Recherche 'pe...' : 1379 mots trouvés
Page 17 : de perod (801) à perterisin (850) :- perodperod
m. (ornithologie) Perroquet.
●(1803) MQG 13. Ha c'hoas e lavarit ve Perruch na Perrot / Bet biskoas er bed-mâ comparabl da Vargot !
- perodigperodig
m. local. (zoologie) Renard.
●(1744) L'Arm vii. Bon Breton Renard Luhèrne. Mauvais Breton Perodic. Lieux où ces mauvais mots sont en usage. Pluvigner.
- perokedperoked
m. –ed, –où
(1) Perroquet.
●(1633) Nom 41a. Psittacus : perroquet, papegay : perroquec (lire :perroquet), papegau.
●(1732) GReg 714a. Perroquet, tr. «Perroqed. p. perroqeded.»
●(1838) OVD 124. marmousèd ha perroquedèd. ●(1843) LZBg 1añ blezad-2l lodenn 128. calz a berroquetteu. ●(1864) SMM 130. eur peroket bian.
●(1922) EOVD 127. ur marmouz pé ur perroket.
(2) (marine) Perroquet.
●(1732) GReg 714a. Perroquet, terme de mer, tr. «Perroqed.»
- Peron
- perpetuel
- perpetuelamant
- perpilhperpilh
voir barbilh .2
- perpleksite
- PerredPerred
n. de l. Perret.
(1) Perred.
●(1864) GBI II 360. D' gabusinn 'n eûs c'hoantêt monet, / D'ar gouent vraz, kouent Perhet.
●(1912) BUAZpermoal 925. en parouz Perret.
(2) (blason populaire) Voir gast.
(3) Nom de famille.
●(1970) NFBT 215 N° 1672. Perret.
- Perroz-GiregPerroz-Gireg
n. de l. Perros-Guirec.
I. Perroz-Gireg.
●(1847) FVR 204. Persoun-kanton e Perroz-Girek. ●(1882) OLLI 713. Guerz war sujet ar re zo bet beuzet enn Perros-Guirec.
●(1911) SKRS II 141. Vardro ar bloaz 1830, dirag Perroz Girek, mes eur pennad mad euz an aod, eur vagik dister a oue troet var he ginou.
►
●(1623) Be X. A quement ha me oz bezaff bet an Lecteur ves an leur ancien Latin peheny am boa bet en prest digant an Autrau Person à Penros.
●(1848) PENdast 189. Person Perros ag abbat du Larje. ●(1877) EKG I 53. Deuet eo an noz, tenval eo an amzer; n'euz den var vale adalek bek Miliau beteg enezen Brehat, o vont dreist bourk Perros ha kear Landreger. ●(1878) TLK II 58. Sant Guevrok, en eur zistrei a Berroz. ●(1894) GIV 9a. Tofêk, Perros ha Louannek.
●(1910) EGBT 131. Etre Pleuveur-Bodou ha Perroz e weler, tost d'an ôd, reier bras. ●(1912) MELU 202. C’houez pomad ha roz / A zo gant merc’hed Perroz. ●(1923) ARVG Kerzu 221. Hanter-hent a Berroz da Landreger. ●(1931) FHAB Mae/188. ginidik eus a Berros. ●(1974) TDBP III []. Pa oamp e Pariz e oamp o chom dor-ha-dor gand unan euz Perroz.
●(2002) TEBOT 107a. Tro Perroz ha Landreger / Ne ran ket kalz a don / Na da Lezard' na Pempoull / Plouha ha Lannollon.
►(par erreur) Perroz-Gwireg.
●(1847) FVR XIII. ann Aotrou al Lae, persoun Perroz-Gwirek.
●(1910) EGBT 131. en Tregastel emaint, tost da Zantez-Anna, pe en Perroz-Gwirek, tost d'ar Sklerder. ●(1931) FHAB Genver 28. an A. Connan, eus a Berros-Gwireg hag e vab.
II.
(1) Berceuse.
