Devri

Recherche 'e...' : 2032 mots trouvés

Page 32 : de esklamm (1551) à esper-1 (1600) :
  • esklamm-
    esklamm-

    voir estlamm-

  • esklav
    esklav

    m. –ed Esclave.

    (1633) Nom 136a. Compedes, pedicæ : fers de pieds des esclaues, ou d'autres malfaicteurs : an ouarn á vez voar treït an esclauet, hac an drouc-obererys en (lire : drouc-oberysien) all. ●204b. Demensum : l'entretenement d'vn esclaue pour vn mois : an antrenamant á vn esclau euit vn mis.

    (1882) BAR 194. Calz (…) a chome esclavet.

  • esklavaj
    esklavaj

    m. Esclavage.

    (1882) BAR 190. Tennet o deuz euz an esclavach nouz ped mil christen. ●192. tenna ar gristeninen euz esclavach ar baianet.

  • esklavour
    esklavour

    m. –ion Esclave.

    (1869) HTC 38. ma teuimp oll da vveza oceh esclavourien !

  • eskleud
    eskleud

    voir askloed

  • eskob .1
    eskob .1

    m. –ed, eskeb, eskibien

    I. (religion)

    (1) Évêque.

    (1499) Ca 78b. Escop. g. euesque. ●(1612) Cnf.epist 8. an Esquep ha Diacret. ●(1612) Cnf 21b. E francc hac è Breyz è dleer ho denõcc d'an esquep. ●(1633) Nom 117a. Phæcasium : blanc soulier d'Euesque : bottes guen vn Escop. ●281a. Pontifex, Episcopus, Antistes, Antistes cæremoniarium & sacrorum, infulatus, mysta, & protomysta : l'Euesque : an Escop.

    (1659) SCger 54a. Euesque, tr. «Escop p. Esqueb.» ●147a. Escop, p. Esqueb, ou Esquibien tr. «Evesque.» ●(1727) HB 556. ar re so bet Esquep. ●(1752) PEll 282. Escop, Evêque. Pl. Eskep, & Eskibien.

    (1840) EBB 22. escop, tr. « évêque ». ●(1849) LLBg II 35. en tri iskob. ●59. en iskob a Huened. ●(1854) MMM 246. esquibien ac ebet. ●(1866) FHB 61/65b. etre arc'heskeb hag eskeb. ●(1894) BUEr 91. Mont a reaz eta da gad ar Pab, ha gant-han Gion, bruer roue Breiz, iskibien all ha tud a ligne uhel.

    (1907) BSPD I 287. skriùet en des kalz a livreu kaer eit kelennadur en eskobed. ●(1907) PERS 213. eskibien evel zo bet meur a vech. ●(1908) FHAB Meurzh 66. evit sakr hon Aotrou 'n Eskop nevez.

    (2) An aotrou'n eskob : monseigneur l'évêque.

    (1869) FHB 221/89a. an Aotrou'n Escop a Gemper. ●(1879) BAN 81. an Autrou 'n Escop Landreger. ●(1883) MIL 30. etre an n'Autrou'n Eskop a Gemper hag hen.

    (1933) ALBR 16. AN den koz, eur gammel en e zorn, a oa an Aotrou ’n Eskob e-unan. ●(1947) YNVL 90. Yec’hed deoc’h, Aotrou Person ! (Skarzhañ a ra e skudell, en un taol. Lubaner.) An Aotrou’n Eskob, en e vaner kaer, n’en deus ket ar ouenn eus hennezh.

    (3) Abad-eskob : abbé crossé et mîtré.

    (1732) GReg 4a. Abbé crossé & mitré, tr. «Abad-escop. p. abaded-esqeb

    (4) Kardinal-eskob : cardinal-évêque.

    (1869) FHB 241/253a. O veza ma ez eo bet great Cardinal-Escop eur bloaz bennac so.

    (5) Iliz-eskob : église cathédrale.

    (1937) TBBN 62. aveit monet d'en iliz-eskob de gleuet en ofis.

