Devri

Recherche 'a...' : 5083 mots trouvés

Page 65 : de annoar-ounner-andour (3201) à antan-anchan (3250) :
  • annoar / ounner / andour
    annoar / ounner / andour

    f. –ed, –ezed, –ezi, -i

    I.

    (1) Génisse.

    (1499) Ca 9a. Annoer. in onnoer. vide cest tout vng. ●150a. Ounner. g. genice. ●209a. g. ieune vache genice. b. onner. ●(c.1500) Cb. g. ieune vache genice. b. onner. item iuuencula / e. di. g. iuuencelle. b. onneric. ●(1633) Nom 33a. Iunix, bucula : ienice, ienisse, ieune vache : ounner, aounner.

    (1659) SCger 62a. genisse, tr. «ouner.» ●162a. ouner, tr. «genisse.»

    (1723) CHal 5. Annoer, tr. «Genisse.» ●(1732) GReg 455b. Genisse, jeune vache qui n'a point porté, tr. «Ounner. p. ounnered. enoar. p. enoared. annoar. p. annoared.» ●(1744) L'Arm 172a. genisse, tr. «Annair ; Annoêr.. eézétt. f.»

    (1849) LLB 1132. Anuerzi hag en des ur fal sel. ●1135. Anuerzi hag en des en diworhed tiwan. ●1166. Er guèlan anuerzi hag en éhen vrasan. ●1366. eid bout mestr un anuer. ●(1869) HTC 76. ar guella ounniri. ●(18--) GBI I 230. Gwerz un anouer-bloaz 'm euz gwestlet, tr. «J'ai voué le prix d'une génisse d'un an.»

    (1906) BOBL 29 septembre 106/3e. An andoered bla hag ar c'haolee iaouank. ●(1907) BOBL 25 mai 139/2f. magadurez d'al luëou ha d'an ounneri. ●(1910) EGBT 151b. annouer, tr. «f. pl. ezed, génisse.» ●(1922) EMAR 39. e ounner tostaet d'he zermen. ●(1926) FHAB Meurzh 104. eun ounner vriz. ●(1927) GERI.Ern 19. annouar T[régor] annouér V[annetais] f. pl. ed, ezed, tr. «Génisse (L[éon] ounner).» ●(1957) PLBR 86. génisse, tr. «Ploz[évet] andour, pl. andoured, andourou.» ●(1983) PABE 53. (Berrien) onner, tr. «génisse.»

    (2) Annoar gefleue : génisse pleine.

    (1744) L'Arm 377b. Taure, tr. «Annærr-quevlai

    II.

    (1) Mirout un annoar diwar e vuoc'h : garder à qqun un chien de sa chienne, rendre la monnaie de sa pièce à qqun.

    (1942) VALLsup 32-33. Garder à qqn un chien de sa chienne, tr. F. Vallée «miret da u. b. eun annoua[r], diwar e vuoc'h.» ●(1957) (G) Loeiz Herrieu DSGL 94. Nag êz e vehè dein, pe garehen erhad, / Dakor deoh «un annoér diar ho puoh» !, tr. «Combien il me serait facile, si j'en prenais la peine, / De vous rendre la monnaie de votre pièce.»

    (2) Gwerzhañ ar vuoc'h da gaout un ounner : voir buoc'h.

  • annon
    annon

    f. (zoologie) = (?) Génisse ; cf. annoar, ounner (?).

    (1962) GERV 5. kroc'hen un annon vriz.

  • annuel
    annuel

    m. –où (religion)

    (1) Annuel (messe).

    (1859) MMN 123. lacât pep hini eur servich, eun eisvet, eun annuel.

    (1904) KANngalon Du 250. Mes d'ann offerenn diveza, euz ann annuel.

    (2) Annuel bras : annuel majeur.

    (1960) PETO 32. servichou ne vez ken, nag annuelou bras.

  • anoazh
    anoazh

    [mbr anoaez, anoaz < an .3 + gwazh .1]

    M.