●(1830) SBI I 4. Ar grampœzerès / (sonic cawel) // Eun daou pe tri dervez a zo / Ema va zoaz crampoez e go – Ac'han ! / Ema va zoaz crampoez e go. // Rac va c'heuneud a zo er c'hoad, / Ha va bouc'hal a zo didroad – Ac'han ! / Ha va bouc'hal a zo didroad. // Ha va aman zo er marc'had, / Ha va bleut zo c'hoaz o valad – Ac'han ! / Ha va bleut zo c'hoaz o valad. // Ha va spanel e Montroulès, / Ha va rozel e Keraës – Ac'han ! / Ha va rozel e Keraës. // Ha va zrebez e Landreger, / Ebars ar c'hovel oc'h ober – Ac'han ! / Ebars ar c'hovel oc'h ober. // Ha va fillic zo e Perroz, / Allas ! setu deuet an noz – Ac'han ! / Allas ! setu deuet an noz. [The cambrian quaterly magazine / vol. II (1830) p. 40].
●(1975) BRUD 50/10. Ar grampouezerez : / Eun daou pe dri devez a zo / Emañ va zoaz krampouez e go, / Rag va heuneud zo er hoad, / Ha va bouhal a zo didroad, / Ha va amann zo er marhad, / Ha va bleud zo c'hoaz o valad, / Ha va spanell e Montroulez, / Ha va rozell e Karaez, / Ha va zrebez e Landreger, / E-barz ar hovel oh ober, / Ha va fillig zo e Perroz, / Allaz, setu deued an noz, / Allaz, setu deued an noz ! ●(1994) BOUE 146. Ar grampoueres (...) // Un daou pe tri derwezh a zo / Ema va zoas krampouezh e go – Ac'han ! / Ema va zoas krampouezh e go – Ac'han ! // Rag va c'heuneud a zo er c'hoad, / Ha va bouc'hal a zo didroad – Ac'han ! / Ha va bouc'hal a zo didroad // Ha va amanenn zo er marc'had / Ha va bleud a zo c'hoazh o valad – Ac'han ! / Ha va bleud a zo c'hoazh o valad - // Ha va spanell e Montroules / Ha va rosell e Karaes – Ac'han ! / Ha va rosell e Karaes // Ha va zrebes e Landreger / E-barzh ur c'hovel oc'h ober – Ac'han ! / E-barzh ur c'hovel oc'h ober. // Ha va fillig zo e Perros, / Allas, setu deuet an nos – Ac'han ! / Allas, setu deuet an nos.
(2) Dicton.
●(1878) SVE 967note. C'houez pomad ha roz / A zo gant merc'hed Perroz. / C'houez ar pesked en ho sac'h / A zo gant merc'hed Ploumanac'h.
●(1912) MELU 202. C’houez pomad ha roz / A zo gant merc’hed Perroz. ●(1944) (2004) TROMK 219a. C'hwez ar pomad hag ar roz / A zo gant merc'hed bourk Perroz. Mari-Jozeb Hautcoeur, 05-02-44; Mikael Briant.
●(2003) TRMOR 56. C'hwez ar pomad hag ar roz / A zo gant merc'hed Perroz.
(3) Dicton rimé.
●(1974) TDBP III 388. N'eo ket me a zo kaoz... ma'z eo distag Sant-Ke diouz Perroz.
(4) Dicton.
●(2004) TROMK 219a. C'hwez al lavan hag ar roz / A zo gant merc'hed Perroz.
(5) Dicton.
●(2004) TROMK 219a. Ar c'hleier o tistreiñ eus Rom a gane pa dremenent a-us d'ar vro. Hini ar Sklaerder : Kamm on ! / Hini Sant-Ke : Erru on ! / Kloc'h bras Perroz : Skuizh on !
(6) Imitation de prière en latin.
●(1974) TDBP III 371. Pater noster / - war Job Poster; / Gwis an siliz / - war an iliz / Santivisetur / - war ar wetur / Loman tuon / - war Lannuon / Libera nos / - war Perroz.
(7)
●(2004) TROMK 204. Gouel Pask h' an Nedeleg / Zo gant an holl respetet / Nemet gant Jil an Olier / N'en deus aon rak hon Salver. / Pan aio Jil d'an oferenn-bred / 'Vit d'ar gousperoù en ay ket, / Goude kreistez 'chomo er gêr / Da skubañ Garhent Feunteun Bêr.
III. Nom de famille.
●(1970) NFBT 215 N° 1673. Perros.
IV. [Toponymie locale]
●(1732) GReg 172a. An Itroun varya a sclærded. Mônet da sclærded. mônet da dy an Introun varya'-sclærded.
