Devri

Recherche 'a...' : 5083 mots trouvés

Page 89 : de askol-benniget (4401) à asompsion (4450) :
  • askol-benniget
    askol-benniget

    coll. (botanique) Chardons bénis.

    (1633) Nom 80a. Atractylis hirsuta, offic Carduus benedictus : chardon benist, saffran bastard : an asquol biniguet.

  • askol-brizh
    askol-brizh

    coll. (botanique) Chardons Notre-Dame.

    (1879) BLE 68. Chardon silybe. (Cardus Marianus. L. – Sylibum. Gt.) Askol-briz. Chardon-Marie.

    (1934) BRUS 264. Le chardon Notre-Dame, tr. «en oskal-vreh

    askolenn-vrizh f.

    (1732) GReg 152b. Chardon nôtre Dame, ou, argentin, tr. «An ascolen vriz

    (1919) FHAB Kerzu 191. bokedou tro 'n heol pe an askolen-vriz.

  • askol-debriñ
    askol-debriñ

    coll. (botanique) Artichauds.

    (1924) FHAB Mae 173. eur penn articho (askol-debri) a veze gwerzet pevar pe bemp gwenneg. ●(1927) GERI.Ern 28. askol-dibri, tr. «artichaud.»

  • askol-du
    askol-du

    coll. (botanique) Centaurée noire Centaurea nigra.

    (1732) GReg 148a. Chamæleon noir, ou chardonnette, plante, tr. «An ascolen du. ascol du

    (1879) BLE 66. Centaurée noire. (C. nigra. L.) Askol-du.

    askolenn-du f.

    (1732) GReg 148a. Chamæleon noir, ou chardonnette, plante, tr. «An ascolen du. ascol du.»

  • askol-garv
    askol-garv

    coll. (botanique) Chardons étoilé, centaurée chausse-trape Centaurea calcitrapa.

    (1732) GReg 159a. Chausse-trape, plante, tr. «Ascol garo

    (1879) BLE 66. Centaurée chausse-trappe. (C. calcitrapa. L.) Askol-garô. – Chardon étoilé.

    askolenn-c'harv f.

    (1732) GReg 152b. Cardon sauvage, ou, chaussetrape, tr. «An ascolen garo

  • askol-gwenn
    askol-gwenn

    coll. (botanique) Carline.

    (1732) GReg 148a. Chamæleon blanc, ou carline, plante medecinale, espece de chardon, tr. «An ascolen-venn. ascol güen

    (1879) BLE 65. Carline. (Carlina. T.) Askol-gwenn.

    askolenn-wenn f.

    (1732) GReg 148a. Chamæleon blanc, ou carline, plante medecinale, espece de chardon, tr. «An ascolen-venn. ascol güen.»

  • askol-irinjez
    askol-irinjez

    coll. (botanique) Panicauts.

    (1924) NFLO. chardon bleu des côtes, tr. «askol-ilizez (Plouescat).»

  • askol-laezh
    askol-laezh

    coll. (botanique) Laiterons.

    (1944) GWAL 165/312. (Ar Gelveneg) Askol-laezh : ur blantenn ouez eo, a vez roet d'ar c'honikled. ●(1977) PBDZ 241. (Douarnenez) askol-laezh, tr. «laiterons.»

  • askol-moc'h
    askol-moc'h

    coll. (botanique) Laiterons.

    (1962) EGRH I 9. askol-moc’h m. et coll., tr. « laiteron. »

  • askol-pennek
    askol-pennek

    coll. (botanique) Panicaut.

    (1633) Nom 84a. Eryngium, capitulum Martis, centum capita, offic Iringus : paincault, ou chardon testu : asquoll pennecq.

  • askol-toullañ
    askol-toullañ

    coll. Cirse tubéreux Cirsium tuberosum.

    (1957) BLBR 102/14. (Kleder) Askol-doulla. Eun doare askoll, gwriziou don dezo, diëz da ziouenna. ●(1959) BRUD 10/48. al linard hag an askol-toulla.

