Recherche 'o...' : 589 mots trouvés
Page 4 : de ofis (151) à ognon (200) :- ofisofis
m. –où
(1) Office, charge.
●(1499) Ca 148a. Officc. g. idem. ●(1557) B 697. Da ober officc gour un bourreu / A eneb bleu ez eux cleuet (lire : az eux beuet), tr. «faire l'office du valet d'un bourreau, ni toucher à un de mes cheveux, toi qui m'a nourrie.» ●(1576) Cath p. 6. dn (lire : da) dignite a vurz hac da officc a deuscuenz (lire : descueuz) penaos heruez raison ez dleez beza saludet ha groeat enor dit, tr. «La dignité de ton rang et de ta charge montre qu'en toute raison tu dois être salué et honoré.» ●(1612) Cnf 21b. an officc sacrr eues an inquisition. ●24b. Nep à gra officc da Iachat caterrou, drouc en dou lagad, pé cleffueiou arall.
●(1659) SCger 85b. office, tr. «officç.» ●(1732) GReg 31b. Ambassade, charge, fonction d'Ambassadeur, tr. «Oviçz ur gannad.»
(2) (religion) Office.
●(1732) GReg 671a. L'Office des morts, tr. «Oviçz an Anaoun.» ●(1761) HBrezonec prefaç [2]. Ofiç an Anaon het-a-hed.
●(1847) FVR 241. skeudennou ar Zent hag al levriou oviz taolet enn tan. ●(1865) LZBt Here 62. roet eul luc’h neve d’he goueliou ha d’hec’h oviso. ●(1868) FHB 156/411a. abegout var ar c’hiz m’eo bet renked an ofis caonv. ●(18--) SAQ ii 265. Edot o kana ofis an anaon.
●(1911) BUAZperrot 333. aketus oa d’an offis. ●(1923) ARVG Eost 136. Tost d’an nor-dal, e weler tri brenestrig grêt evit an dud laour a gleve an ofis gwechall dreze. ●(1935) BREI 409/2c. chalonied gant o dilhad ofis.
(3) (droit admin.) Organisme chargé d’une mission d’intérêt public.
- ofis-kañv
- ofisañofisañ
v. intr. (religion) Officier, dire l'office.
●(1732) GReg 671a. Officier, faire le service Divin avec ceremonie, tr. «Oviçza. pr. oviçzet.» ●856a. Semainier, terme de chœur, tr. «Sizunèr. p. sizunéryen. nep so e sizun, ou, e dro da oviçza.»
●(1903) MBJJ 233. ofisan 'barz ar chapel-dindan. ●(1904) LZBg Gouere 154. Er memb eutru Eskob e ofisou. ●(1910) MBJL 54. Ne oa ket laket gant an Otro Doue evit ofisan enni ar wej kentan. ●(1920) LZBt Here 29. pa vije an eskop o ofisan. ●(1942) LANB 43. gant ma ne vezo ket ret deomp darempredi ar veleien touerien nag ofisa en o ilizou.
- ofiser / ofisourofiser / ofisour
m. –ion
(1) Officier (qui a un office, une charge, une fonction).
●(1499) Ca 148. Officer. g. officier. l. hic officiarius. ●(1633) Nom 284b-285a. Palatina officia, dicuntur, quos aulicos officiales nominant : les officiers d'vn Empereur ou d'vn Roy : officeryen vn Impalaez (lire : impalaezr) pe vn Rouè.
●(1732) GReg 671a. Officier, qui a une Charge, tr. «Oviçzer. p. oviçzéryen. Van[netois] Offiçour. p. eryon.»
(2) (domaine militaire) Officier.
●(1732) GReg 671a. Officier du Roy, tr. «Oviçzer ar Rouë.» ●(1792) HS 113-114. Ean e gommançass lezel é officerion d'obér enn é léh.
●(1847) FRV 287. Ganet enn Normandi, e oe tro-e-tro manac’h, soudard, soudard-amzent, mordead, hag ofisour war eul lestr preizer. ●(1859) MMN 68. Daou officeur. ●(1878) EKG II 88. eun tammik ofiser bian. ●(1894) BUZmornik 211. He dad a ioa offiser.
●(1928) LEAN 11. Danset am eus gand eun amparfal a ofiser. ●(1932) BSTR 1. Mab e oa da eun Ofiser. ●(1957) AMAH 53. diwar an dek ofiser hag an dek jubennour deut eus La Courtine.