●(1877) EKGI 53. Tremen a rea Perros, hag ez ea dreist Bek-ar-C'hastel hag ar Sklerder varzu Trebeurden. ●55. evit kaout tro da lezer ho bagou pe e Tre-Traou, pe e Tre-Trignel, ec'h en em gavent a enep ar mare pa deuent en dro.
●(1910) EGBT 131. en Tregastel emaint, tost da Zantez-Anna, pe en Perroz-Gwirek, tost d'ar Sklerder. ●(1912) BUAZpermoal 924. 'us da reier Ploumanac'h. ●(1915) KRVT 129/2b. Pardon ar Sklêrder a zo bet kaeroc’h hevlene evit biskoaz. ●(1933) BREI 323/4d. eus Ploumanac'h. ●(1935) BREI 422/4a. Pardon ar Sklerder (...) ez a war skedusaat bepred. ●(1974) TDBP III 155. Me a zo bet er Sklaerder ouspenn ur wech. ●(1990) SKVR 18/47a. Edo o chom en ur menaj tost ouzh Traezhtraoù e Perroz.
●(2004) TROMK 204. Feuteun Bêr zo e Perroz a-us d'an Aochoù Pêr, etre Traezhtraou ha Rannolien.
- Perroz-HamonPerroz-Hamon
n. de l. Perros-Hamon (Ploubazlanec).
●(1867) FHB 113/66a. dre chapel Perroz-Hamon da vourg Plaëranek.
►
●(18--) SON II 276. Adieu Perros ha Pleranec, / Santès Barba, Beg ann Drinded !
- PerroziadPerroziad
m. Habitant de Perros-Guirec.
●(2004) TROMK 220a. Diouzhtu pa gavent ur Perroziad, e hastent d'e lezel war o lerc'h.
- Pers
- pers .1pers .1
adj.
(1) Bleu azur, pers.
●(1633) Nom 125a. Cæruleus, cærulus, glastinus, cæsius, glaucus : couleur de ciel, cerin, perse : liou an euf, liòu pers. ●Cyaneus : couleur perse ou bleuë : liou pers pe bleu.
●(1659) SCger 10a. asur, tr. «pers.» ●15a. bleu, tr. «pers.» ●91a. pers, tr. «pers.» ●163b. pers, tr. «de couleur celeste.» ●(1732) GReg 99a. Bleu celeste, azur, tr. «Pers. lyou pers.» ●221a. Couleur Couleur d'azur, ou bleu celeste, tr. «liou pers.»
(2) Pers-glas : bleu azur.
●(1868) FHB 159/19b. eur zae all perz-glaz.
- pers .2pers .2
m. Mont d'ar pers : aller au grand galop.
●(1896) GMB 481. Je ne sais comment expliquer l'expression moñt d'ar pers, aller au grand galop, usitée à St-Mayeux.
- pers .3
- PersanPersan
m. –ed Perse.
●(1866) HSH 85. pea tribu d'ar Persanet, d'ar Grecquet, d'ar Syrianet ha d'ar Romanet.
- persdu .1persdu .1
adj.
(1) Meurtri.
●(1868) FHB 176/159b. chadennet ker stard ma voa persdu he zaouarn. ●(1869) FHB 240/242b. persdu he zaoulagad.
●(1905) IVLD 136. Ar gouli, persdu a blasou, a oa eun donjer da velet. ●(1931) VALL 466b. Meurtri, tr. «persdu.»
(2) (en plt de qqn) Violacé.
●(1869) FHB 216/61a. Ar bourc'hiz a ieas persdu kement a zroug a ioa enha. ●(1889) ISV 31. peursdu he divoc'h gant ar riou. ●331. Persdu oa evel pa zaje da gaout eun taol goad.
(3) = (?) Livide (?).
●(1872) ROU 90b. Livide tr. «Persdu. dourlived.»
- persdu .2
- persduadur
- persduañ
- persduetpersduet
adj. =
●(1866) FHB 56/30a. Pebez poan, evit-han clevet he dad, d'he oat, en despet d'he glenvet, ho leusker a leïz he c'hinou ar sacreou, tonnerdeou. Sounna a rea ar goad en he waziet, pa vele he dad perz-duet gant he zroug, hag e vreudeur o c'hoarzin goab dezhan ha d'e c'hourdrouzou. ●(1874) FHB 511/323b. he daouarn koenvet, persduet, bronduet.