  • askoleg
    askoleg

    f. –i, –où Endroit envahi de chardons.

    (1744) L'Arm 427b. Chardonniere, tr. «Hoscalêc. f.»

    (1914) KZVr 58 - 12/04/14. askoleg f. pl. askolegou, tr. «lieu plein de chardons.» ●(1927) GERI.Ern 28. askoleg f., tr. «lieu plein de chardons.»

  • askolek
    askolek

    adj. Abondant en chardons.

    (1931) VALL 112a. abondant en chardons, tr. «askolek

  • askolenn
    askolenn

    f. –où, askol (botanique) Pied de chardon.

    (1464) Cms (d’après GMB 41). ascollen, chardon. ●(1499) Ca 12a. Ascolenn. g. chardon.

    (1659) SCger 130a. ascolen, pl. ascol, tr. «chardon.» ●(1732) GReg 152b. Chardon, plante piquante, tr. «An ascolen. p. ascol.»

    (1903) EGBV 72. oskalen, f. pl. neu, tr. « un plant de chardon.» ●(1904) DBFV 12b. askolen, var[iante] de oskalen, f. plant de chardon. ●(1927) GERI.Ern 28. askolenn f., tr. «plant de chardon.»

  • askomb
    askomb

    s. –où (mobilier) Banc-coffre.

    (1922) BUBR 16/118. ar paour a lakas e zac'h leun-chek war an askom pe war ar skaon. ●(1936) BREI 440/2a. daoulinet war an askomb, he fenn akodet war ar gwele. ●(1958) BLBR 111/15. seha an daol hag an askomjou. ●(1958) BRUD 4/17. War an daol, war an askomb, war ar gwele raez. ●26. e strad an askomb. ●57. Askomb : koufr, unan a beb tu d'an daol ouz ar gwele-kloz.

  • askont
    askont

    f., prép. & conj.

    I. F. Cause, motif, raison.

    (1914) KZVr 58 - 12/04/14. askont, tr. «cause.»

    II. Loc. prép.

    (1) En askont da : à cause de, en raison de.

    (1896) LZBt Meurzh 14. hag en askont da ze c'hall ober ar pez a bermet d'ehan lezen ar vro. ●(1899) HZB 41. En askoñd da ze. 73. en askond da gounnar ar roue.

    (1903) MBJJ 37. en askont d'enezenn Kors. ●(1907) AVKA 53. en askont da ze, eo ec'h on deut. ●(1908) GBDT 113. en askont da, tr. «à cause de.» ●(1910) MBJL 20. Aboe ar blâ 1536, m'o deus renket Kymriz plegan da rouane Bro-Zôz, ec'h int bet gailhet e pep sort stumm 'n askont d'o yez. 131. en askont da eured an Otro Churchill. ●(1914) KZVr 58 - 12/04/14. en askont da ze, tr. «pour cela, pour ce motif, pour cette raison.»

    ►[form. conju.]

    S3m en askont dezhañ

    (1907) AVKA 304. me'm eus bet kalz a boan en askont dehan.

    (2) Dre an askont da se : à cause de cela.

    (1792) BD 4247. dre an nascont ase doue ho punisso, tr. «A cause de cela, Dieu vous punira.» ●(17--) CT Acte II 784. [hac] (lire : dre) an ascon dase doue ou punisou, tr. «et, à cause de cela, Dieu vous punira.»

    (3) Dre askont : à cause de, en raison de.

    (1906) BOBL 04 août 98/3b. dre askont an taoliou he deuz bet var he fenn.

    III. Loc. conj.

    (1) En askont ma : parce que, à cause que, pour la raison que.

    (1899) HZB 117. Zant Ian Badeour a zo bet dibennet, en askond ma prezege enep al luksur.

    (1903) MBJJ 187. Ar gir «bakchij» a deu gante ezetoc'h, 'n askont m'eo eur gir arabek. ●(1907) AVKA 112. en askont ma oant ken amgredig-ze. ●(1914) KZVr 58 - 12/04/14. En askont ma, tr. «parce que.» ●(1919) BUBR 6/164. en askont ma 'z eo an evaj a zo ar muia ezom anezan.