► (Par dérision) Ofiserig.
●(1955) VBRU 30. A-greiz-holl e tiredas un ofiserig herr warnañ hag eñ da vlejal ken ma vouboue gwer ar prenestroù.
(3) (religion) Officiant.
●(1732) GReg 671a. Officiant, celui qui officie, tr. «Oviçzer. p. Oviçzéryen.»
●(1877) FHB (3e série) 7/54a. an offiser a zo bet hano anezhan. ●(1880) SAB 63. An ezansi-ma, a ra an ofisseur eb lavaret pedenn ebed.
●(1910) MBJL 151. kannad ar Pab (...) a vo an ofiser.
- ofiser-a-lestrofiser-a-lestr
m. –ion-a-lestr Officier de marine.
●(1906) KANngalon Eost 191. gant eun offiser a lestr.
- ofiser-a-vor / ofisour-a-vorofiser-a-vor / ofisour-a-vor
m. –ion-a-vor Officier de marine.
●(1744) L'Arm 231b. Officier de Marine, tr. «Offiçourr à vor.»
●(1911) SKRS II 141. bet ofiser a vor. ●(1915) HBPR 99. ar veleien a gargas eun ofiser a vor, da gas ho c'hlemmou d'an Departamant. ●177. Blot, kalafeter, Duclos, ofiser a vor.
- ofisial .1
- ofisial .2
- ofisialded
- ofisialiezhofisialiezh
f. Officialité, charge de l'official.
●(1732) GReg 671a. Officialité, Charge de l'Official, tr. «Oviçzyalaich.»
- ofisiel
- ofisourofisour
voir ofiser
- ofisour-a-vorofisour-a-vor
voir ofiser-a-vor
- ofr
- ofrañ / ofriñ / ofrofrañ / ofriñ / ofr
v.
(1) V. tr. d. Offrir.
●(1499) Ca 148a. Offraff. vide in quinnizyen cest tout vng. ●(1621) Mc 80. me à offr deoch. ●(1633) Nom 7a. Epistola aduentoria : lettre gratulatoire : lizer gratulatoer, á offrer demp pan deuer en tiesè ha enomp.
●(1659) SCger 85b. offrir, tr. «offri.» ●(1732) GReg 671b. Offrir, faire offre, tr. «offri. pr. offret.» ●(1790) MG 74. me offr deoh en distér boén e mès bermen.
●(1861) JEI 176. Offrein e hra é gorv hag é hoaid.
►[empl. comme subst.] Offrande.
●(1880) SAB 71. an ofri-ze, an oferenn-se.
(2) V. pron. réfl. En em ofriñ : s'offrir.
●(1621) Mc 61. En em offr antieramant. ●(1650) Nlou 323. Da meruel gant poan en lancroas, / En em offras, pan guelas pret, tr. «à mourir avec douleur sur la croix / il s'offrit lorsqu'il vit le moment.»
●(1752) BS 491. en em offras en echeinch. ●(17--) EN 857. quantoullenou a voailch a deu da nem of din, tr. «assez de salopes viennent s'offrir à moi.»
- ofrañsofrañs
f. –où Offrande.
●(1621) Mc 81. an offrancc digand vn souillet euel maz oume.
●(1659) SCger 85b. offrance, tr. «offrancç.» ●161b. offrançç, tr. «offrande.» ●(1688) MD I 20. tri sacrifis ha teir offrans. ●(1732) GReg 671a. Offrande, don fait à l'Eglise, tr. «Offrançz. p. ocfrançzou.»
●(1839) BSI 237. An offrançz-se ; el lavaret a ran hardiçz, a zo qênvatal ha trêc'h memes da guemend graçz am eus recevet hac a recevin biqen diguaneoc'h. ●(1883) KNZ 70. Roet hoc'h ofrans d'ho person ; hen a gaso ann arc'hant da Landreger. ●(1889) ISV 74. rei eun ofrans d'an Itron-Varia.
●(1900) MSJO 111. eur prof, eun ofrans. ●112. ofransou ar Rouaned. ●(1907) KANngalon Eost 479. ober euz an offranz-ze mean diazez an Emgleo Santel. (…) offranz an dervez.
- ofriñofriñ
voir ofrañ
- ogog
adj.
(1) Exténué, recru.