    (6) Bazh-eskob : crosse épicopale.

    (1907) DRSP 79. Gwell eo ganen beza o redet ar moriou / (…) eged ned eo ganen / Dougen eur vaz Eskob. ●(1926) FHAB Ebrel 152. E penn-kamm e vaz-eskob.

    (7) Kador-eskob : Siège épiscopal, cathèdre.

    (1867) BUE 198. kadeur-Eskop san Tual. ●(1893) IAI 50. ma savas var Gador-eskob Konstantinopl eun enebour all.

    (1911) BUAZperrot 491. Kas a reas e gador-eskob eus a Gaer-Leon da Venevia. ●689. Da varo e vadoberour, e oe anwazet bras o welet Manasès I o pignal war gador-eskob Reims.

    (8) Kabell-eskob : mître.

    (1867) FHB 118/108a. Ar zant (...) a guemer adare he gabel-eskop hag he gammel.

    II. N'eo ket an eskob kar dezhañ : être fier. Cf. le roi d’Espagne n’est pas son cousin.

    (17--) FG 24 (Lu) P. Kerenveier. Assa, e dek bloas em beso certen un daou pe tri ugent scoët levé : mardie, an eskop ne veso quet car din...

  • eskob .2
    eskob .2

    m. -ion (ichtyonymie)

    (1) Vive.

    (1973) ICTB ii p. 400 R-350. (Plougernev) vive, tr. «eskop, eskipyen

    (2003) ENPKP 12. (Ploueskad) flastret an eskibien gant eur mean, tr. (p. 14) «écraser les vives sous une pierre.»

    (2) Eskob an ivignen : vive.

    (1931) VALL 787a. Vive, poisson, tr. «eskob an ivinenn L[éon].» ●(1942) VALLsup 175b. Vive, poisson. Corriger : eskob an ivignenn

    (3) Vieille bleue.

    (1931) VALL 783a. vieille bleue, tr. « eskob m. » ●(1962) eskob m., tr. « vieille bleue (poisson) (Vallée). »

    (4) Labre bleu.

    (1931) VALL 783a. labre bleu, tr. « eskob m. »

  • eskob .3
    eskob .3

    m. –où

    (1) (en plt d’un moulin) Cheville qui arrête le levier.

    (1499) Ca 78b. Escop an melin vide in malaff. ●(c.1500) Cb 79a. Escop an melin / vide in malaff. ●(1521) Cc. Escop an melin. vide in malaff.

    (18--) SBI ii 222. E troï eun tammic he escop, tr. «il tournera un peu son évêque» ●note Luzel : « C’est ainsi que les meuniers appellent, je crois, le modérateur du moulin, qui fait tourner plus ou moins rapidement la pierre meulière. »

    (1919) DBFVsup.ad 76. (Meunier) eskob, tr. «cheville qui arrête le levier.»

    (2) (en plt d’un rouet) =

    (1905) FHAB Mae/Mezheven 94. E kreiz etre an daou dam koat (...) ez eus c’hoaz unan all (...) zo he hano an eskob ha n’eo ket maro en he blas (...) trei an eskop eun nebeut. ●(1915) KZVr 101 - 07/02/15. Betezen, fém. Ar vetezen vras hag ar vetezen vihan a zo daou damm ler stag oc’h ar c’harr-neza. Ar vetezen vras a zo ler moan lakeat gant eun ibil koad e toull bras an eskob. Ar vetezen vihan a zo o terc’hel an hinkin (e Baz), pe an houarn-karr (en douar bras) Ile de Batz, Milin.

    (3) (en plt d’une charrue) Jauge.

    (1732) GReg 155a. La premiere cheville qui est dans la latte, tr. «An digarez.» La seconde cheville, tr. «An escop.» ●(1752) PEll 282. Escop, en terme d’agriculture, Se dit d’une cheville de fer ou de bois, à laquelle on attache les bêtes destinées au travail de la charruë.

    (1957) PLBR 80. pour des raisons qui restent obscures, la première cheville de l’âge de la charrue est également appelée an eskop (la seconde an digarez), pl. eskobou.