    (2) En askont e : parce que, à cause que.

    (1779) BRig I 46. en ascont è retornet iah, tr. « parce qu’il est revenu sain & sauf. »

    (1899) HZB 187. kreded hoc'h eus en askoñt hoc'h eus gwelet.

    (1907) AVKA 143. en askont on deus ankouaet ar bara. ●(1913) LZBt Gwengolo 5. enn askont ec'h eo ar Vulgared a zo ar muian anhe er vro-ze. ●(1920) LZBt Meurzh 2. Pell a zo e oa dienez er misiono, en askont e vanke enne labourerien.

    (3) Dre an askont e : parce que, à cause que.

    (1906) BOBL 09 juin 90/2f. dre an askont n'ê ket evid suporti anezo.

  • askontañ
    askontañ

    v. tr. d. Recompter.

    (1866) FHB 78/207a. e contas hag e c'hascontas ken aliez an derveziou ?

    (1933) FHAB Genver 30. Konta hag azkonta a rae ar miziou.

  • askorn
    askorn

    m. eskern

    I. (anatomie)

    (1) Os.

    (1499) Ca 12a. Ascorn. g. cest vng os. ●34a. Melenn a ascorn g mouel. ●(c. 1501) Lv 235/121. arcornn gl. Os. ●(1575) M 160. Ha'n esquernn en carnel, cruel eo ho guelet, tr. «Et les os dans le charnier, dont la vue est cruelle.» ●(1612) Cnf 23b. esquern tut maru. ●(1633) Nom 13b. Os : os : asqorn. ●14a. Medulla : mouëlle : an mel an esquern. ●60b. Pulpa, torus : poulpe, chair sans os : quic ep asquorn. ●136b. Elidere crura : rompre les os : terriff an esquern. ●267b. Strigosus, momogrammus, macilentus : eslancé, fors maigre : vnan treut, vnan á ve treut quy, vnan na ve nemet esquern.

    (1659) SCger 130a. ascorn, pl. esquern, tr. «os.» ●(c.1680) NG 1483. Ha hy mait vn ascornë nen doué douh te costé. ●1695. Toullet bet en ascournë. ●1758. bet en ascourn. ●(1710) IN I 337. un ascorn eus e esquern. ●(1727) IN 338. un ascôrn eus e esquern. ●(1732) GReg 680b. Os, partie solide du corps, tr. «Azqourn. azqôrn. p. æsqern.» ●(1792) BD 2121. crenan ra ma esquern, tr. «Mes os tremblent.» ●3202. quic hac esquern nin ho draillo, tr. «nous les briserons chair et os.» ●(17--) TE 3. Hui-zou un ascourn a me ésquern.

    (1838-1866) PRO.tj 188. ascornigou mad da lippat. ●(1849) LLB 1173. ker seh ind el iskern. ●(1854) PSA II 272. é isquern e zou ol diflosquet.

    (1927) GERI.Ern 28. askourn, askorn m.pl. eskern, tr. «Os, ossement.» ●(1943) FHAB Gwengolo/Here 345. ledan e dal, hag balegek eskern e jodou.

    (2) Askorn melek, bouedennek : os à moelle.

    (c.1718) CHal.ms iv. sauouret, tr. «ascourn' boedennec, ascourn' melec

    (3) Os (matière).

    (1925) SFKH 4. ur goutel troed askorn.

    II. par ext.

    (1) Noyau de fruit.

    (1699) Har 15. ascorn, tr. «noiau de fruit.» ●(1732) GReg 658b. Noiau, partie dure de certains fruits, tr. «askorn. p. æskern

    (1838) OVD 185. m'hé chairrér arré clos én hé ascourne [un alamanden]. ●(1849) LLB 932. Iskern kiriz ha prun.

    (1927) GERI.Ern 28. askourn, askorn m.pl. eskern, tr. «noyeau de fruit.» ●(1933) OALD 45/217. eva dour diwar eskern mesper. ●(1940) SAV 17/54. eur mell bern eskern-kignez.