●(1895) GMB 201. en petit Tréguier (...) og gañd ar gousket, accablé de sommeil.
●(1907) AVKA 292. aog ma oant gan an dristidigez. ●(1917) KZVr 219 - 13/05/17. Aok, tr. «las, exténué de fatigue (Bas-Léon) (ôg, e Treger).»
(2) sens fig. Éreinté, désespéré.
●(1920) KZVr 359 - 25/01/20. og, tr. «au figuré, éreinté, désespéré.» ●(1926) FHAB Genver 19. ôg omp arru gant ar vuhez-man !
- oganogan
m. Ongant.
●(1744) L'Arm 200b. Ingredient, tr. «Er-péh a antre énn ur sauce ou énn unn ogan ou énn unn antrætt.»
- ogañ
- ogedoged
f. –où
(1) (agriculture) Herse.
●(1499) Ca 38b. Cloedat vide in oguet.
●(1659) SCger 65b. herse, tr. «hoguet.» ●161b. oguet, tr. «herce.» ●(1732) GReg 492a. Herce, instrument pour rompre les mottes sur un champ, tr. «Hogued. p. hoguegeou. Van[netois] augued. p. ëu.» ●(1744) L'Arm 184a. Herce, tr. «Oguêdd.. deu. f.» ●449b. Herse, tr. «Hoguætt.»
●(1847) FVR 201. Evit benviou ha listri, e oe kemeret ar veal, ar waskel, ar varikenn, ann alar, ann oged, ar ball, ar vann, ar c'hreur, etc. ●(1849) LLB 108. luemet dent en hoged. ●885. Trezet ged hou s-hoged hou parkeu. ●(1856) VNA 18. une Herse, tr. «un Hoguêd.» ●(1857) CBF 102. Oged, f., tr. «Herse.»
●(1910) EGBT 95. eun oged dantet mat.
(2) [au plur.]
●(18--) PENgwerin9 133 (Yann ar Gwenn). Evel ma c’her da redec er parc gant o vejo, / E scanvoc’h ar botou ler evit eur sorgello, tr. AMBR p. 126 « tout de même que, si l’on passe la herse (?) sur un champ, les souliers sont plus légers pour courir que des sorgello. »
(3) [au plur.] (légendaire, spécial, en plt de la mer) Grosse vague qui vient toute les neuf vagues, la neuvième vague. cf. redele, tarzh
●(1925) BILZ 146. Evez, pa vo tremenet an nogejou… evez, evez ! ●note : An nogejou, tr. «les grands coups de mer qui se soulèvent tous les neuf coups.»
- ogedadegogedadeg
f. -où (agriculture) Opération de hersage.
●(1963) EGRH II 150. ogedadeg f. -où, tr. « hersage. »
- ogedadenn
- ogedadur
- ogedaj
- ogedañogedañ
voir ogediñ
- ogedatogedat
voir ogediñ
- ogeder / ogedour
- ogederezh
- ogedet
- ogediñ / ogedañ / ogedatogediñ / ogedañ / ogedat
v. tr. d.
(1) (en plt de la terre) Herser.
●(1659) SCger 65b. herser, tr. «hoguedl (lire : hoguedi).» ●161b. oguedi, tr. «hercer.» ●(1732) GReg 492a. Hercer, passer la herce sur un champ, tr. «Hoguedi. p. hoguedet.» ●918b. Pour mettre une terre en valeur, il faut 1°. jachérer, ou donner le premier labour : 2°. biner, ou donner le second labour : 3°. tercer, ou donner le troisème labour, tr. «Evit lacqât ur pez doüar e gounidéguez ez rencqear da guentâ, e havréya : d'an eil, poënta, trancha, serri, moucha, hoguedi, teila, hac arat : d'an drede, disarat, pe fogea, pe tersqiryat.»
●(1857) CBF 104. Ogedi, tr. «Herser.»
●(1921) FHAB Du 309. ogejat ar parkadou ed. ●(1923) FHAB Meurzh 110. hogejat anezan. ●(1927) FHAB Gouere 146. ogeja eur park.
(2) (en plt des semences) Herser.
●(1927) FHAB Gouere 146a. Pa deu an nevez amzer avat eo talvoudus e ogeja [ar gwiniz] (…) Mar d'eo melen ar gwiniz, pa vezer ouz e ogejat.
►absol.
