'an) : faez, divi, skuiz-maro. ●(1962) GERV 51. oget hag aet d'an eurvar. 125. aet d'an eurvar o vale. ●(1964) ABRO 20. Aet e oan d'an eurvar gant an euzh, ar strafuilh hag ar skuizhder.

  • eurvezh
    eurvezh

    f. –ioù

    (1) Durée d'une heure.

    (1732) GReg 493a. La durée d'une heure, tr. «Heurvez. un heurvez. un heurvez-amser.

    (1890) MOA 293b. La durée d'une heure, tr. «eunn heurvez, f.»

    (2) Contenu d'un heure.

    (1902) PIGO I 32. Goude diou pe der eurvez bale. ●(1908) PIGO II 170. ha kemeromp eun eurvez plijadur.

  • eurvezhiad
    eurvezhiad

    f. –où Emploi de la durée d'une heure.

    (1927) GERI.Ern 142. eurveziad f., tr. «contenu, emploi de cette durée [d'une heure].»

  • eurvezhiadennoù
    eurvezhiadennoù

    plur. Quelques heures.

    (1944) DGBD 98. eurvezhiadennoù hep flach en ur binasenn.

  • eus .1
    eus .1

    prép. cf. ames, aves, deus, dimeus, emeus, eveus, ves & ouzh, diouzh

    (1) De.

    (1688) DOctrinal 36. ma desguez se yuez ezoa Mestr eux an ær hac ameux an effaou.

    (2) Eus a : de.

    (1689) DOctrinal 191. ec’h edifisont ur Monasteric, pehiny à consiste en ur Chapel, hac é trizec cambric eux à taouarc’h goloet à balazd (lire : balazn).

    (1847) FVR 152. A gemer hec’h holl gwiriou euz a gador sant Per.

    (1847) FVR 361b. Ann eur-vad zo hirie ozet / Dre ar peuc’h d’hor bro glac’haret.

    (3) [devant un v.] Terme de renforcement.

    (1910) YPAG 1. Eun tam diskuiz ’rei ket a droug d’in, eus ha na rei. ●(1970) BHAF 162. Damen ya ’vat, savet on bet er Maner, euz ah on. ●163. mad... mad, ya, mad eo evelse, euz ah ê ! ●308. Me (...) a lavaro deoh goude petra a gavan mad ha petra na gavan ket, euz a rin... ●(1975) BAHE 84/38b. erru eo berr war ar boued, eus ec’h eo. ●(1975) BAHE 87/7. klevet e vo he mouezh, eus a vo... ●10. me am eus kavet un dra bennak, eus am eus.

    (4) Eus ac’hanen : d’ici.

    (14--) N 11. Eux a hanen da em tenn net, tr. « Retire-toi définitivement d’ici »

    ►[form. comb.] eus + ouzh

    S3m eusañ

    (1906) BOBL 24 février 75/3c. eul lizer hag a zistagomp eusan al linennou-man.

    ►[form. comb.]

    S3f eus outi

    (1974) GAME 29. Me gav din dostaes re euz outi.

  • eus .2
    eus .2

    forme du verbe bezañ/bout.

  • Eusa
    Eusa

    voir Enez-Eusa

  • Eusaiz
    Eusaiz

    pl. Habitants de Ouessant. cf. Eusañtiz & Isañviz

    (1865) FHB 14/106a. ouz-penn mil den, ken Eusaiz, ken Moleneziz. ●(1876) BJM 67. Beza desket e pemzec deiz da Eussaïz ar c’hanticou spirituel. ●(1879) BAN 87. Eussais ha Molenis.

    (1903) MOAO 107. Eussais ha Molenezis n'hallont tamm en em c'houzanv. ●(1921) PGAZ 6. ma talc'ho Eussaïs mad d'o giziou. ●(1984) ENEU 250. pennou Eusaiz oa teñval-du.

  • Eusañtiz
    Eusañtiz

    pl. Habitants de Ouessant. cf. Eusaiz & Isañviz

    (1890) MOA 23a. Eusantiz.

    (1903) RECe tome 24 p. 295 (Joseph Loth). Les Ouessantins s’appellent, en effet, en breton, Eussantis. ●(1964) CAIR 143b. Eusantiz.