    I.

    (1) Chagrin, douleur.

    (1530) Pm 85 (Tremenuan). gant cuez hac anoaez fin, tr. «Avec regret et extrême douleur.» ●(1557) B I 394. gant poan hac anoaz, tr. «de peine et d'angoisse.» ●(1650) Nlou 60. Henoaz hep annoazquet, tr. «Cette nuit-là sans chagrin.» ●527. Ioseph dre guir feiz, à voe eno seiz bloaz, / En cals à annoas, hac en emduy mazder, tr. «Joseph, par une vraie fidélité, y fut sept ans, / en grand chagrin et dans la misère.»

    (1885) DEBm 207. Tréc. annoaz chagrin (surtout d'un petit enfant) annoazet chagriné, qui pleure (1er n nasal).

    (2) Froissement de qqn.

    (1857) HTB 175. kreski he anwas. ●176. pebez anwas ha ran-galon. ●216. stourm ouz he anwaz.

    (1908) PIGO II 21. Nebeut a anaveas histor ar c'haz du (…) ne rey ken droug nag anwaz da zen e ve diskuliet. ●(1910) MBJL 176. eur galonad a anoaz c'houero. ●(1913) KZVr 30 - 28/09/13. Anwaz, annwaz (1er n nasal), tr. «chagrin par susceptibilité froissé.»

    (3) Émotion.

    (1903) MBJJ 166. Hon c'halon leun a anoaz. ●361. Anoaz = émotion.

    (1919) BUBR 8/208. eun tamm anwaz en hon c'halonou.

    II. [en locution]

    (1) Bezañ anoazh gant ub. : trouver étrange.

    (1659) SCger 54a. ie trouve etrange, tr. «annoas eo guenen

    (2) Kaout anoazh gant : s'inquiéter de.

    (1907) AVKA 86. 'Vid ar gwiskamant, perak kaout anoaz ganthan ?

    (3) Kemer anoazh : se froisser, s'offenser.

    (1913) KZVr 30 - 28/09/13. Kemeret anwaz, tr. «se froisser.» ●(1936) BREI 444/1b. mar d eo digouezet d'in rei tu da stouva eun toull chomet goullo, am befe pec'hed o kemer anwaz

    (4) Ober an anoazh da ub. : offenser qqn.

    (1913) KZVr 30 - 28/09/13. Graet 'zo an anwaz d'ean, tr. «on lui a fait un déni de justice.»

  • anoazhded
    anoazhded

    f. Chagrin, douleur.

    (1650) Nlou 498. pemp mil bloaz, an (lire : en) annoazdet, tr. «cinq mille ans dans le malheur.»

  • anoazhder
    anoazhder

    m. Chagrin, douleur.

    (1650) Nlou 59. Ny hon boue caleter, / Hac a voé pemp mil bloas, / Ha choazé annoazder, tr. «nous eûmes de la douleur, / et fûmes cinq mille ans / et davantage dans le chagrin.»

  • anoazhet
    anoazhet

    adj. Froissé, vexé.

    (1827/29) VSA 1734. gand eun er anvoaset. ●(1857) HTB 224. Mari, pehini en em gave gwall anwazet. ●(1885) DEBm 207. Tréc. annoaz chagrin (surtout d'un petit enfant) annoazet chagriné, qui pleure (1er n nasal).

    (1903) MBJJ 182. Mont a reaz e-mæz, anoazed, hag a zirollas da ouelan dourek. ●(1911) BUAZperrot 689. Da varo e vadoberour, e oe anwazet bras o welet Manasès I o pignal war gador-eskob Reims. ●(1913) HIGO 16. it er mêz, hag ho sellou ne vezint ket anwazet pelloc'h !… ●(1989) TDBP.IV 13. Anwaset eo bet ar bugel, tr. « L'enfant a été froissé, vexé. »

  • anoazhiñ
    anoazhiñ

    v.