●(1920) MVRO 30/1b. hada neuze, ha nompas hogedi goude-ze.
(3) figur. (milit.)
●(1942) DRAN 78. Loc’het eo an argadourien : tennadeg-ruilh ar 75 oc’h ogedi en o raok, e treuzont an draonienn d’ar red.
- ogedoùogedoù
plur. oged
- ogedourogedour
voir ogeder
- ogellogell
f. –où
I. (agriculture) Petit champ.
●(1967) BAHE 52/19. Ar parkoù bihan a zoug peurvuiañ an anv a Ogell. ●(1969) BAHE 60/25. o tastum gouzer en ogell ar c'hoad. ●(1970) BHAF 115. treuzi eun ogell trihornieg. ●385. ogell. Park bihan, trihornieg ar peurliesa.
II. sens fig.
(1) Digeriñ e ogell : ouvrir sa bouche (pour parler ; rester bouche bée).
●(1970) BHAF 385. Lavaret e vez ive : «Emañ adarre o tigeri e ogell.», i.e. e henou. ●(1977) LLMM 184/370. Amañ e oa neuze evit an arvoriad yaouank e oan peadra da zigeriñ e ogell. ●(1978) EMGI 14. E keit-se, ne oan ket chomet me da zigeriñ va ogell.
(2) Serriñ e ogell : fermer sa gueule.
●(1975) BAHE 87/13. Amzer d'egile da adserriñ e ogell.
- ogellad
- oget
- ogignen
- ogilaneg
- ogilhonogilhon
m. Le peu que les marchands ajoutent à la mesure de ce qu'ils vendent en détail.
●(1876) TDE.BF 487a. Ogillon, s. m., tr. «Le peu que les marchands ajoutent à la mesure de ce qu'ils vendent en détail.»
- oglennoglenn
f. –où
(1) Bassin.
●(1744) L'Arm 420a. Bassin, de jardin, tr. «Auglænn. f.»
●(1904) DBFV 13b. auglen, f. pl. –nneu, tr. «bassin de jardin.» ●(1927) GERI.Ern 136. (e)aoglenn f., tr. «bassin de jardin.»
(2) Lavoir.
●(1876) TDE.BF 487a. Oglenn, s. f. V[annetais], tr. «Lavoir pour le linge sale ; pl. eu.» ●(1897) EST 62. Ha liénaj neùé en auglenneu tostan.
●(1904) DBFV 13b. auglen, f. pl. –nneu, tr. «lavoir, douet.» ●(1927) GERI.Ern 136. (e)aoglenn f., tr. «lavoir.»
(3) Routoir, rouissoir.
●(1919) DBFVsup 4b. auglen, f., tr. «routoir.»
(4) Réservoir.
●(1927) GERI.Ern 136. (e)aoglenn f., tr. «réservoir.»
(5) Saline, marais salant.
●(1876) TDE.BF 487a. Oglenn, s. f., tr. «Saline, marais salant ; pl. ou.»
- ogliñ
- ognogn
s. Ober ogn da ub. =
●(1936) LVPR 92. Ne da ket da selaou da dad. Gra ougn d'ezan. Ne oar ket petra lavar.
- ognadognad
s. –où Raclée.
●(1910) FHAB Mezheven 180. Goude beza paket eur seurt ougnad e chomjont reiz eun tachadig.
- ognamantognamant
m. Onguent.
●(1499) Ca 148b. Oignament. g. idem / ou medicinement. ●(c.1500) Cb 27a-b. cest vne maniere de vessel a oingnementz. b. boest da oingnement. ●(1633) Nom 277a. Ectyloticum : oignement pour desfaire le cal ou durillon : ouignamant euit disober pe lammet an caleden.
●(1659) SCger 86a. ongant, tr. «oignamant.» ●162a. oignamant, tr. «ounguent.» ●(1732) GReg 674b. Onguent, parfum liquide, tr. «Oüignamand precius. p. oüignamanchou precius. Van[netois] oeignemant. p. ëu.»
●(1907) VBFV.fb 72b. parfum, tr. «oignemant, m.»
- ognamantiñognamantiñ
v. tr. d. Oindre.
●(c.1500) Cb [oignamantaff]. ga. oindre doingnement. b. oignamantaff. ●(1576) Cath p. 17. hac yuez ez guelsont anaelez ouz onygnamentaff he gouliou, tr. «et aussi ils virent les anges oindre ses plaies.»