  • euskarat
    euskarat

    adj.

    (1) (en plt de qqn) Basque.

    (1969) BAHE 60/20. 500 beleg euskarat.

    (2) =

    (1969) BAHE 60/20. ar sevenadur euskarat.

  • euskareg
    euskareg

    m. Basque (langue).

    (1969) BAHE 60/20. un arnodenn en euskareg.

  • Eustas
    Eustas

    n. de pers. Eustache.

    (1911) BUAZperrot 229. Eustas, var e gosni, a roas an dilez eus e garg.

  • euteurvezout / euteurvout
    euteurvezout / euteurvout

    v.

    (1) Daigner.

    (1710) IN I 13. ha c'hui a euteur sinceramant querzet varzu an devotion ? ●(1732) GReg 242a. Daigner, vouloir bien, avoir la bonté de, tr. «euteurvout. pr. euteurveet.» ●Il ne daigne pas faire cela, tr. «ne euteur qet, ober an dra-ze.» ●Daignez-vous le faire ? tr. «Ha c'huy a euteur e ober ?» ●(17--) SP II 484. a hwi heuteur dont da qemer an êr. ●(17--) FG II 74. ho servicher er blaman veuteur eva boutaillat.

    (2) Désirer.

    (17--) EN 3012. a huy euteur ur plach, tr. «est-ce que vous désirez une fille ?»

    (3) Vouloir.

    (1834) SIM 90. C'houi eteur paria e zeo én a zorn an hed ! ●(1857) CBF 40. Ha c'houi a euteur he brena ? tr. «Voulez-vous l'acheter ?» ●(18--) SBI I 142. Merc'hic, ha c'houi euteur dimi ? tr. «Fillette, voulez-vous vous marier ?»

  • euteurvout
    euteurvout

    voir euteurvezout

  • euturch
    euturch

    m. –ed (ornithologie) Autruche.

    (1744) L'Arm 23a. Autruche, tr. «Euturche.. étt. m.»

  • euver / voer
    euver / voer

    adj.

    I. Attr./Épith.

    A. (en plt de qqc.)

    (1) Fade, insipide, sans saveur.

    (1744) L'Arm 116b. Douceatre, tr. «Voaire.» ●152a. Fade, tr. « Voére.» ●202a. Insipide, fade, tr. «Voaire

    (1849) LLB 1494. ur vlaz voèr ha ponner. ●(1895) GMB 225. Euver (goût) fade, à Tréméven (en Goello).

    (1913) AVIE 79. Mar da an halèn de vout voér, get petra é vou ean salet ? ●(1927) GERI.Ern 142. euver T[régor] adj., tr. «fade.»

    (2) Amer.

    (1927) GERI.Ern 142. euver T[régor] adj., tr. «amer.»

    (3) Blet.

    (1744) L'Arm 422a. Blet, te, tr. «Fouéric

    (1895) GMB 63. le vannetais fouéric «blet, blette», Dict. de l'A., au Supplément ; ce mot est le diminutif de voer «fade» et «fat».

    (4) sens fig. Fade.

    (1935) DIHU 291/236. ou spered get ur vuhé voér ha truhek... ●(1939) DIHU 331/209. déieu voér ha didalvé.

    B. (en plt de qqn)

    (1) Paresseux.

    (1895) GMB 63. en petit Tréguier euver «lâche ; fainéant, canaille». ●225. Euver, tr. «paresseux, négligent (mot très méprisant) à Trévérec, Tressignaux, Plouha (en Tréguier).»

    (1900) KZVr 105 - 18/02/00. (Lannuon) Euver, eun den lezourek. Da skouer : «Oh ! nag hên a zo euver !» ●(1927) GERI.Ern 142. euver T[régor] adj., tr. «paresseux, nonchalant.»

    (2) Vicieux.

    (1927) GERI.Ern 142. euver T[régor] adj., tr. «vicieux.»

    II. Attr. Euver eo.

    (1) Peu importe.

    (1955) BGUE 38/4. N'o doé ket souret ar er Dispeaherion, met, ivér é, reit e oé el lusk ketan ha ne oé ket rezi get en hoari de arsaù abenn kaer. 23. Ivér é : ne vern. ●(1957) DSGL 114. Ivér erhoalh é dein, tr. «je suis bien avancée.»