    I. V. tr. d. Froisser, choquer (qqn).

    (1907) AVKA 231. Lezet ar vaouez ze : perak anaozi anehi. ●(1913) KZVr 30 - 28/09/13. Anwazi, anwazein, tr. «froisser, dépiter (par une injustice, une faveur accordée à un autre).» ●(1936) BREI 449/2a. kuit a anwazi nag a sponta an dud kizidik. ●(1955) VBRU 3. gant aon rak anwaziñ ar paour kaezh kozh.

    II. V. intr. Se froisser, être choqué.

    (1907) AVKA 43. o c'houzout penaoz ar Farizianed a anwaze o vea m'an evoa muioc'h a diskibien. ●254. diwallet a sponta, d'anoazi na zoken da gaout doan.

    III. V. pron. réfl. En em anoazhiñ.

    (1) S'inquiéter.

    (1647) Am 661. Ne nem aznoazit / A patiantit, tr. «Ne vous inquiétez pas, / Et patientez.»

    (2) Se choquer, se froisser.

    (17--) EN 2913. ne nem anvoaisan qued ; eman Doue guenin, tr. «je ne me chagrine pas ; Dieu est avec moi.»

    (1935) BREI 427/1d. mar en em anoazfe [an den] ouz kement a glev endro d'ezan, e trofe abred kein da bep tra.

  • anoazhus
    anoazhus

    adj. Susceptible, ombrageux, qui se froisse facilement.

    (1857) HTB 4. Pa glevas he setans, neuse evit ar wech kenta, en em diskoueas anwasuz ha glac'haret.

    (1913) KZVr 30 - 28/09/13. Anwazus, tr. «susceptible, T[régor] G[oelo] H[au]te-Corn[ouaille].» ●(1928) SAKO 9. Ar wirione 'zo kazus d'an neb a zo anwazus ! ●(1935) BREI 420/1d. Ar wirionez-se 'zo bet kavet anwazus.

  • anoazhusted
    anoazhusted

    f. Susceptibilité.

    (1927) GERI.Ern 19. anwazusted f., tr. «susceptibilité.»

  • anoñs
    anoñs

    voir anoñsiñ

  • anoñsiñ / anoñs
    anoñsiñ / anoñs

    v. tr. d. Annoncer.

    (1621) Mc 107 [lire : 109]. euel maz diqueçoch hoz æll da anoncy ho incarnation. ●(1633) Nom 7a. Literæ laureatæ, victrices, victoriæ indices : lettres ioyeuses enuoyées du camp ou qui annoncent la victoire : lizerou ioyus digaçcet ves an bresel, pere á anonçc an victoer. ●283a. Præco feralis : qui annonce les funerailles : an hiny á anonçc cauaou vn den maru.

    (1790) MG 345. pihue e zoutt é hannonce quemènt-ce ur marhue-benac tost ?

    (18--) SBI I 212. Arruas eur c'hannader da annons ar c'hêlo, tr. «Arriva un messager pour annoncer la nouvelle.»

  • anont
    anont

    adv. = (?) eno, ahont (?).

    (1906) DIHU 11/182. Pipi Latira (...) en doé kavet en diaul anont. ●(1913) AVIE 61. Pe oé gouiet é oé anont. ●64. Bout e oé anont disipled de Iehann. ●273. amen pé anont.

  • anoued
    anoued

    m.

    (1) Froid.

    (1464) Cms (d’après GMB 30). Anoet, le froid. ●(1499) Ca 9a. Anuoet. et riu. Jdem.

    (1659) SCger 129a. annoet, tr. «froid.» ●(c.1680) NG 1854-1855. Hou dent en ou fen a grenou / Guet en anneouet ou deuezo. ●(1783) BV 3550-3551. dec eh anqueis pouruein un tam quenet / mah on incomot bras gant morfont hac anuet. ●(1790) MG 70. En nan, er misèr, en aneouid e scola assès un dén. ●(1792) BD 466. everuomp gant anvoet, tr. «nous mourons de froid.» ●4896. ar beuien en noas o veruel gant anoet, tr. «les pauvres tout nus mouraient de froid.»