    (4) Pelle de bois pour ramasser le crottin.

    (1732) GReg 708a. Pêle de bois pour amasser du manis dans les chemins, tr. «Un esqob. p. esqeb

    (5) (en plt d’un métier à tisser) Cheville où s’appuie le bâton.

    (1732) GReg 925a. Le tortoir, tr. «An escop

    (1919) DBFVsup.ad 74. (Tisserand) eskob, tr. «cheville où s’appuie le bâton.»

    (6) (sans indication de métier) Cheville mobile qui commande un mouvement.

    (1919) DBFVsup 21b. eskob, m., tr. «cheville mobile qui commande un mouvement.»

  • eskob .4
    eskob .4

    m. eskeb (marine) Écope.

    (1732) GReg 318b. Écope, pelle creuse pour vuider l’eau des bateaux sur les Rivieres, tr. «escop. p. escep

  • eskob-skoazeller
    eskob-skoazeller

     m. Évêque auxiliaire.

    (1958) BAHE 14/4. Anvet eo bet (…) da eskob-skoazeller.

  • eskobded
    eskobded

    f. Épiscopat.

    (1499) Ca 79a. Escopdet. g. eueschie.

    (1927) GERI.Ern 139. eskobded f., tr. «épiscopat.»

  • eskobel
    eskobel

    adj. Épiscopal.

    (1931) VALL 267b. Épiscopal, tr. «eskobel.» ●(1962) BAHE 33/27. an oferenn eskobel.

  • eskobelezh
    eskobelezh

    f. Épiscopat.

    (1910) MBJL 33. Eun dra, memes tra, a virer en Bro-Zôz hag a oa bet diskaret gant ar brotestanted all : an eskobelez. ●(1927) GERI.Ern 139. eskobelez f., tr. «épiscopat.» ●(1958) BAHE 14/4. un Eskobelezh hir ha bleunius.

  • eskobiezh
    eskobiezh

    f. Épiscopat (fonction). cf. eskibiaj

    (1906) BOBL 07 juillet 94/e. goude trizek vloaz eskobiez en pell bro. ●(1926) FHAB Kerzu 462. Ar roue a anzavas outan e zonj, hag her c'hasas da gêr Tour da zigemer an eskobiaez dre zaouarn eskob bras ar ger-ze.

  • eskobiñ
    eskobiñ

    v. tr. d. Consacrer, ordonner (qqn) évêque.

    (1911) BUAZperrot 640. daou vloaz goude beleget, ha tri bloaz hebken goude eskobet. ●(1921) GRSA 95. Arlerh ma oè bet eskobet Jojebig get ivl (...) Bet on bet doh hou eskobein dirak en ol. ●(1927) GERI.Ern 139. eskobiez f., tr. «épiscopat.»

  • eskod
    eskod

    m. –où Écot.

    (1575) M 2574. Er doen poan en tan fresq, á so bresq drouc escot, tr. «Car souffrir la peine dans le feu vif est nettement mauvais lot.» ●(1633) Nom 53a. Symbolum, collecta : l'escot : an èscot, pe an s'cot.

    (1659) SCger 47b. ecot, tr. «escot.» ●(1732) GReg 319b. Écot, tr. «escod. p. escodou.» ●Païer chacun son écot, tr. «Paëa pep hiny e escod

    (1856) VNA 187. payons notre écot, tr. «payamb hun escod.» ●(1876) TDE.BF 193a. Eskodou, s. m. pl. C[ornouaille], tr. «Ecot ou portion que paie chaque individu dans une dépense faite en commun.» ●(18--) SBI II 142. Eun escod gwin ho deus efet, tr. «Un écot de vin elles ont bu.»

  • eskodañ
    eskodañ

    v. Frayer, tenir compagnie.

    (1575) M 382. Na genet é nep bot, ne carhent escodaff, tr. «Ni avec toi en nul asile ils ne voudraient frayer.»