    (2) Rouchet, pièce du métier à tisser.

    (1732) GReg 925a. Le rouchet, tr. «An asqorn

    III. sens fig.

    A.

    (1) Gros morceau, grosse part.

    (1919) DBFVsup 4a. askorn, m., fig., tr. «le gros morceau ; la grosse part d'un bien.»

    (2) Askorn mat, askorn bras : belle corpulence.

    (1919) DBFVsup 4a. askorn mat, ou bras, tr. «belle corpulence.»

    (3) Chose convoitée par plusieurs.

    (1986) DPSB 42. (Rieg) 'maint o daou war memes askorn, tr. «ils veulent tous les deux la même chose (le même poste, la même fille…).»

    B. Krign-askorn.

    (1) Entremetteur de mariages.

    (1732) GReg 354b. Entremetteur, mediateur entre les amans pour faire un mariage, tr. «Corn[ouaille] & Van[netois] Crign-asqorn. p. crignæsqern

    (2) Radoteur.

    (1982) PBLS 411. (Langoned) krign-askorn, tr. «radoteur, geignard.»

    IV.

    A. Askorn.

    (1) Deuet eo an askorn en e lec'h : s’entendre à nouveau.

    (1942) VALLsup 65. Ils s'entendent maintenant (après une contestation), tr. F. Vallée «deut eo an askorn en e lec'h

    (2) Peseurt askorn n'emañ ket en e blas : ce qui ne va pas.

    (1970) BHAF 26 (T) E. ar Barzhig. Goude beza komprenet edo an askorn-se ne oa ket en e blas, e halvas e wreg a drohas da bep hini ahanom eun tamm brao a vara-menaj gand pasteil warnañ.

    (3) Lakaat an askorn en e blas : arranger les choses.

    (1909) LZBt Du 35 (T). Rein a ran dean, eur werenad win tom-bervet, peadra da lakaet eun askorn n'he blas. ●(1955) MIPO 16 (T) *Abnoni . Diêz e vo an askorn da lakaad en e blas. ●(1958) BLBR 108/7 (T) *Abnoni. Setu perag ez on deuet beteg amañ da weled ha n'eus ket a leh da lakâd an askorn 'n e blas. ●(1987) LLMM 242-243/186 (T) J. Konan. Setu ma'z oa divec'h-naet, disammet a-grenn, o spered. Aet e oa an askorn d'e blas.

    (4) Lakaat un askorn torret en e blas : remédier avec fermeté.

    (1877) FHB (3e série) 7/51a (L) Karanteg. Ar bouillonz-man, emezhan d'in, a lakafe an ascourn torret en he blas.

    (1910) FHAB C'hwevrer 59 F. Kergoat. Eur veltadik odevi, eus an hini mad, eus an hini a laka an askorn torret en e blas, eus an hini a laka tomder en izili ar re goz eveldomp-ni. ●(1938) SAV 11/38 F. Jonkour. Ar boeson-se, eme Renan, a ziskuiz ar re skuiz, hag a gas an askourn torret d'e blas. ●(1970) BHAF 85 (T) E. ar Barzhig. C'hoarzin a raem an eil ouz egile, mad ar gwin ken e oa mad, peadra da lakaad eun askorn torret 'n e blas, ya 'vat, Aotrou Person, kerkoulz hag hemañ.

    (5) (Prlt du cidre) Bezañ barrek da lakaat un askorn torret en e blas : il a du degré.

    (2020) TREGO 31 a viz kerzu p. 35d. Barrek eo da lakat un askorn torret en e blas, tr. « il pourrait remettre un os cassé en place, il a du degré. »

    (6) Derc'hel mat d'e askorn : ne pas changer d’avis.

    (1941) GWAL 136-137/392 (K) Y. ar Gow. Eun den aheurtet e oa, ha derc'hel a rae mat d'e askorn.

    (7) Gortoz an askorn : attendre l’héritage.

    (1912) RVUm 235 (Gu). Gortoz en askorn, tr. P. ar Gov «Attendre l'os : attendre l'héritage.»