    (1838) OVD 130. crisset ha scournet guet aneouid. ●(1849) LLB 1420. Korvadeu aneouid. ●1896. Kriset t'en aneouid. ●(1857) CBF 2. Riou, pe anoued am euz d'am zreid, tr. «J'ai froid aux pieds.» ●Gwiskit eul lerou gloan p'hoc'h euz anoued d'ho treid, tr. «Mettez des bas de laine., puisque vous avez froid aux pieds.» ●(1857) GUG 48. Nag aneouit, na tuèmdér. ●(1868) SBI I 16. Prest da vervel gant ann anoued, tr. «Près de mourir de froid.» ●(1879) GDI 123. é dad e anduré guet en aneouit. ●(18--) SAQ I 267. anvoed, groez.

    (1904) DBFV 8a. anouid, anoéd, aneoéd, f., tr. «froid (ressenti).» ●(1907) BSPD i 275. Er gouarnour e hras ou has ar el len, épad en noz, dihusk kaer, hag ou lezel de verùel get en aneouid. ●(1923) KNOL 302. Me ’m eus riou ! me ’m eus anoued ! ●(1927) GERI.Ern 19. anoued m., tr. «Froid ressenti.» ●(1939) DIHU 335/276. Kleuet e hra hon tud doh en anoued. Jal e za én ou dehorn. ●(1970) GSBG 221. (Groe) aruwet, tr. «froid (qu’on ressent).», comp. aruwǝtox.

    (2) Serriñ, tapout anoued : attraper froid, s'enrhumer.

    (1907) VBFV.fb 36b. enrhumer (s'), tr. «cherrein aneouid

    (1924) BILZbubr 37/811. houman a dapas aoned(2) war an ôd. ●Aoned, froid. ●(1985) ADEM 26. (An Aradon) hi doa serret anoued.

    (3) Froidure.

    (1732) GReg 439b. Froidure, le froid, tr. «anoëd

  • anouedadur
    anouedadur

    m.

    (1) Froidure.

    (c.1718) CHal.ms i. froidure, tr. «ïainadur, anoüedadur, ïainison, ce dernier signifie proprement refroidissement.» ●(c.1718) CHal.ms iii. refroidissement des corps, tr. «ïainadur, anoüededur.» ●(1732) GReg 439b. Froidure, le froid, tr. «Van[netois] anoëdadur

    (1904) DBFV 8a. anouidadur, m., tr. «froidure.»

    (2) (pathologie) Refroidissement, rhume.

    (1903) EGBV 32. aneouidadur, m., tr. «froid, rhume.» ●(1904) DBFV 8a. anouidadur, m., tr. «rhume.» ●(1905) BOBL 04 février 20/3a. eun espes anouedadur eo, gant terzien ha paz ouspen. ●(1913) KZVr 30 - 28/09/13. Anouedadur, tr. «refroidissement. Corn[ouaille].» ●(1927) GERI.Ern 19. anouedadur m., tr. «refroidissement, rhume.»

  • anouedek
    anouedek

    adj. Frileux.

    (1699) Har 14. anoedec, tr. «frileux.» ●(c.1718) CHal.ms ii. frilleus, tr. «annoüedus, eroüidus, annoüedec.» ●(1732) GReg 437b. Frilleux, tr. «(Van[netois] aneouëdecq

    (1856) VNA 102. Monsieur n'est pas frileux, tr. «En Eutru n'en dé quet aneouidêg

    (1903) EGBV 52. aneouidek, tr. «frileux.» ●(1907) VBFV.fb 46a. frileux, tr. «aneouidek.» ●(1927) GERI.Ern 19. anouedek, anouedik, tr. «frileux.»

  • anouedet
    anouedet

    adj. Qui a pris froid.