●(1912) MMPM 137. He gorf perzduet a zalc'he krok en he fuzuill. ●(1931) VALL 466b. Meurtri, tr. «persduet.»
- persekusionpersekusion
f. –où Persécution.
●(1557) B I 778. Ret ez duy persecution.
●(1821) SST.ab xxxv. Ur bunition eahus aberh Doué, un dilost a bersecution en Huguenodet. ●(1894) BUZmornik 25. Eur bersekusion nevez o veza dirollet a enep ar gristenien. ●228. Prest goude ar bloaz 400, e tirollaz er Pers eur bersekusion vraz a enep ar gristenien. ●(1896) LZBt Meurzh 33. Zouden aru an urz deuz Pekin da rei tre d'ar bersekusion.
- persekutiñpersekutiñ
v. pron. réfl. En em bersekutiñ : se suicider.
●(1904) BOBL 31 décembre 15/1b. pehini en em berskekut en eur skei eun tenn en e benn. ●(1905) BOBL 03 juin 37/3a. Dre zizesper ha dre glenved a lerer eo et d'en em bersekuti. ●(1906) BOBL 09 juin 90/3b. evid berraat d'e glenved eo e neuz en em bersekutet.
- perseptor
- perseval / persival / persevelperseval / persival / persevel
f./m. –ed Méchante personne, harpie.
●(1919) BUBR 1/21. beza dindan gazel-yê gant persevaled ar Prus. ●(1947) TNOG 5/25. (Tregor ha Goelo) Perseval, ak. g. Hounnez 'zo ur Perseval. Lavaret e vez se diwar-benn ur plac'h (ur paotr a-wechoù) a zo drouk-meurbet. Tremenet eo da fall anv an den-meur Parsifal. ●(1961) BAHE 27/31. e Bro-Lannuon (…) lavaret e vez bepred gant an dud dre amañ : «Houmañ 'zo ur Perseval ! evit komz eus ur gwall blac'h, ur pezh diaes ! ●32. Klevet e vez ivez « ur Berseval » notenn gant B.H. ●(1965) BREZ juin 93/6e. eur c'hoar dezi, eur berseval hanvet ar «vitrañsenn» gand he breudeur hag he c'hoarezed. ●(1968) LOLE 10. E wreg avad (...) a oa seblant eur berseval. ●29. mud e chomas ar berseval. ●131-132. eur vitrañsenn a zo eur plac'h fall, droug, muioh gwidreuz eged eur berseval (T[regor]) hag a zo ive eur plah droug, med rust dreist-holl he doareou. ●(1970) BHAF 8. eur bersevel anezi. ●329. reud ha sonn evel eul lakez pikez, daoulagad sparfell dezi, e berr gomzou, eur berseval. ●(1973) HYZH 89-90-91/72-73. Honnezh a zo ur Perseval ; Sed aze ur Perseval (...) Distaget e vez ar ger gant un S kalet, ha gant un F dous, pe V ; Hiniennoù a lavar ivez bezañ klevet : Persival. Ar ster a zo : plac'h drouk, hardizh, c'hign-c'hagn, virago. ●(1976) BAHE 91/37b. N'he doe Mari poan ebet oc'h anavezout ar berseval gozh.
- persevelpersevel
voir perseval
- perseverañ / perseveriñperseverañ / perseveriñ
v. intr. Persévérer.
●(1499) Ca 156a. Perseueraff g. perseuerer. ●(1557) B I 811. ha perseueraff / En euffurou mat heb neb arfer (variante : affer ; lire : atfer), tr. «et que je persévère dans les bonnes œuvres, sans interruption.» ●(1621) Mc 89. maz deu da perseueriff.
●(1659) SCger 91a. perseuerer, tr. «perseueri.»
●(1838) OVD 73. persévérein dalh-mad én-hi guet ur respet bras.
- perseverañs
- perseveriñperseveriñ
voir perseverañ
- persivalpersival
voir perseval
- persk
- PerskenPersken
n. de l. Persquen.
(1) Persken.