  • eskopti
    eskopti

    m. –où

    (1) Évêché (palais épiscopal).

    (1659) SCger 54a. Euesché, tr. «Escopti.» ●147a. Escopti, tr. «Euesché.» ●(1752) PEll 282. Escop-ti, Evêché, maison, d'Evêque, Palais épiscopal.

    (1877) EKG I 13. an dud a renk huel euz a Gastel a ioa oll en em zestumet enn eskopti.

    (1927) FHAB Genver 7. nemet pilat a vije graet talbenn an eskopti.

    (2) Évêché (territoire sous l'autorité d'un évêque).

    (c.1500) Cb. leon est vne euesche en basse bretaigne. b. escopty leon. ●g. de celuy eueschie. b. a escopty leon. ●(1633) Nom 228a. Diœcesis : Diocese : Dioçes, Escopty.

    (1689) DOctrinal 197. en em resoluas d’en em deposi eux é Escopty, ha d’é resigna de ny Sant Iaoua, pehiny ayoa Abat é baz. ●(1744) L'Arm 139a. Episcopat, tr. «Esscopti.. eu. m.» ●(1752) PEll 282. Escop-ti, par abus Diocèse.

    (1849) LLB 437. iskobti Gùéned. ●(1856) VNA 222. Combien y a-t-il d'Évêchés dans cette province, tr. «Peèd Éscopti-zou ér Province-men ?» ●(1877) EKG I 154. enn eskopti Treger.

  • eskoptiad
    eskoptiad

    m. –ed, eskoptidi Diocésain.

    (1927) GERI.Ern 139. eskoptiad pl. –tidi., tr. «diocésain.»

  • eskoptiaj
    eskoptiaj

    m. Évêché (dignité épiscopale).

    (1922) FHAB Meurzh 83. 25 vla eskoptiaj.

  • eskoptiek
    eskoptiek

    adj. Diocésain.

    (1870) FHB 263/11b. ar c'hazetennou eskoptieg (feuilles diocésaines).

  • eskren
    eskren

    s. Écrin.

    (1464) Cms (d’après GMB 221). Escren, escrin, l. antipyrgium.

  • eskuit
    eskuit

    adj.

    I. Attr./Épith. Alerte, diligent, prompt.

    (14--) Jer.ms 240. Den frysq isquyt Titus / damany gratius / Ha heatus dre musur, tr. Herve Bihan « Homme véritablement prompt, Titus, / Assurément gracieux / Et plaisant avec mesure. » ●(1647) Am A.322. Rac te so iscuit a cals usitet.

    (1659) SCger 147a. escuit, tr. «leger, viste.» ●(1710) IN I 6. pehini a rent ar garantez pront, esquis (lire : esquit), ha diligeant. ●(1732) GReg 8a. Accompli, parlant d'une personne, tr. «Isquyt.» ●289a. Diligent, ente, tr. «esquyt.» ●(1752) PEll 283. Esgwid, & Isgwyd, tr. «Promt, léger, dispos.»

    (1868) KMM 232. Sellit pegen iscuit, pegen evel eo ouz an Elez. ●(1870) FHB 280/152a. an eskuita, an ampara anezho. ●(1872) ROU 73b. Alerte, tr. «Iscuit.» ●(1889) ISV 174. en eun taol e teuas da veza sounn, eskuit ha divac'hagn evel biscoas. ●(1890) MOA 112a. Alerte, tr. «Askuit.» ●(18--) SAQ II 92. Ma vijen iskuit e giz ma zout-he, me vije eat sur da laerez.

    (1908) PIGO ii 29. tennan eus an douar, gant sikour eur pôtr iskwit, seder ha kalonek, boed ha mado. ●117. tud a nerz ha tud iskwit. ●(1925) SATR 8. N'oc'h ken yaouank, Mona gwir eo ; koulskoude, c'houi 'zo iskuit c'hoaz.

    II. Adv.

    (1) Diligemment.