    (1924) ZAMA 191. ober eun dommadenn da bennou he bizied anouedet. ●(1925) FHAB Du 429. deut d'ar ger, skuiz-maro, glebiet hag anouedet.

  • anouedik
    anouedik

    adj. Frileux.

    (1732) GReg 437b. Frilleux, euse, fort sensible au froid, tr. «annoëdicq.» ●Une personne frileuse, tr. «Un dèn annoëdicq

  • anouediñ
    anouediñ

    v.

    (1) V. intr. Prendre froid.

    (1659) SCger 129a. annoedi, tr. «auoir froid.» ●(1744) L'Arm 166a. Froidir, tr. «Aneouidein.. étt

    (1927) GERI.Ern 19. anouedi v. n., tr. «prendre froid.»

    (2) V. tr. d. Donner froid.

    (c.1718) CHal.ms i. enreumer, tr. «enreumein, sifrenein, anoüedein

    (1904) DBFV 8a. anouidein, v. a., tr. «froidir, refroidir, enrhumer.» ●(1927) GERI.Ern 19. anouedi v. a., tr. «enrhumer.»

  • anouedus
    anouedus

    adj.

    (1) (météorologie) Qui donne froid.

    (c.1718) CHal.ms ii. froidureus, tr. «anoüedus, eroüedus.» ●(1732) GReg 437b. Un temps frilleux, qui donne froid, tr. «Un amser annoëdus

    (1904) DBFV 8a. anouidus, aneoédus, adj., tr. «qui donne du froid.» ●(1927) GERI.Ern 19. anouedus adj., tr. «qui donne froid, qui enrhume.»

    (2) (en plt de qqn) Frileux.

    (1659) SCger 60b. frilleux, tr. «annouedus.» ●129a. annoedus, tr. «qui a froid.» ●(c.1718) CHal.ms ii. frilleus, tr. «annoüedus, eroüidus, annoüedec.»

  • añrejistramant
    añrejistramant

    m. (fisc) Enregistrement.

    (1884) FHB 15/114b. an anrejistramant.

  • añrejistrañ
    añrejistrañ

    v. tr. d. Enregistrer.

    (1633) Nom 191b. Dare nomen militiæ, vel ad militiam : se faire escrire ou enregistrer pour estre soldat : Ober scriffaff pe angistraff (lire : anregistraff) euit bezaff soudart. ●191b-192a. Conscribere exercitum, colligere exercitum, centuriare, cogere militem vel copias : enroller, enregistrer, & amasser gens de guerre : anrolliff, anregistraff ha dastum tut á bresel.

  • anrod
    anrod

    m. –où

    (1) Largeur d'une voie.

    (1744) L'Arm 407a. Voye (...) De charette, &c., tr. «Anrott.» ●La voye de Paris est plus large que celle de Bretagne, tr. Eñ heenntt-carre ou Anrod ou Ambré, Pariss a zou lédannoh eid enn-ani à Vreih.»

    (2) Ornière.

    (1744) L'Arm 316b. Quarter, tr. «Laquad er rodeu ag unn avay ér-mæss enn anrott ou arrotênn ou riolênn.»

    (1903) EGBV 76. anrod, m. pl. eu, tr. «ornière.» ●(1904) DBFV 8b. anrod, m. pl. eu tr. «ornière.» ●(1907) VBFV.bf 2b. anrod, m. pl. eu, tr. «ornière.»

  • anrodenn / arotenn
    anrodenn / arotenn

    f. –où Ornière.

    (1744) L'Arm 316b. Quarter, tr. «Laquad er rodeu ag unn avay ér-mæss enn anrott ou arrotênn ou riolênn.»

    (1895) GMB 31. l'A. arrotênn, s. v. quarter, ne vient pas de an rot, Rev. celt., III, mais répond à añreutè, embourber, dans la Côte-d'Or (E. Rabiet, Le patois de Bourberain, p. 7) ; anroté (se dit d') «une roue engagée dans une ornière», Dictionnaire de la langue romane, ou du vieux langage françois, Paris 1768, etc.