●(1905) ALMA 69. Peuchken. ●(1906) DIHU 08/VI. a Berken. ●(1913) BRIT 349. Mar da Ivon d'er gér én buhé, / Biken parréz Persken peur ne vé. ●(1931) GUBI 197. person Persquen. ●198. Ar en doar a Bersquen. ●(1934) BRUS 296. Perken.
(2) [Toponymie locale]
●(1905) ALMA 69. Penneti.
- personperson
m. & adv. –ed
I. M.
A.
(1) Personne.
●(1499) Ca 156a. Person. g. personne. l. hec persona / e. ●(1530) Pm 153. Try person guyrion en vnan, tr. «Trois personnes véritables en une (seule).» ●(1557) B I 308. Rac tri person so en tron onest / En un test, en un maieste, / A un coudet, a un edit, / Vn ster, un esper, un merit, / Vn apetit, un deite, tr. «Parce qu'il y a trois personnes dans le ciel brillant, qui ont une seule nature, une seule majesté, une seule pensée, une seule puissance, une seule dignité, un seul désir, une seule vertu, une seule volonté, une seule divinité.» ●(1575) M 4-5. Pere en personou cogant / So try fier ha diferant, tr. «Lesquels en personnes assurément / Sont trois réels et distincts.»
●(c.1680) NG 1037. en ail personnë ac en Drindet.
●(1821) SST 21. person en tad ne du quet er meme person guet hani er mab. ●(1840) EBB 22. person, tr. « recteur ».
●(1908-1910) VROJ Here-Kerzu (d'après KBSA 240). Pet person a zo en Dreinded ? ●(1911) SKRS II 39. eun Doue hepken e tri ferson.
(2) (grammaire) Personne.
●(c. 1501) Donoet 2-8. en niuer hac en person pan uez, tr. « en nombre et en personne quand il est »
B. (religion)
(1) Curé, recteur.
●(1612) Cnf 10b. an person. ●53a. Em estimout din da bezaff Escop, Person pé Curé.
●(1659) SCger 163b. Person, tr. «Recteur.» ●(1732) GReg 240b. Curé, Recteur, tr. «Persoun. p. persouned. personn. p. persoñned.» ●(1772) KI 229. evel ky ar person, tr. «comme le chien du Recteur.» ●(1790) MG 150. en Éscob, er Bersonèt...
●(1849) LLB 249. Er person kent en noz en des hi bet nuéet.
(2) An aotrou person, an aotrou 'r person : monsieur le curé, le recteur.
●(1876) BJM 150. hag an aotrou person Erghe-Armel. ●(c.1894) IJB.ms I 19. e teuaz an deiz merket gant an aotrou person, d'ar vugale da vont da ober o fask louarn. ●(18--) GBI II 214. Ann aotro person, tr. «Le seigneur recteur.» ●(1848) GBI II . Ann aotrou Tremblai a lare / D'ann aotro 'r personn, en de-se, tr. «Le sieur La Tremlaie disait / A monsieur le recteur, ce jour-là.»
●(1902) PIGO I 143. Eur wech an amzer, an otro Person a deue en e di en eur dremen. ●(1910) MAKE 29. An aotrou person a arvestas piz outo.
►[au voc.]
●(1848) GBI II 326. Aotro 'r person, d'in-me laret, tr. «Monseiur le recteur, dites-moi.» ●(1865) LZBt Here 63. Ho parisioniz, otro person, a redo gant her.
●(1947) YNVL 90. Yec’hed deoc’h, Aotrou Person !
(3) Porzh-person : presbytère, cure.
●(1910) ISBR 358. er goarnemand (…) ha kemér e hras en ilizieu, er champélieu, er perhiér-personed saùet get argand er gatoliged.
II. (par jeu de mots avec «peurzorn») Dernière journée de battage.
●(1984) HYZH 154-155/48. Ar person oa an dervezh diwezhañ dac'h an dournañ.
III. (botanique) Yalc'h-ar-person : mâche.
●(1879) BLE 371. Mache. (Valerianella. L.) Ialc'h ar person.
IV. Loc. adv. A-benn-person : personnellement, en personne.
●(1659) SCger 91a. personnellement, tr. «a ben person.» ●(1732) GReg 715a. Personnellement, en personne, tr. «A-benn persoun.»
V.
A. Bezañ pevare person an Dreinded : se prendre pour ce qu’on est pas.
●(1954) VAZA 56 (T) *Jarl Priel. lorc'h ennañ kement ha pa vije bet pevare person an Dreinded.