    (14--) Jer.ms 137. da laquat syg / Isquyt oar an tut tryg, tr. «mettre le siège / Promptement aux gens trompeurs.» ●(1530) Pm 14. An ael ysquit oz visite, tr. «L'Ange promptement vous visitait.» ●(1575) M 1743-1744. An sot (…) / A barnnas fresq escuit, euit nep residanç, tr. «Le sot (…) / Il le condamna tout de suite, sans aucun délai.» ●(1650) Nlou 274. Rouanez hezit, escuit, chenchit hent, tr. «Rois, soyez en paix, vite, changez de route.»

    (2) Certes.

    (1530) Pm 145. Nemet yscuyt solennite, tr. «Rien que certes de la solennité.»

    (3) Sérieusement.

    (1650) Nlou 67. Ouz an lyt ententyt, / Escuyt, na sonnyt Guer, tr. «Entendez la cérémonie / avec sérieux, ne dites mot.»

  • eskumunugañ
    eskumunugañ

    v. tr. d. (religion) Excommunier.

    (1499) Ca 79a. Escumunugaff. g. excommunier.

    (1854) MMM 177. Ar pap Nicolas en excummunugas.

    (1927) GERI.Ern 139. eskumunuga v. a., tr. «Excommunier.» ●(1961) BAHE 27/44-45. hag e genvreudeur a soñjas eskumunugañ anezhañ.

  • eskumunugenn
    eskumunugenn

    f. –où (religion)

    (1) Excommunication.

    (1499) Ca 79a. Escumunuguenn. g. excommnyement. ●81a. Excumunuguenn. vide in escumunuguenn. ●(1612) Cnf 11a. dré an excummunuguen bras pé excummunuguen bihan.

    (1659) SCger 54b. excommunication, tr. «excommunuguen

    (1911) BUAZperrot 157. kouezet dindan an eskumunugen. ●(1927) GERI.Ern 139. eskumunugenn f, tr. «excommunication.»

    (2) Dougen eskumunugenn ouzh ub. : excommunier qqn.

    (1912) MMPM 107. Guillou (…) hen doa great kement a dorfejou en he vuez ma we douget eskumunugen outhan gant an Iliz.

    (3) Teurel an eskumunugenn : fulminer une excommunication.

    (1894) BUZmornik 35. evit teurel an eskummunugenn var ar re a droe gant an Arianed. ●246. hag e taolas an eskummunugenn varnhan.

    (1911) BUAZperrot 378. Pi VII a daolas an eskumunugen var ar re o devoa klasket, harpet ha great gaout ouz e wiriou.

    (4) Sevel an eskumunugenn : lever l'excommunication.

    (1854) MMM 177. Loter en devoue c'hoant e vige savet an excummunuguen.

  • eskumunuget
    eskumunuget

    adj. (religion) Excommunié.

    (18--) SAQ I 107. tud excommunuget.

    (1905) KANngalon Du 548. An den eskummunuget. ●(1907) KANngalon Gouere 446. an dud eskumunuget. ●(1911) BUAZperrot 143. o arc'heskop eskumunuget.

  • eskuz-
    eskuz-

    voir iskuz-

  • esmae
    esmae

    m. –où

    (1) Émoi.

    (1530) J p. 6b. Me a ve plen bizhuyquen den gae / Hep poan nac anes nac esmae, tr. «Et moi aussi je serais toujours gai, sans peine, sans ennui, sans émoi.» ●(1580) G 167. hoz esmae, tr. «votre émoi.»

    (1834) SIM 87. me gred na ello qet va breur en em viret ous un esmaë vras. ●244. Penaus ec'h alfen rei da gompren d'ar re ner santfent qet en o c'hreiz o-unan, an esmaou e zeo capabl ar gomz-se hepqen da zifuni ?

    (2) Signe de vie.

    (1927) GERI.Ern 140. esmei V[annetais], tr. «signe de connaissance.» ●(1934) BRUS 208. Une émotion, tr. «un esmei

    (3) Bezañ en esmae : en émoi.