    (1904) DBFV 11b. aroten, f. pl. –nneu, tr. «ornière.» ●(1938) DIHU 324/83. Perhindour bourdet é aroten er vuhé. ●golo xi. aroten : ornière.

  • añsampl
    añsampl

    adv. Ensemble.

    (1792) HS 161. de vihüein santélement ansamble.

  • añsañs
    añsañs

    s. Encens.

    (c.1680) NG 342. Eur, mir hac ansencë.

    (1861) BSJ 32. myrrh hag ançans. ●(1896) HIS 88. añsañs ha mirh.

    (1907) BSPD I 27. kenig dehon eur hag ansans. ●(1913) AVIE 4. loskein ansans.

  • añsañsiñ
    añsañsiñ

    v. tr. d. Encenser.

    ►absol.

    (17--) TE 99. a pe oai requis ançansein.

  • añsañsouer
    añsañsouer

    m. –ioù Encensoir.

    (17--) TE 99. laquad én ançansouérieu.

  • añsegn .1
    añsegn .1

    voir asagn

  • añsegn .2
    añsegn .2

    s. –où Enseignement.

    (1821) SST 70. Peré u er mercheu hac anseigneu veritable eit difforh er guir Ilis doh er ré faus ? ●71. Men e caver er puar merche hac ansaign-zé ?

  • añsegn .3
    añsegn .3

    v. tr. d.

    (1) Enseigner (qqn).

    (1787) PT v. Aveit ansain er bobl.

    (2) Enseigner (qqc.).

    (1821) SST 67. Credein ol er peh e anseign en Ilis. ●141. hervé me hen anseign hun Salver.

  • añsegnamant
    añsegnamant

    m. Enseignement.

    (1821) SST 73. er meme anseignement.

  • ansell
    ansell

    f. –où Rabot rond.

    (1732) GReg 775b. Rabot rond, tr. «Añsell. p. añsellou

  • añsern
    añsern

    m. Clôture, enceinte.

    (c.1718) CHal.ms i. Enceinte Clotture, tr. «ancern', anclos, sclotur'.»

  • añserniñ
    añserniñ

    v. tr. d.

    (1) Entourer, ceindre, cerner.

    (c.1718) CHal.ms i. ceindre enuironner, tr. «ancernein guet murailleu gronnein, fermein.» ●Cerner, tr. «ancernein, ober un dro lacat tro ha-tro.» ●Enceindre, tr. «ancernein, lacat tro ha tro.» ●Enclorre, tr. «ancernein, closein, lacat tro ha-tro, quejat queru [= Kervignac].» ●entourer, tr. «guéein ancernein.» ●enuironner, tr. «gronnein ancernein lacat tro ha tro him astennein tro ha tro.»

    (2) (militaire) Assiéger, bloquer.

    (c.1718) CHal.ms i. faire le blocus d'une uille, tr. «ancernein ur guer, grounein ur guer.» ●bloquer, tr. «ancernein, grounein.» ●(c.1718) CHal.ms ii. Inuestir une place, tr. «ancernein sesissein ur-guer.»

  • añserret
    añserret

    adj. Enclos.

    (1499) Ca 9a. Anserret. g. enclos.

  • anserriñ / anserrañ
    anserriñ / anserrañ

    v. tr. d. Enserrer, enfermer.

    (1530) J p. 164a. Ni ho gray en berr quen enserret (variante : quen serret) / Maz aznauihet acredaf / Ezouc'h fallet, tr. «Nous vous mettrons tout à l'heure si à l'étroit que vous apprendrez, je crois, que vous vous êtes trompé.»

    (1659) SCger 129a. anssera, tr. «enclore.»

  • añsi .1
    añsi .1

    m. Essai.

    (1982) LIMO 26 février. Un dra vad e vehè moned d'obér un ansi pesketerèh.