    (8) An askorn bras : le meilleur morceau, morceau de choix.

    (18--) SAQ ii 56 Ao. Kere. Tadou ha mammou karit mad ho pugale; mez dalc'hit stard d'an askourn braz... ha kig outhan beteg ho maro.

    (1981) ANTR 102 (L) *Tad Medar. Gand ar maner e chomo adarre an askorn braz a lavar hemañ.

    (9) An tan en he askorn bras : être de galante humeur.

    (1902) CRYP VI 61. Man 'n tan en askorn bras, / Hag en hini bihen, zo was, tr. E. Ernault «Le feu est au grand os, Et au petit, qui pis est.» ●(1902) CRYP VIII 267 (T). 'Man an tân 'barz oskorn bras d'ei, tr. E. Ernault «elle a le feu au grand os, elle est de galante humeur. Trég[or].»

    (10) Krignat an askorn : faire des mariages en tant qu’entremetteur.

    (1732) GReg 603b (Ku). Faire des mariages, en qualité d'entremetteur, tr. G. Rostrenenn «H[aute] Cor[nouaille] Crignat an asqorn

    (11) Lipat e askorn : se ruiner.

    (1912) MELU XI 300 (Ku). Lipad e askorn, tr. E. Ernault «Lécher son os, = manger son avoir, se ruiner. (Haute Corn[ouaille].)»

    (12) Ober kozh askorn : vivre longtemps.

    (1911) DIHU 71/251 (G) *Ab Guenel. Sioah ! er skriùagnour flour-sé ne oé ket deli dehon gobér koh askorn.

    (13) Ober kozh askorn : rester longtemps au même endroit. Cf. faire de vieux os.

    (1935) DIHU 291/236 (G) L. Herrieu. Plouz n'en des ket : ar golon lin é ma daù demb kousket. Met ne hreemb ket koh askorn aman merhat.

    (14) (Treut, sec'h) evel un askorn : très sec.

    (1849) LLB 1173 (G) J. Gwilhom. O loned divalaw ! ker seh ind el iskern. ●(1866) FHB 75/183a (L) K. A nez ho loened korn / A zeui da veza treut ha sec'h 'vel eunn askorn.

    (1929) FHAB Eost 295 G. Dewi. Bez e oa eno eun dek buoc'h bennak, sec'h evel eun askourn.

    (15) Bezañ nemet an askorn (nemet ar pevar askorn) eus ub. : être extrêmement maigre.

    (1914) KZVr 58 - 12/04/14. N'eus 'met an askorn anê, tr. «ils n'ont plus que la peau et les os.» Corn[ouaille].» ●Ne oa anezan nemet ar pevar askorn. Batz.

    B. [plur.] Eskern.

    (1) Kac'hat eskern : accoucher.

    (1896) MELu VIII 117 (T-Trevereg). Kac'het eskern, tr. E. Ernault «Rendre des os (accoucher).»

    (2) Kouezhañ evel ur sac'had eskern : tomber maladroitement en faisant du bruit.

    (1825-1830) (Go) J. Conan AJC 4232. Hac equeas enon vel eur sahad esquern, tr. F. Favereau «Il tomba là, comme un sac d'os».

    (3) Ober kozh eskern : vieillir.

    (1940) SAV 18/19 (K) Y. ar Gow. Hag anat eo d'an holl na ray ket koz eskern ken nebeut.

    (4) Bezañ trempet betek e eskern : être archi-trempé. Cf. être trempé jusqu’aux os.

    (1958) BRUD 5/35 (L) *Mab an Dig. Er straed zon e kouezas er poull dour a oa e-kichenn park Saig an Neinj, trempet beteg e eskern.

    (5) Mont e sac'had eskern d'ober sukr (d'an Normandi) : mourir.

    (1877) FHB (3e série) 19/155b (L) *Mik an Dourdu. Diojen a zo eat he eskern da ober sucr, mil fell zo, e goueled an douar.