    (1530) J p. 116. Rac me so certen en esmoa, tr. «Car je suis, certes, très-agitée.» ●(1580) G 418. Achyles en esmae goude e holl yoaeou, tr. «Achille en émoi après toutes ses joies.»

    (4) N'ober esmae erbet : ne ressentir aucun émoi.

    (1936) DIHU 296/30. Hag é tant d'ou léhieu, ar ou goar, hep obér esmei erbet, èl a pe vehent distag kaer doh en doar-man. ●(1936) DIHU 301/111. Ne fich ket el loen peur, ne hra esmei erbet, èl a pe vehè oeit lod ag é vuhé er méz anehon. ●(1942) DHKN 106. Esmei erbet ; respont erbet.

  • esmaeañ
    esmaeañ

    v.

    I. V. intr. S'émouvoir, se troubler.

    (14--) N 136-137. Breman gat ioa na esmayt / Pan edouch certen en enes, tr. «N'êtes-vous pas transporté de joie / De vous trouver ainsi dans l'île ?» ●(1530) J p. 183a. Saf, ha gra ioa, na esmae quet, tr. «lève-toi, sois joyeux, et ne crains rien.»

    II. V. tr. d.

    (1) Étonner, surprendre, émouvoir agréablement

    (1927) GERI.Ern 140. esmaea v. a. et n., tr. «étonner, surprendre, émouvoir agréablement.»

    (2) Admirer.

    (1927) GERI.Ern 140. esmaea v. a. et n., tr. «admirer.»

  • esmaeet
    esmaeet

    adj. Ému.

    (1923) DIHU 150/371. Franséz Kadig, é kleuèt en doéré, e voé esméet, èl rézon. ●(1927) GERI.Ern 14. esméet Van[netois], tr. «effrayé.»

  • esmaeüs
    esmaeüs

    adj. Émouvant.

    (1964) BAHE 39/47. E-touez an traoù sebezusañ hag esmaeüsañ bet skrivet biskoazh e yezh ar Vrezhoned emañ lizher (miziek hiviziken) an Ao. Troal, aet da visioner d'ar Perou.

  • esmaeüsted
    esmaeüsted

    f. Émotivité.

    (1931) VALL 250a. Émotivité, tr. «esmaeüsted f.»

  • esmol
    esmol

    m. Absorption (de nourriture).

    (1914) DFBP 3b. absorption (…). Fonction de nutrition, tr. «Ismor (Corn[ouaille].).»

  • esmoliñ
    esmoliñ

    v.

    (1) V. intr. (en plt d'un mal) Diminuer.

    (1876) TDE.BF 193b. Esmoli, v. n., Doñt da esmoli, tr. «commencer à diminuer, parlant d'un mal, d'une maladie.» ●(1890) MOA 107a. Sa maladie s'est affaiblie, tr. «esmoli a ra he boan.»

    (1927) GERI.Ern 140. esmoli v. n., tr. «Commencer à diminuer (d'une maladie).» ●(1931) VALL 22a. éprouver une amélioration (maladie), tr. «esmoli

    (2) V. tr. d. Digérer.

    (1906) BOBL 20 octobre 109/3b. ar plouz a waka hag a ve ismoret mad gant al loned. ●(1914) DFBP 97a. digérer, tr. «ismori.» ●(1924) ZAMA 79. da ziazeza, da hismori e gofad bara. ●(1927) GERI.Ern 140. esmoli v. a., tr. «digérer en se donnant du mouveement.» ●(1944) EURW I 77. Goude-se, ec'h ismore he boued aesoc'h, emezi.

  • esmoualc'hiñ
    esmoualc'hiñ

    v. tr. d. Inquiéter.

    (1900) KZVr 101 - 25/03/00. (Lannuon) Esmoualc'hi, strafilha, rei trubuilh. Da skouer : Ne rannin gir deuz ar c'helo-ze du-man ; esmoualc'hi ma zud a rafen.

  • esohelp
    esohelp

    = (?).

    (1647) Am 630. Esohelp tosta coz falpen, tr. «(?) … (?) approche, vieux morceau.»