  • añsi .2
    añsi .2

    v. Essayer.

    (1982) LIMO 02 avril. eid ansi kleùed un dra bennag.

  • añsien
    añsien

    adj. Ancien, vieux.

    (1499) Ca 8a. Ancien. g. Jdem. ●(1576) Gk II 110. Na laqua quet en ancofua, comsou an re antien. ●(1580) G 235. Me spye em avys ancyen ho quen seven na voae en bet, tr. «Je me fiais à mon opinion ancienne, qu'ils n'avaient pas au monde d'égaux en force.» ●(1633) Nom 132a. Stibadium, thorus : lict fait d'herbes & de ioncées, sur lequel les anciens mangeoient : guelè græt á lousaou hac á brouen pe voar è debre'n dut ancien ô bouet.

    (1659) SCger 124b. vieil, tr. «ancien.» ●(1727) HB 334. ho tadou ancien. ●(1744) L'Arm 13b. Antérieur, tr. «Anciennoh.» ●(1792) HS 41. Abraham é dat e oai forh anciénn.

    (1834) SIM 88. ur vreg ancien. ●191. en amzer ancien. ●(1835) AMV 111. unan eus an dud ancienna.

  • añsiended
    añsiended

    f.

    (1) Ancienneté.

    (c.1500) Cb 13b. ancienement. b. dre ancientet.

    (1854) MMM 351. eur famill distinguet dre he anciented.

    (2) Les temps anciens.

    (1727) HB 240. abaoue an anciandet quenta.

    (1847) MDM 309. en tenvalijen eus ann ansianded.

  • añsion
    añsion

    adj. Expérimenté.

    (1974) LIMO 16 février. chetu hé deit ansion ér vichér. ●Ansion ar er vichér, tr. «experte dans le métier.» ●(1980) LIMO 04 octobre. Me zad, ean, ansion ér véchér. ●Ansion, tr. «expérimenté.»

  • añskeriad
    añskeriad

    m. –où =

    (1957) PLBR 45. Noté également dans cette région [bigoudène] un néologisme qui est une image remarquable : eun anskeriad ; ce mot, dérivé de ansker (an ansker, "le car Ansquer") s'est créé sous l'occupation pour désigner un chargement extraordinaire de passagers ; on l'utilise maintenant en parlant d'une grande quantité de personnes, serrées les unes contre les autres (spectacle, réunion politique, messe dans une petite chapelle, etc...).

  • ansouezh
    ansouezh

    m.

    (1) Étonnement.

    (1843) LZBg 1 blezad-2l lodenn 33. é laré un dé (...) guet joé hag ansouéh. ●116. Er venéh hag el leannési e zou sellet guet respet hag ansuéh. ●(1844) LZBg 2l blezad-1 lodenn 46. guet ansuéh bras. ●(1863) MBF 44. Hag e véhah suéhet, hou ansouéh ne barrat (sic) ket kement-sé a vout er huirionné, tr. «Quand vous en seriez surpris, votre surprise n'empêche pas cela d'être vrai.»

    (2) Un ansouezh : une chose étonnante.

    (1893) LZBg 51vet blezad-4e lodenn 205. N'en dé quet enta un ansuéh ma teliér hoah (...) ou laquat de zoujein. ●212. raccé un ansuéh bras-é.

    (1904) DBFV 8b. ansoéh, ansouéh, tr. «chose étonnante.» ●(1906) HIVL 51. Bernadet e gav un ansoéh, en dé-sé èl en déieu aral, bout aterset get en dud. ●(1907) VBFV.bf 2b. ansouèh, m., tr. «chose étonnante.»

    (3) Bout ansouezh gant ub. : être un étonnement pour.

    (1902) LZBg Genver 13. Mariamma hag hé hoérezed e oé ansouéh bras get hé.

  • ansouezhet
    ansouezhet

    adj. Étonné.