●(1659) SC 124. oagnamanti an tal. ●(1659) SCger 48b. embaumer, tr. «oignamanti.» ●85b. oindre, tr. «oignamanti.» ●162a. oignamanti, tr. «oindre.» ●(c.1718) CHal.ms i. Embaumer, tr. «oignamantein, ambaumein.» ●(1732) GReg 671b. Oindre, frotter avec des choses onctueuses, tr. «Oüignamanti. pr. oüignamantet.» ●Oindre quelque partie malade, tr. «oügnamanti ar c'horf.» ●(1790) Ismar 425. durand m'en oignemantein guet yvl.
- ognat
- ognet
- ognez
- ognezennognezenn
f. (botanique) Bulbe.
●(1907) BOBL 09 novembre 163/2e. Evid gwellaat da galedennou an treid, kemer ognezen al lilien-jardin (…) Frota ar griou, goudeze, gant eun ognezen lilien.
- ognonognon
coll. & interj.
I. Coll. (botanique)
(1) Oignons.
●(1499) Ca 148b. Oingnon. g. idem. ●(c. 1501) Lv 235/119. onnion gl. sepe. ●(1633) Nom 81b. Cepa, cepe : oignon : ouingnoun.
●(1710) IN I 23. cals anezo, pa edont en deserz, a gueuze dan oignoun ha d'ar c'hic. ●(1732) GReg 671b. Oignon, tr. «Oüignoun.» ●881a. Soupe à l'oignon, tr. «Soubenn an oüignon.»
●(1857) CBF 14. M'ho pije bet irvin, kignen, ougnoun bihan, sevolez, tr. «Si vous aviez eu des navets, de l'ail, des petits oignons, des ciboules.» ●(1878) EKG II 301. he ougnoun hag he gignenn.
●(1907) BOBL 11 mai 137/2d. Ougnoun Rosko. ●(1907) VBFV.fb 70a. oignon, tr. «ouignonen, m. (pl. ouignon).»
(2) Penn-ognon : un oignon.
●(1499) Ca 155b. Penn oignon in oignon vide.
●(1659) SCger 85b. oignon, tr. «pen oignon.» ●162a. pen oignon, tr. «oignon.» ●(1732) GReg 671b. Un oignon, tr. «Penn-oüignoun.»
●(1934) BRUS 266. Une tête d'oignon, tr. «ur pen ognon.»
II. (blasons populaires) Penn-ognon.
(1) Surnom des habitants d’Erdeven.
●(1912) PBHV 158. Pen sardin ag er Intel, / Pen ouignon ag er Erdeven. ●(1947) BRMO 31. ceux [= habitants] d'Erdeven, Tonerion (vantards) et, plus souvent, Penneu ou Trokerion Ouignon (têtes ou troqueurs d'oignons).
●(2003) TRMOR 54. Penn sardin ag an Intel / Penn ognon ag an Ardevenn.
(2) Surnom des habitants de Plouharnel.
●(1911) DIHU 72/272. Penneu ouignon Plarnel e zoug eùé boteu koed muioh aveit er réral péchans. En hanù-sé e zou reit dehé eùé ataù. Peurerion e vé hoah groeit anehé. ●(1947) BRMO 31. ceux [= habitants] de Plouharnel, Penneu Ouignon ou Boteu Koed (sabots).
III. Loc. interj.
(1) Gast an ognon ! : putain des oignons !
●(1905) BOBL 21 octobre 57/1b. Gast an ougnoun ! ma mignon ker, / Meuz aoun o peuz glazet ho ler ! ●(1958) ADBr lxv 4/514. (An Ospital-Kammfroud) On jure souvent par ce mot : gast an ognon !
(2) Gagnig an ognon ! : petite charogne des oignons !
●(1910) MAKE 42. N'eus forz, n'ho pezit ket aoun, gagnig an ognoun !
(3) Gavr an ognon ! : chèvre des oignons !
●(1922) IATA 21. Gav' an ougnoun ! Dare din ankounac'hât eun dra benag da lavaret did. ●(1931) VALL 561a. Nom d'une pipe ! tr. «gavr an ognoun !»
(4) Bos an ognon ! : bosse des oignons !
●(1922) IATA 22. Boss an ougnoun ! Bremaïk me glevo va stal gant ounont avat !