●(1968) LOLE 125 (T) *Roc'h Vur. Eur sah-c'hwez kement a lorh ennañ evel pa vije bet pevare person an Dreinded.
B.
(1) Ober e berson e pep parrez : faire son petit chef un peu partout.
●(1954) VAZA 182-183 (T) *Jarl Priel. Kement a gas o devoa outañ ar sosialisted, an anarchisted hag ar re a fell dezho ober o ferson e pep parrez ma ne gavent ken anv mat d'ober dioutañ.
(2) Ar pezh na ra ket ar c’hure evit ar person: aller aux toilettes.
●(2002) MVAHU 20 (K-An Uhelgoad). quand l’envie me prend d’aller faire, ce que le vicaire ne pouvait pas faire pour le curé « ar pez ne ra ket ar hure evid ar person ».
(3) Lec’h ne c’hall ket ar seurez mont evit ar person : les toilettes.
●(1997) HYZH 212/27. (Plounevez-Kintin) ’Lech n’halla ket ar seurez mont ’vit ar person.
(4) Labourat evel mevel ar person : voir mevel.
- person-arc'hbelegperson-arc'hbeleg
m. (religion) Curé archiprêtre.
●(1950) KROB 26/6. an aotrou Fave, hirio person-arc'hbeleg.
- person-dean
- person-kantonperson-kanton
m. (religion) =
●(1870) FHB 266/37a. Ar personet canton a zigaso goude Pask an arc'hant-se da zecretour hon Escopti.
●(1907) FHAB Here 235. an eskibien hag ar bersounet kanton. ●(1925) KANNgwital 274/2. person kanton Plabennec. ●(1942) LANB 5. E penn ar gouel edo ar person kanton.
- person-priol
- personajpersonaj
m. –où
(1) Personnage.
●(1499) Ca 156a. Personag g. personnaige. personatum. / tum / tui.
●(1732) GReg 714b. Personnage, homme, personne, tr. «Persoñnaich. p. persoñnaichou.» ●Faire le personnage d'un prince en une comedie, tr. «Ober ar persounaich eus a ur prinç.»
●(1906) KANngalon Here 232. Jezuz, e persounach ar beleg.
(2) Personne.
●(1612) Cnf 36a. lazaff vn personaig benac. ●(1621) Mc 23. querel entre personaigou. ●28. Lauaret a gray ouz pen, mar en deues pechet gand vn all na pe gand seurt personaig. ●43. dirac an personaigou.
●(1659) SCger 91a. personne, tr. «personnaich.»
(3) Personnalité.
●(1576) H 50. Auoeltriez. Dorn laquaet en perssonag ecclesiastic. Excommunication, tr. « adultery : hand laid on an ecclesiastical personage : excommunication. » ●(1612) Cnf 17a. AN quentaff circonstance, à sell an personnaig eues an pecheur, da gouzout eo, pé à estat, dignité, stat, officc hac vrz eo.
(4) (religion) Personne.
●(1923) KTKG 19. Ar Spered Santel a zo an trede Persounach euz an Dreinded sakr.
- personañpersonañ
v. = (?).
●(c.1500) Cb. persono / as. ac. g. personer. b. personaff. ●(1521) Cc. persono as. ac. ga. personer. b. personaff.
- persondedpersonded
f. –où Personnalité.
●(1931) VALL 275b. État-civil, situation au point de vue de la loi, tr. «stad-personded ; roll (ar) persondedou.»
- personel
- personeladur
- personelañ
- personelezh
- personezpersonez
f. –ed (religion) Femme rectrice.
●(1790/94) PC I 224. A gant o peleien eseh – Gant o curees ac o persounes – No peso mui queus do meneh.
- personiajpersoniaj
m. –où (religion) Cure, fonction de curé.
●(1732) GReg 240b. Cure, benefice, tr. «Persounyaich. p. persounyaichou.»
- personiezh
- persuadiñpersuadiñ
v. =
●(1612) Cnf 40a. persuadiff de bastardet antren en Religion. ●63b. persuadiff da dibriff boedou.
- perterisiñperterisiñ
v. intr. =
●(1900) LZBg 57 blezad-1añ lodenn 39. korveu sklaved lahet d'ou mistr pé marù é perterissein get hé.