    (2) Dommage.

    (1919) DBFVsup 22a. éver, ivér, tr. «dommage ; ivér é, c'est fâcheux, mais on y peut rien.» ●(1923) DIHU 141/226. Kaer é bet é vuhégeh kristén hag ivér é ma ne vo ket gellet displeg kalz a dra a zivout dehi.

    III. Adv. Sans envie, sans ardeur.

    (1829) CNG 65. A pe ouen ar en doar ha yah é quêrhet, / Re-ouér bet teign quittat quærent hac amiet.

    (1925) SFKH 19. hoér e vehé oeit dehi.

  • euverded
    euverded

    f. Fadeur.

    (1744) L'Arm 152a. Fadeur, tr. «Voérdêtt.» ●202a. Insipidité, tr. «Voairdêtt

  • euveriñ
    euveriñ

    v.

    I. V. tr. d.

    (1) Endommager.

    (1907) VBFV.fb 36a. endommager, tr. «ivérein.» ●(1919) DBFVsup 22a. ivérein, avérein (Kervignac), tr. «endommager.» ●(1942) VALLsup 56b. évérein, tr. «endommager.»

    (2) Blesser.

    (1919) DBFVsup 22a. ivérein, avérein (Kervignac), tr. «blesser.» ●(1941) DIHU 357/229. Ivéret é bet Franséz Rieu, épad er brezél, get un tén én é har.

    II. V. pron. réfl. En em euveriñ : se blesser.

    (1917) LILH 21 a Eost. Er goutel-sé e zo hani Job Lécuyer em boè lamet geton aveit parrat dohton a um ivérein geti.

  • euvr
    euvr

    f. –ioù, –où

    (1) Œuvre.

    (1499) Ca 80a. Euffr. g. oeuuvre. ●(1557) B I 811. ha perseueraff / En euffurou mat heb neb arfer (variante : affer ; lire : atfer), tr. «et que je persévère dans les bonnes œuvres, sans interruption.» ●(1575) M 1141-1142. Neuse ez gnelher (lire : guelher) viff, euel pan vent scriffet, / Real en ho talou, ho holl euffrou gnouet, tr. «Alors on verra toutes vives, comme si elles étaient écrites, / Réellement sur leurs fronts, toutes leurs œuvres visibles.» ●(1612) Cnf.epist 3. dediaff ho eufryou, d'an Autronez temporal. ●(1633) Nom 8a. Opus : œuure : œufr. ●137a. Opus : ouurage : ouuraig, œufr. ●(1621) Mc 34. ho impligaff en euraou mat.

    (1659) SCger 85a. œuure, tr. «œuffr p. iou.» ●(1732) GReg 617b. Le mérite des bonnes œuvres, tr. «Ar milid eus an œuvryou mad.»

    (1863) GOM 205. Ar voyen d’en em viret oc’h an dromplerez-ze eo, diouall mad, ne deus fors e pe sort souffrançou en em gavac’h, da zesirout morze ober œuvr-vad ebet, mar deo divare.

    (2) Travail.

    (1633) Nom 251a. Lapis operarius : pierre qui duit à l'œuure : mæn so mat dan œufr. ●Lapis rediuiuus ; veteranus : pierre qui a été autrefois mis en œuure : mæn á ve bet guez all en œufr.

    (3) Lakaat en euvr : mettre en œuvre.

    (1633) Nom 247a. Aurum purum, infectum : l'or qui n'est pas mis en œuure : aoür pehiny na de quet lecquæt en œufr.

    (1732) GReg 683b. Ouvragé, ée, ouvré, ée, tr. « Leqeët èn euvr. »

    (4) (religion) Euvr a drugarez : œuvre de charité.

    (1612) Cnf 63b. Lesell an Eufryou à trugarez hep ho ober.

    (5) Euvr charnel : œuvre charnelle, acte sexuel.

    (1621) Mc 27. Couezet ouff en polution volontæramant, dreiz off ma hunan en eur charnel.

    (6) Œuvre charnelle, acte sexuel.

    (1621) Mc 30. Selle tem eux, ha gret amouraig euit gallout don dan euur.

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...