    (1844) LZBg 2l blezad-2l lodenn 69. reit en dès d'ein liès en tu de vout ansouéhet. ●(1891) CLM 66. Paudmad ansouéhettoh e oé bet hoah en trenôz a pe hum huélas galvet de zaibrein doh taul er roué.

  • ansouezhiñ / ansouezh
    ansouezhiñ / ansouezh

    v.

    (1) V. tr. d. Étonner.

    (1844) LZBg 2l blezad-1 lodenn 4. Quement-cé a hloésias en Eutru Noury, mæs n'en ansuéhas quet.

    (2) V. pron. réfl. En em ansouezhiñ : s'étonner.

    (1901) LZBg 59 blezad-2l lodenn 96. hemb hum ansouéhein a nitra. ●(1903) EGBV 98. ansouéhein (hum), tr. «s'étonner.» ●(1904) DBFV 8b. hum ansoéhein, v., tr. «s'étonner.» ●(1905) DIHU 2/28. Nen des chet enta d'hum ansouéh. ●(1907) VBFV.bf 2b. ansouéhein : hum ansouéhein, tr. «s'étonner.»

  • ant / nant .1
    ant / nant .1

    m./f. –où

    I. (agriculture) Creux de sillon, raie.

    (1499) Ca 9a. Ant. g. reye. ●(1633) Nom 235a. Sulcus : rayon : an hant. ●Porca : seillon, terre esleuée entre deux rayons : vn heru douar sauet etre diou hant. ●239b. Elices, colliquiæ, silci aquarij : rayons pour escouler l'eau : hanchou, pe canyou en dour (lire : douar) da ober dan dour redecq.

    (1849) LLB 87. krouiset don en anteu. ●354. Ne zoujet ket palat don pé don en anteu. ●1577. e lausk en arèr de boez e kreiz en ant. ●(1872) GAM 10. Hen en deuz digoret ann ant, deomp d'e bourchu.

    (1904) KZVr 349 - 17/07/04. ambri, ambriou a vez graet, e Leon, eus an daou vomm a zistager gant an alar en daou du d'an ant koz evit sevel, en e leac'h, eun ero nevez. Ober ambriou, digeri war an ambriou a vez graet eus al labour-se (Milin). ●(1913) KZVr 29 - 21/09/13. Ambriou, tr. «deux bandes, ou «bomm» jetées par la charrue de chaque côté pour former un nouveau sillon du creux, ou «ant», qui séparaient les deux anciens sillons. Cette opération s'appelle «ober» ou «digeri ambriou, digeri war an ambriou» H[au]t Leon.» ●(1919) DBFVsup 3a. ant, m. : ant pal, tr. «sillon creusé à la bêche.» ●(1934) BRUS 279. Un sillon, tr. «un ant

    II. figu. Ride.

    (1938) ARBO 18. anteu don ar dal ar plah koantan.

    III.

    (1) Mervel en ant : mourir au travail. cf. mervel ouzh ar stern.

    (1939) DIHU 333/242 (G). Marù é én ant, gozik, éh obér é labour gazetour.

    (2) Bezañ en nant :

    (1935) BREI 426/3d. niveri al labouriou o deus graet abaoe emaent en nant !

    (3) Kaout nag erv nag ant : voir erv.

  • antad
    antad

    m. –où Contenu du creux d'un sillon.

    (1913) KZVr 30 - 28/09/13. Annchad, tr. «contenu du creux d'un sillon.»

  • antamiñ
    antamiñ

    v. tr. d. Entamer.

    (1633) Nom 276b. Med. exulceratorium : medecine qui a vertu d'entamer ou vessier la peau : medicinerez en deus an vertuz da antamiff pe da clogorennaff an crochen.

  • antañ / anchañ
    antañ / anchañ

    v. tr. d. Creuser des sillons pour irriguer.

    (1913) KZVr 30 - 28/09/13. Anncha (1er n nasal), tr. « faire des rigoles, pour dessécher, même sens que kanouc’helli. »

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...