    (1929) EMPA 10 (T) *Paotr Juluen. Ma talc'hez da vont war an tu-ze ez ay abretoc'h eget koulz da sac'had eskern d'ober sukr d'an Normandi.

    (6) Bezañ ... betek mel e eskern : voir mel.

    (7) Ober bleud gant eskern ub. : voir bleud.

    (8) Ober sutoù gant eskern ub. : voir sut.

    (9) Ober brenn eus eskern ub. : voir brenn.

  • askorn-gouzoug / askorn ar gouzoug
    askorn-gouzoug / askorn ar gouzoug

     m. Clavicule.

    (1633) Nom 21b. Clauicula, iugulus : l'os de gauion : asquorn an gouzoucq.

  • askorn-kroaz
    askorn-kroaz

    m. (anatomie) Os des mâchoires.

    (1889) CDB 171. Ann askorn-kroaz hag ar josken, tr. «l'os des mâchoires et la joue.»

  • askorn-morzhed
    askorn-morzhed

    m. Fémur.

    (1931) VALL 299a. Fémur, tr. «askourn-morzed m. pl. eskern-morzed

  • askorn-skoaz
    askorn-skoaz

    m. =

    (1633) Nom 271b. Alatus, pterigodes : à qui les os des espaules sortent fort : vnan en deux asquorn ez scoaz vhel bras, pehiny a sorty cals bras.

  • askornadur
    askornadur

    m. –ioù Ossature.

    (1931) VALL 519a. Ossature, tr. «askournadur m.»

  • askorneg
    askorneg

    m. askorneion Homme ossu.

    (1821) GON 20a. Askournek m, tr. «Celui qui a de gros os. Pour le pl. du subst. askournéien. Hors de Léon, askornek

  • askornegez
    askornegez

    f. –ed Femme ossue.

    (1821) GON 20a. Askournégez s. f, tr. «Celle qui a de gros os. Pl. ed. Hors de Léon, askornégez

  • askornek
    askornek

    adj. Ossu.

    (1633) Nom 272b. Mutoniatus, vasatus : bien membru ; vn den memprêt mat, chambedecq, asquornecq.

    (1732) GReg 612b. membru, uë, tr. «asqornecq.» ●681a. Les paisans du païs de Carhaix sont communément trapus, & ossus, tr. «Pautred Kerahès a so peurvuyâ crenn hac asqôrnecq.» ●(1774) AC 32. ar c'han asquornec eus ar vassin etre ar sorohel ac ar vouzellen diveza, tr. «le canal osseux du bassin, entre la vessie & le rectum.»

    (1821) GON 20a. Askournek adj, tr. «Qui a de gros os.» ●(1872) ROU 60. Ascorneg, tr. «osseux.»

    (1906) KPSA 130. e benn askournek, digompez. ●(1936) DIHU 296/22. Eit pellat azohein er semeill askornek. ●(1950) KROB 28-29/15. war gein askornek eun teuz a varc'h. ●(1950) KROB 30/12. kredi a rae dezañ gwelet an Ankou askornek.

  • askornekaat
    askornekaat

    v. intr. Maigrir.

    (1919) DBFVsup 4a. askornekat, tr. «maigrir.» ●(1927) GERI.Ern 28. askornekât V[annetais] v. n., tr. «maigrir.»

  • askornet
    askornet

    adj. [suivi d'un adj.] Qui a des os (durs, gros, etc.).

    (1869) FHB 237/221a. merc'hed diwar ar meaz, paizantezed askornet kaled. ●(1872) ROU 60. ascorned rust, tr. «osseux.»

    (1900) KAKE 247. Askornet mad. ●(1914) KZVr 58 - 12/04/14. askornet rust, tr. «qui a les os durs.» ●(1958) BLBR 114/2. eul (lire : eur) mell den, askournet groz. ●(1972) SKVT I 81. Du, askornet-moan, rafin ha difreüs. ●(1973) SKVT II 63. war zivhar askornet sovaj.

  • askornidigezh
    askornidigezh

    f. Ossification.

    (1914) DFBP 230b. ossification, tr. «Askornidigez

  • askorniñ / askornañ
    askorniñ / askornañ

    v. Ossifier.