  • esoni
    esoni

    f. (droit) Excuse légale en justice.

    (1499) Ca 79a. Essoni. vide in exoni. ●81a. Exoni. g. exoine. ●(1530) J 95b. Hoguen dif lauar pez a grif / Disesperancc ro auancc dif / Ouzit ez sentif ne grif quen / Raeson sclaer eu ma matery / Rac se pardon nac essony / Nemdeur oar nep sy byzhuyquen, tr. Herve Bihan « Mais dis-moi ce que je dois faire, Désespoir ! aide-moi ; je t’obéirai sans faire plus. Mon affaire est raison claire ; à cause de cela ni pardon ni répit je ne consentirai, assûrémment, à jamais. » ●(1557) B I 702. Na nez eux remet en bet muy / Dilacion nac essony, tr. «et que tu n’as plus de délai ni de répit à attendre en ce monde.» ●(1575) M 2137. Fæçon à essouny nedeux muy bizhuycquen, tr. «Nulle sorte d’excuse légale il n’y a plus jamais.» ●(1650) Nlou [§377] 116. Pedomp Ro’ue-n nouar map Mary, / Ha ma-z ay hip goap da-n abry, / Holl pobl Leon, hep essonny, / Ad Paradisi gaudia, / Greomp meuleudy, da Maria. tr. « Prions le roi de la terre fils de Marie, / pour qu’aillent sans moquerie au refuge / tous les gens du Léon, sans délai, / ad paradisi gaudia. / Faisons louange à Marie. »

  • esoniañ
    esoniañ

    v. tr. d. Essoigner.

    (c.1500) Cb 81b. [exoni] exonio / as. actiui. gs. b. exoniaff.

  • esonier
    esonier

    m. Celui qui s'essoigne.

    (c.1500) Cb 81b. [exoni] vnde hic exoniator / is. b. exonyer.

  • esonierez
    esonierez

    m. Celle qui s'essoigne.

    (c.1500) Cb 81b. [exoni] vnde hic exoniator / is. b. exonyer. et hec exoniatrix. b. exonieres.

  • esorc'h
    esorc'h

    m. –où Inondation.

    (1931) VALL 391b. Inondation, tr. «esorc'h V[annetais] m.»

  • espalmiñ
    espalmiñ

    v. tr. d. Espalmer.

    (1970) GSBG 179 (Groix). espalmiɲ, tr. « nettoyer le bateau.»

  • espar
    espar

    adj.

    (1) Singulier, étrange.

    (1876) TDE.BF 193b. Espar, adj., tr. «Extraordinaire.» ●(1888) KZV 3. goude ken espar donezon, tr. (GMB 222) «après un don si singulier.» ●(1890) MOA 252a. Étrange, tr. «espar

    (1927) GERI.Ern 140. espar adj., tr. «Extraordinaire, bizarre.» ●(1931) GWAL 26/12. hag e tibunent e-pad eurveziou marvailhou espar selaouet gant evez.

    (2) (Nombre) impair.

    (1920) KZVr 366 - 07/03/20. espar, tr. «(nombre) impair, Treger.»

  • esparadenn
    esparadenn

    f. Esparadenn a zen : homme extraordinaire, singulier personnage.

    (1868) FHB 202/367a. Mes piou eo an esparaden hont a zen hag a ia war gein eun inkane d'an emgann gant an dud chentil ?

    (1984) LPPN 588. (Poullaouen) esparadenn, f., -, chose ou personne exceptionnelle ; ex. «me n'oun ket on esparadenn» je ne suis pas une étoile, un crac…

  • esparet
    esparet

    adj. = (?) Affligé (?).

    (1530) J p. 189b. Oar tro ann holl douar esparet / Ezif afet hep arretaf, tr. «je vais parcourir à l'instant toute la terre dans son étendue.»

  • espatur
    espatur

    s. Spatule.

    (1633) Nom 176b. Ligula : espatule : espatur.

  • espediañ
    espediañ

    v.