    (1914) DFBP 230b. ossifier, tr. «Askorni.» ●(1927) GERI.Ern 28. askourna, askorna v. a. et n., tr. «(s')ossifier.»

  • askornus
    askornus

    adj.

    (1) Osseux.

    (1904) DBFV 12b. askornus, adj., tr. «osseux.» ●(1914) KZVr 58 - 12/04/14. askornus, tr. «osseux.»

    (2) Ossifiant.

    (1927) GERI.Ern 28. askornus adj., tr. «ossifiant.» ●(1931) VALL 519a. Ossifiant, tr. «asko(u)rnus

  • askouezh
    askouezh

    m.

    (1) Rechute.

    (1732) GReg 787b. Rechute, tr. «Ascouëz. Van[netois] acouëh.» ●La rechûte dans une maladie, tr. «an azcouëz èr c'hlêved.» ●La rechûte dans le péché, tr. «an ascouëz èr pec'hed.»

    (2) Lec'h askouezh : ourlet fait en prévision afin de pouvoir rallonger un vêtement.

    (1957) BLBR 102/14. Pa vez greet eur zae d'eur plahig vihan e vez lakeet «leh askouez enni» pe «leh astenn», eur pleg e traon ar zae hag a vo displeget pa vo kresket ar plah evid hirraad ar zae. (...) «N'eo ket re hir he sae, med leh askouez am-eus lakeet enni.»

  • askouezhadur
    askouezhadur

    m. Prolongation.

    (1931) VALL 597a. Prolongation, tr. «azkouezadur

  • askouezhañ
    askouezhañ

    v.

    I. V. intr.

    (1) Retomber.

    (1659) SCger 105a. retomber, tr. «azcoueza.» ●130b. azcoueza, tr. «tomber de rechef.» ●(1732) GReg 787a. Recheoir, tr. «Azcouëza. pr. azcouëzet

    (1866) FHB 76/190b. ec'h askouezaz war he gwele.

    ►sens fig.

    (1732) GReg 787b. Les frequentes rechûtes dans le peché menent à l'endurcissement, tr. «Ne deus tra par evit caledi caloun ur pec'her, evel azcouëza alyès èr pec'hed.

    (1874) POG 172. enn eur askoueza enn ho stad kenta. ●(18--) SAQ II 365. askoueza en he glenved.

    (2) =

    (1908) FHAB Eost 232. Evit askoeza var ar c'hannadet-ze great evit Breizis.

    II. V. tr. d.

    (1) Pourvoir.

    (18--) SAQ I 128. ar pez a vanko deuz va c'hostez (...) ho polontez vad hen askouezo.

    (2) Rajouter.

    (1909) FHAB Mezheven 184. pet ha pet all c'hoas, n'int ket bet rivinet e ti an Doktor brao-man, a askoezas Saïk ar Vereuri.

    (3) (en plt d'un discours, etc.) Ne chom netra da askouezhañ : il n'y a rien à rajouter.

    (1908) FHAB Eost 247. D'ar brezegen-ze ken dispar ne chom netra ganen da askoeza.

    (4) (en plt d'une somme d'argent) Venir en plus de.

    (1929) KANNgwital 316/258. N'oar ket evit lakat an eil da askoaza eben, ar familh niverus hag ar bansion. Red eo dibab an eil pe eben evit ober ar goulenn.

    III. Lakaat an noz da askouezhañ an deiz : voir noz.

  • askoutal
    askoutal

    v. intr.

    (1) Épier.

    (1974) YABA 07.09. gwelet tud er lézenn éh askoutal. YABAlevr 241. Askoutal, tr. «v. épier, espionner.»

    (2) Ausculter.

    (1970) LIMO 18 février. Er hetan é bet d'askoutal en diabarh. ●Askoutal, tr. «ausculter.»

  • askraouenn / adkraouenn
    askraouenn / adkraouenn

    f. –où Contre-écrou de serrage.

    (1931) VALL 150a. Contre-écrou de serrage, tr. «askraouenn-starda, adkraouenn-starda f.