    I. V. tr. d.

    (1) Dépêcher, expédier.

    (1499) Ca 79a. Espediaff. vide in dipechaff.

    (2) Espediañ ub. : se débarrasser de qqn.

    (1557) B I 702. me spy da espediaff, tr. « je veux me débarrasser de toi.»

    II. V. intr. Se dépêcher.

    (14--) N 1633. Cleu Thephany expedy net, tr. «Écoute, Théophanie, fais vite.» ●(1557) B I 252. Lequet try hac espediet, tr. «Mettez-en trois, et dépêchez-vous.» ●458. Orcza ! dou ha dou dezrouet / Presant gant y espediet, tr. «Allons ! commencez deux à deux, à présent, à la châtier.»

  • espediant
    espediant

    adv.

    (1) Vite.

    (14--) N 1149-1150. Me az suply ez gruy espediant / Vn sin vaillant prudant e pep bandenn / Groa sin an croas a choas, tr. «Je te prie que tu fasses vite / Un signe comme il faut, sagement de chaque côté ; / Fais un signe de croix soigné.» ●(1557) B I 30. Ha da em empleig diligant / Espediant do tourmantaff, tr. «emploie toi avec diligence et avec soin pour les tourmenter.»

    (2) Sans danger.

    (1557) B I 163. Ret eu sellet an tu maz duy / Daued ouchuy espediant, tr. «Il faut regarder comment il pourra venir vers vous, sans danger.»

  • espediet
    espediet

    adv. Vite, promptement.

    (1557) B I 413. Me ya (…) / Cuit davyt y dan ty espediet, tr. «Je vais (…) la trouver promptement à la maison.»

  • esper .1
    esper .1

    m.

    (1) Espoir.

    (1557) B I 308. Rac tri person so en tron onest / En un test, en un maieste, / A un coudet, a un edit, / Vn ster, un esper, un merit, / Vn apetit, un deite, tr. «Parce qu'il y a trois personnes dans le ciel brillant, qui ont une seule nature, une seule majesté, une seule pensée, une seule puissance, une seule dignité, un seul désir, une seule vertu, une seule volonté, une seule divinité.» ●(1557) B I 411. Darnn he esper antier he pridiry, tr. «ce qu'elle veut et ce qu'elle pense.» ●(1575) M 1385. Da bout gant lucifer, hep esper, en é roll, tr. «Pour être avec Lucifer, sans espoir, dans sa dépendance.» ●(1580) G 480. Peauryen goac a taguer hep esper quertery, tr. «Les pauvres faibles, on les étrangle sans espoir de pitié.»

    (1860) BAL 28. esper am euz, o va Doue em bezo ive sikour diganeoc'h. ●(18--) SAQ II 269. esper e meuz.

    (1903) MBJJ 121. setu peadra d'azean hon esper. ●(1962) EGRH I 77. esper m., tr. « espérance, espoir. »

    (2) Bezañ en esper (eus udb.) : être dans l'attente (de qqc.).

    (1732) GReg 60b. Etre en attente de, tr. «Beza èn espèr eus

    (3) En esper : dans l'espoir de.

    (1792) BD 527-528. vn tamic yot vsmol serten hon eus oset / en esper e dibri, tr. «Un peu de bouillie de criblures de blé vanné, certes, nous avons préparé / dans l'espoir de la manger.»

    (1838) CGK 13. en esper da gonversi ganec'hu mar açzantet. ●(1872) ROU 84b. L'espoir de voir quelque chose d'extraordinaire a dû le faire venir de si loin, tr. «en esper gwelet un dra dis bennac e ranc beza deued eus keit all.» ●(1894) BUZmornik 44. enn esper beza merzer eveldho.

    (4) Pensée, avis.

    (1580) G 1257-1258. Me quemer em esper ez eo carguet a meyn / Emeus larg encargse tran Doe men care breyn, tr. «Je tiens dans mon esprit qu'il est chargé de pierres ; / J'en ai assez de cette charge ; par Dieu, je la voudrais pourrie !»

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...