  • askre
    askre

    f. & prép.

    I. F.

    (1) Poitrine.

    (1499) Ca 12a. Asclez. g. sain de robe. ●(c.1500) Cb 17b. Ascre. g. sain de robe. ●22a. g. engeronner / ou mettre en son geron / ou en son sain. bri. lequat en e ascre pe en e barlen. ●(1521) Cc [Ascre]. Ascre. g. sain. ●Barlenn. g. geron / ou sain. briton. ascre.

    (1659) SCger 109a. sein, tr. «ascle.» ●130a. ascle, tr. «sein.» ●(1732) GReg 247b. Debrailler, se debrailler, se découvrir trop l'estomac, tr. «Disparbuilha e ascle

    (1927) GERI.Ern 28. askre f., tr. «Sein.»

    (2) Intérieur des habits qui couvrent la poitrine.

    (1927) GERI.Ern 28. askre f., tr. «intérieur des habits sur la poitrine.»

    (3) Conscience.

    (1927) GERI.Ern 28. askre f., tr. «Conscience.»

    II. Loc. prép. En askre.

    (1) Au sein.

    (1834) SIM 266. Ar mad-ober-se (...) a meus cavet en asgre va religion. ●(1850) JAC 136. Hit, speret evurus, d'al lymbou da repos, / En ascre Abraham, qent mont d'ar Barados.

    (2) Parmi.

    (1850) JAC 139. Joseph, den vertuzus, deut ganemp d'al lymbou / Bremàn da reposi en ascre ho tadou.

  • askread
    askread

    f. –où Ce que l'on peut tenir sur la poitrine.

    (1732) GReg 855a. Plein le sein, tr. «asgread. p. ou

    (1927) GERI.Ern 28. askread m., tr. «plein ces habits [sur la poitrine].»

  • askreek
    askreek

    adj. Qui a de la poitrine.

    (1499) Ca 18a. g. celuy qui a geron ou sain. b. barlennec pe asclezec.

  • askren
    askren

    m. Frissonement.

    (1872) ROU 86b. Frissonnement, tr. «Ascren

  • askrenañ
    askrenañ

    v. intr. Frissonner.

    (1872) ROU 79a. Que de convulsion, tr. «ac an ascrena a ra !» ●86b. frissonner, tr. «ascrena

  • askuit
    askuit

    voir eskuit

  • aslavaret
    aslavaret

    voir aslavarout

  • aslavarout / aslavaret
    aslavarout / aslavaret

    v. tr. d. Redire, répéter.

    (1866) FHB 100/381b. an ecleo a aslavar / Da bep unan var an douar.

  • asmatik
    asmatik

    adj. Asthmatique.

    (1633) Nom 271a-b. Suspiriosus, anhelator, anhelus, asthmaticus, toussif, asmatique, qui a son halein à grand peine : vn den pousset, asmaticq, vnan na hell guet (lire : quet) tennaff è halan nemet drè poan.

  • asodiñ
    asodiñ

    v. tr. d. Éblouir, séduire.

    (1790) MG 400. faus vertuyeu guet péré é carehèn assodein er-ré-ral.

    (1919) DBFVsup 4a. asodein, v., tr. «éblouir, séduire.» ●(1962) EGRH I 9. asodiñ v., tr. « éblouir, séduire, rendre sans critique."

  • asol-
    asol-

    voir absol-

  • asolier
    asolier

    m. Grenier. cf. solier

    (1919) DBFVsup 4a. asulér (Arv[or], m., tr. «grenier.»

  • asoliñ
    asoliñ

    v. tr. d. Couler (un bateau).

    (1857) LVH 232. Er remoul bras-cé en devehé hur baiet d'er sort hèrr e yé guet hou ; ean en devehé hun assolet.

  • asompsion
    asompsion

    f. Assomption.

    (1530) Pm 106 (Tremenuan). assumption an ytron quer, tr. «l'Assomption de la chère Dame.»

Ce site utilise des cookies pour son fonctionnement.En savoir plus...